‘Emre Kongar Kitabı’ Üstüne...
Yazdığı kitaplarla, bir yerde çağdaş değer olup çıkan insanları dünyada ve Türkiye’de tanıyoruz. Emre Kongar, ülkemizdeki örneklerden biri.
Cumhuriyet’teki okurlar, onunla haftada iki kez “Aydınlanma” adlı sütunda karşılaşır ve zevkle okurlar. Bir de, televizyonda “Yorum Farkı” adlı yayında, Kongar’ı, Mehmet Barlas’la tartışırken izleriz: Onun dünya ve Türkiye üstüne bilgisinin derinliğini, ayrıca “kül yutmaz” kimliğini tanırız.
Emre Kongar, seçkin bir toplum bilimcidir; o konuda temel eserler yazmıştır. Onun yanı sıra, özellikle son yıllarda, Kızlarıma Mektuplar, Küresel Terör ve Türkiye, Tarihimizle Yüzleşmek, Demokrasimizle Yüzleşmek adıyla yankı yapan kitaplarını unutmuyoruz.
Özetle Kongar, fikir dünyamızda “yönlendiren” bir kimliktedir.
Onlara son haftalarda ilginç bir kitap eklendi.
Bu kitap, Feridun Andaç’ın bir söyleşisi: “Herkesten Bir Şey Öğrendim” adlı eserde, Kongar’ın, yaşamı ve düşün dünyası bir bütün olarak ve bir süreç içinde alınıyor; yalnız Kongar değil, Türkiye’nin 1940 sonrasının tarihsel / toplumsal / kültürel gelişim seyri de anlatılan. Ayrıca, “Türkiye’nin gündeminin sıcak / yoğun olduğu günlerde” yapılmış söyleşide Andaç’ın bütün hüneri ortada.
“Emre Kongar Kitabı”, çok şey veriyor; vazgeçilmez bir eser.
Türkiye İş Bankası Yayınları’nı da kutlamalıyız.
*
Eski Yunan’ın ünlü bir bilgesi şöyle diyordu: “Kendini tanı!”
Her şey, bu tanımayla başlar hayatta...
Kitabın kapağına da alınmış bir özetleme, işte bu gerçeğin devamı: “Sorumluluk; ilkelerine bağlılık; aile sevgisi; kafasının dikine giderken aynı zamanda kendini herkesten çok eleştirme cesareti. Bilgiye ulaşma, edindiği bilgiyi sindirip zihnini ve hayatını zenginleştirerek daha üst aşamaya çıkarma becerisi. Bürokrasinin tepe kademeleri dahil, hayatında edindiği bilgi ve tecrübeleri yazarak paylaşma isteği.”
Emre Kongar’ı Emre Kongar yapan işte bu duygular, bu düşünceler!
Kitaptaki yaşamöyküsü ve eser listesi, onların ürünü.
Gazetede yazdığı sütunun adı “Aydınlanma”. Bu bir heves değil: Kongar’ın, hemen tüm fikirleri gibi, “Aydınlanma”ya varıp onunla bütünleşme de, hayatın içinde olgunlaşıyor ve felsefe anlayışının temeline oturuyor.
Atatürk’ün zaferlerinin bir yerde “Aydınlanma” ile buluşması ve 1923 Devrimi’yle Aydınlanmanın bütünleşmesi de bir rastlantı olmadığı gibi, yakıştırma da değildir.
Marksizmin önerdiği nedir; Lenin’in modeli niçin onun tam tersidir?
Daha önemli olanı: Türk Devrimi’nin sürdürülebilirliği ile Sovyet Devrimi’nin kesintiye uğramasını nasıl yorumlayacaksınız?
Bütün bu soruların tartışılmasının örnekleri, Kongar’a yakışır bir ağırbaşlılık içinde (s- 86-92). Bunun gibi, II. Cumhuriyetçilere yaptığı reddiye de pek önemli (s. 99-106).
Zaten bütün kitap, hayatın içinde, Türkiye’nin yaşadığı fikir hareketlerini, özellikle edebiyat ile siyaseti değerlendiriyor ve okurlara bir ufuk çiziyor.
Özetle, “Emre Kongar Kitabı”nı okumak şart.
*
Kongar’ın eseri bitirirken şu söylediklerine bakarak gıpta içindedir insan (s. 375-376): “Bireysel açıdan aklımın erdiği, bilgimin eriştiği tüm yaşam zevklerini tatmış, bütün tatminlere erişmiş bir noktadayım.
Öğrencilerimden, okurlarımdan, izleyicilerimden, çocuklarımdan, torunlarımdan öğrenmeye devam ediyorum...
Çalışıyorum, okuyorum, yazıyorum, ders veriyorum...
Seviyorum, seviliyorum...
Bunlardan büyük mutluluk olabilir mi?”
Kongar mutlu ve insanları da mutlu ediyor: Eserinin sonuna -kendisi için- eklediği bir “anahtar sözcükler”de, okurlara da apayrı bir dünyanın anahtarlarını veriyor.
Bunu yaparken demokrattır, hümanisttir ve filozoftur...
Ülkemizi ve insanlarımızı çağımızdan uzaklaştıranların işgalindeyiz: “Daha insanca bir dünya ve toplum”u inşa edecek olanları yeniden düşünmeye çağırıyor...
Server Tanilli, Cumhuriyet
21.08.09
| 
