Gündem
 Gündem > Siyasi Gündem > İmralı ile Oslo ne kadar benzer?
İmralı ile Oslo ne kadar benzer?
"İmralı süreci"ne benzer bir durum da Latin Amerika ülkelerinden Kolombiya'da yaşanıyor. Toprak reformu için 1964 yılından bu yana silahlı mücadele veren FARC örgütü, Kolombiya hükümetiyle barış masasına oturdu. FARC'la masaya oturan Kolombiya Devlet Başkanı Santos, iç barışı sağlayarak bölgesel güç olmak istiyor.
Kolombiya'da hükümet 1964'ten beri silahlı mücadele veren Marksist-Leninist FARC örgütüyle barış masasına oturdu. Taraflar görüşmeleri Oslo ve Havana'dan yürütüyor. Türkiye'deki barış süreciyle benzerlikleri olan Kolombiya-FARC görüşmelerini bu ülkedeki Latin Amerika Üniversitesi'nde Uluslararası İlişkiler öğretim üyesi olan Dr. Hasan Türk'e sorduk. Türkiye'deki "İmralı süreci'ni de yakından takip eden Hasan Türk, Kolombiya hükümeti ile FARC arasındaki görüşmelerin hangi aşamada olduğunu ve başarı şansını ntvmsnbc.com'a anlattı.
FARC niçin silahlı mücadele veriyor? Kolombiya hükümetinden ne istiyor?
Kolombiya'da FARC gerillası 1964 yılında Marksist-Leninist ideolojisiyle devlete karşı silahlı mücadeleye başladı. Fakat FARC gerillasını anlamak için 1783'e gitmek gerekiyor. 1783'te İspanya Krallığı özellikle tarım ürünlerine vergileri yükselterek, verimli toprakları bazı İspanyol kökenli ailelere dağıttı. İspanya Krallığı'nın bu kararına karşı yerli halk ülke genelinde ayaklanmalar başlattı. Bu ayaklanmalar tarihe Halk Savaşı (La Guerra de los Comuneros) olarak geçti. FARC gerillası 1964 yılında kurulduğunda "Soğuk Savaş" döneminden etkilenerek Kolombiya'da komünist bir rejim kurmak istedi ve özellikle toprak paylaşımını adeletli bir şekilde yapmak istediğini ilan etti. Türkiye'nin Güneydoğu ve Doğu bölgelerindeki toprak ağalığı sistemine benzer bir durum Kolombiya'da da mevcut. Bu sistem Türkiye'de çözülmesine rağmen Kolombiya'da hala devam ediyor. Silahlı mücadele veren FARC örgütü, Kolombiya devletinden topram reformunu yapmasını ve geliri adaletli bir şekilde paylaşmasını talep ediyor.
FARC’ın eskisi kadar gücü var mı? Örgüt zayıfladığı için mi barış masasına oturdu?
Kuşkusuz FARC örgütünün 1980-2000 yılları arasındaki silahlı gücü kalmadı. Kolombiya ordusunun verilerine göre, FARC'ın 10 yıl önce 36 bin militanı vardı ancak özellikle 2002 yılında başarısız bir barış sürecini devralan Alvora Uribe hükümeti FARC'la silahlı mücadeleyi güçlendirerek, terörü bitirmeye çalıştı. FARC'a karşı önemli bir mücadele başlatan Uribe hükümeti, ABD ile askeri anlaşma (Plan Colombia) yaparak, gerillalara ağır kayıplar verdirdi. FARC'ın önemli liderleri askeri operasyonlarda öldürüldü. FARC şu an daha zayıf, yaklaşık 9-10 bin civarında militanı olduğu tahmin ediliyor. Masaya oturmasının sebeplerinden biri tabi ki askeri olarak zayıflaması ama diger yandan uluslararası konjonktürü de daha iyi okuyor. Devrin değiştiğini, yani eskiden olduğu gibi silahlı mücadele vererek iktidara gelemeyeceğini anlaması.
Kolombiya FARC'la ne zamandır barış görüşmeleri yapıyor?
Kolombiya devleti, FARC örgütüyle barış için ilk kez masaya oturmuyor. Bundan önceki yıllarda, eski cumhurbaşkanı Belisario Betancur (1982/86), 1990 yılında iktidar olan Cesar Gaviria, M-19 örgütüyle barış sürecini olumlu bir şekilde sonuçlandırmış ve gerillaya silahları bıraktırmıştı. Daha sonra 1998'de Andres Pastrana hükümeti FARC'la 3 yıl süren barış görüşmeleri yaptı. Pastrana, gerillaya silahsızlandırılmış büyük bir arazi veriği için FARC bu barış sürecinden daha da güçlenerek çıktı. Şimdi yürütülen barış görüşmelerinde hükümet silahsızlandırılmış bölge vermemesine rağmen halkın bir kısmı barış sürecine güvenmiyor.
'BARIŞ SÜRECİ TAKVİME BAĞLI'
Barış görüşmeleri Türkiye'den daha hızlı mı ilerliyor? Görüşmeler için herhangi bir takvim var mı?
Türkiye'de olduğu gibi Kolombiya'da da iç ve dış güçler ve çıkar çevreleri barış sürecini baltamak istiyor. Juan Manuel Santos hükümetinin başlattığı barış süreci, önceki görüşmelere göre çok daha ayağı yere basarak işliyor.
Süreçte şunlara dikkat ediliyor:
- Bu barış süreci belirli bir takvime göre ilerliyor ve takvimin süresi 1 yıl.
- Gerillaya silahsızlandırılmış bir bölge verilmedi.
- Görüşmeler üle topraklarında değil ayrı bir ülkede yapılıyor.
- Hükümekle gerilla arasında ateşkes yapılmadı
- Yani hükümet, "gerillaya silahlardan vazgeçmedik, barış yoluyla bitirmek istemezseniz zaten silah yoluyla sizi bitiriyoruz ve bitirmeye de kararlıyız" mesajı veriyor.
- Barış sürecindeki önemli problemlerden biri hükümetin halka süreç hakkında az bilgi vermesi, bu yüzden halk sağlıklı bilgi alamıyor. Fakat az da olsa alınan bilgilere göre süreç çok zorlu geçiyor.
Barış görüşmelerinde Kolombiya hükümeti ile FARC'ın uzlaşamadıkları konular neler ve hangi aşamada?
İki taraf arasında en çok anlaşılamayan konular ise:
- Arazi reformunun yapılamaması
- Tarafların işlediği suçları ve katliamları kabullenmemesi
- Yabancı yatırımcılar konusunda anlaşamamaları.
- Santos hükümeti, yabancı yatırım konusunda FARC'la görüşme yapmayacağını ve bunun devlet meselesi olduğunu ilan etti.
'AŞIRI SAĞ SÜRECE KARŞI'
Barış sürecine muhalefet de destek veriyor mu? Yoksa orada da bir ayrışma var mı?
Ülkede iki tür muhalefet var. İdeolojik muhalefet, özellikle sol partiler fakat bu partiler gerillayla benzer ideolojiyi paylaştığı için barış sürecine tam destek veriyor. Barış sürecine destek olmayan aşırı sağ partiler, özellikle aşırı sağcı eski Cumhurbaşkanı Alvaro Uribe ve onu destekleyen halk. Şunu söylemekte yarar var, Alvaro Uribe iktidarı Santos'a devrettiğinde en popüler Cumhurbaşkanı olarak öne çıkıyordu. Uribe'nin popülerliği yüzde 66 civarındaydı.
'SANTOS ULUSLARARASI LİDERLİK PEŞİNDE'
FARC'la yürütülen barış görüşmelerinin başarıya ulaşma şansı nedir?
Kolombiya Devlet Başkanı Santos'un çok iyi bir poker oyuncusu olduğu biliniyor. Kazanmayacağı bir oyuna para yatırmaz. Ayrıca Santos uluslararası liderlik peşinde, çünkü başkanlığı bitirdikten sonra Amerikan Devletleri Örgütü veya başka birimlerin genel sekreterliğine oynuyor. Tabi hiç kuşkusuz FARC'ı barış veya silah yoluyla bitiren devlet başkanı olmak istiyor. Normal şartlarda Santos hükümetinin FARC'la barış sürecini olumlu sonuçlandırma şansı çok yüksek. Fakat bu süreci olumlu bitirmenin tek yolu FARC'a siyasi hayat hakkı tanıması ve yapmış olduğu katliamları affetmesi. Ancak şunun da çok iyi farkında, eğer bunları yaparsa halkın büyük bir kısmının kendisini asla affetmeyeceğini biliyor. Çünkü gerilla 60 yıldan beri halka eziyet ediyor ve insanların çoğu bu savaş süreci içerisine doğdu ve büyüdü.
'KIRSALDAN DESTEK ALIYOR'
FARC'ın kitlesel tabanı nedir? Kimlerden destek alıyor? PKK gibi bölgesel bir desteği var mı? Yoksa tabanı ülke geneline yayılmış mı?
1980'li yıllara kadar FARC, halkın çoğu tarafından siyasi bir grup olarak kabul ediliyordu ve gerilla o yıllara kadar halkla savaşmadı, sadece ordu ve devletle silahlı ve ideolojik çatışma içerisinde bulundu. Fakat 1980'li yıllardan itibaren FARC varlığını korumak için uyuşturucu ticaretine girdi. Sivil insanları rehin almaya başladı ve onlardan fidye talebinde bulundu. Bu olaylardan sonra halkın çoğu gerilladan nefret etmeye başladı. Çünkü halk artık gerillanın işçi ve köylüler için savaşmadığına inanıyor. Bu yüzden özellikle kentsel alanlarda gerillaya güven sıfır denecek seviyede. Fakat şunu unutmamak lazım, Kolombiya'nın 200 yıllık cumhuriyet tarihinde hep zayıf bir devlet sistemi ve güçsüz bir ordusu olmuştur. Devlet olarak son 10 yıla kadar ülkenin toprakları ve halkı üzerinde muhakkak bir egemenlik kuramamıştır. Özellikle kırsal kesimlerde halka güvenliği götüren illegal gruplar olmuştur ve devletin birimleri oralarda olmadığı için kırsal kesimdeki halk devleti tanımıyor, güvenmiyor. Bu yüzden gerillaya destek daha çok kırsal kesimden geliyor. Şunu da unutmamak gerekiyor, kırsal kesimden gelen destek yüzde yüz samimi değil çünkü FARC'a verilen destek korkudan da kaynaklanıyor.
'AF GÜNDEME GELECEK'
Barış sağlanması durumunda silahlar ve militanların durumu ne olacak? Af gündemde mi? Devlet ve örgüt öldürülen masum insanlar için özür dileyecek mi?
Barış sürecinin olumlu sonuçlanması için af şart, çünkü herhalükarda FARC liderleri fidye ve uyuşturucu ticaretinden milyonlarca dolar kazanıyorlar. Onların bu işten vazgeçmeleri için iki tarafın da atması gereken adımlar var. Mevcut hükümet, FARC'ın işlediği katliamları kabul etmesi ve özür dilemesi halinde af yasasını yapmaya hazır görünüyor.
'CHAVEZ DESTEK VERDİ'
FARC'a komşu ülkelerden destek var mı? Venezuela'nın etkisi nedir?
Komşu Venezuela'da Hugo Chavez iktidara geldikten sonra siyasi akım Latin Amerika ülkelerinde ciddi şekilde değişti. Latin Amerika ülkelerinin çoğu Chavez'in başlattığı 21. Yüzyıl Sosyalizmi'nden etkilendiler. Etkilenmelerinin iki sebebi vardı. Birincisi bu ülkelerde iktidara gelen liderler sol görüşlüydü, ayrıca Chavez'le dost olmak işlerine geliyordu. Chavez'den önemli ölçüde maddi destek görüyor ve petrolü ucuza alıyorlardı. Resmi olarak kanıtlanamamasına rağmen Kolombiya halkına göre Chavez, FARC'ın büyük ağabeyiydi, ciddi şekilde onlara maddi destek sağlıyordu. Halk, FARC'ın sıkışınca sınırı geçerek Venezuela'ya sığındığa da inanıyor. Ayrıca Chavez Kolombiya'dan bölgedeki ülkelerden FARC'ı siyasi bir örgüt olarak tanımasını da talep etmişti.
'KÜBA'NIN ÖNEMLİ ROLÜ VAR'
Barış görüşmeleri için Oslo'nun seçilmesi tesadüf mü? Barış görüşmelerinde gözlemcilik yapan ülkelerin rolü, çözüme katkısı nedir?
Barış sürecinin Oslo'da başlaması kesinlikle tesadüf değil. Çünkü Oslo Nobel Barış ödüllerinin başkenti. Her zaman değişik ülkelerdeki uluslararası sorunlarda arabulucu olduğundan tarafsızlığına inanılıyor. Kolombiya hükümeti ve FARC'ın barış görüşmelerini Oslo'da başlatmasının nedeni de bu. Ayrıca Küba'nın bu sürece büyük destek olunacağına inanılıyor. FARC'ın sözünü dinleyeceği ülkelerin başında Küba gelir.
'UYUŞTURUCUNUN YÜZDE 55'İNİ ÜRETİYOR'
Uyuşturucu baronlarının FARC'la bağlantısı var mı? İşbirliği yapıyorlar mı?
FARC 1980'li yıllardan itibaren uyuşturucu ticaretine girdi. Kolombiya dünyada uyuşturucu üretiminde ilk üç içinde yer alıyor. (Bolivya Peru, Kolombiya) Kolombiya hükümetinin verilerine göre, FARC uyuşturucunun yüzde 55'ni üretiyor.
'BÖLGESEL GÜÇ OLMAK İSTİYOR'
Barış sağlanırsa Kolombiya’nın Latin Amerika’daki yeni misyonu ne olur?
Bilindiği gibi Kolombiya Türkiye'yle birlikte CIVETS (Kolombiya, Endonezya, Vietnam, Mısır, Türkiye ve Güney Afrika Cumhuriyeti) grubunun içerisinde ve giderek yükselen bir ekonomiye sahip. Kolombiya, Türkiye gibi iç ve dış politikasında bu meseleye çok ciddi vakit ve para harcıyor. Evdeki sorunlarını bir an önce bitirerek bölgesel bir güç olmak istiyor. Kolombiya barış sürecini olumlu tamamlarsa diğer bölgesel sorunları çözme konusundada rol alabilir.
ntvmsnbc.com, 18.04.2013
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
|
