Türkiye hukukun üstünlüğünde sınıfta kaldı
Washington merkezli düşünce kuruluşu Dünya Adalet Projesi (World Justice Project) 2010 yılı “Hukukun Üstünlüğü Endeksi”ni açıkladı. Listenin en tepesinde İsveç ve Hollanda gibi Avrupa ülkeleri, en altında ise Kenya, Pakistan gibi ülkeler yer alıyor. Raporun Türkiye’yle ilgili bulguları da pek iç açıcı değil.
Hukukun Üstünlüğü Endeksi 35 ülkeden 41 bin kişiyle yapılan mülakatlar ve 900 uzmanın görüşleri doğrultusunda üç yılda hazırlandı. Türkiye’yle ilgili olarak İstanbul, Ankara ve İzmir’de veri toplandı. Endekste Türkiye, “Doğu Avrupa ve Orta Asya” bölgesinde ve üst-orta gelir düzeyi grubunda yer aldı.
Raporun özet kısmında Türkiye’nin bölgesindeki diğer ülkelere kıyasla yargı sisteminin etkinliği açısından ortalamanın üzerinde bir performans sergilediği ancak başta düşünce, ifade ve din özgürlüğü olmak üzere temel haklar alanında çaba gösterilmesi gerektiğinin altı çizildi.
Karşılaştırmalı tablolara bakıldığında Türkiye’nin durumunun pek parlak olmadığı görülüyor. Özellikle üç önemli başlıkta Türkiye 35 ülke arasında son beşte yer alıyor.
Bu faktörlerin ilki, “hükümetin yetkilerinin kısıtlanması”. Raporda Türkiye’nin bu alanda araştırmanın yapıldığı 35 ülke arasında 31’inci sırada olduğu belirtiliyor. Türkiye yine bu alanda bölgesindeki beş ülkenin sonuncusu, aynı gelir grubunda bulunduğu yedi ülkenin ise altıncısı.
TEMEL HAKLAR TEHLİKEDE
Türkiye’nin son sıralarda yer aldığı diğer iki kategori ise “yasaların anlaşılırlığı” ve “temel haklar”. İlk kategoride Türkiye 35 ülke arasında 32’nci, ikinci kategoride ise 33’üncü sırada. Aynı şekilde gelir grubu ve bölgesel karşılaştırmalara bakıldığında da Türkiye’nin emsalleri arasında son sırada olduğu dikkat çekiyor.
Bunun dışında “yolsuzluktan arınmış devlet kurumları” (16/35), “sivil yargıya erişim” (14/35) ve “cezai adaletin etkinliği” (14/35) gibi alanlarda Türkiye ortalamanın üzerinde seyrediyor.
Türkiye’nin bölgesinde lider ülke Avrupa Birliği üyesi Polonya oldu. Bir diğer AB üyesi Bulgaristan ve aday ülke Hırvatistan da grup geneline göre başarılı performans sergileyen ülkeler oldu.
KUZEY AVRUPA ENDEKSİN LİDERİ
Endeksin zirvesinde İsveç ve Hollanda gibi gelişmiş ülkeler yer alıyor. Kenya, Pakistan, Liberya gibi fakir ülkeler ise hukukun üstünlüğü kriterleri bağlamında da son sıralarda.
Öte yandan endeks dünya devleriyle ilgili şaşırtıcı detaylara da işaret ediyor. Örneğin ABD’de vatandaşların hukuka erişimi “Üçüncü Dünya Ülkeleri” seviyesinde. Bu alanda 20’nci sırada olan ABD sadece gelişmiş ülkelerin değil, Dominik Cumhuriyeti gibi çok daha küçük ülkelerin gerisinde kaldı.
Raporun orijinaline bakmak için:
http://worldjusticeproject.com/sites/default/files/WJP%20Rule%20of%20Law%20Index%202010_0.pdf
Hürriyet, 15.10.2010
| 
