Gündem
 Gündem > Siyasi Gündem > Türk usulü garip sistem
Türk usulü garip sistem
AKP’nin hazırladığı başkanlık sistemine göre, başkan meclisi feshedebilecek, hükümet denetlenemeyecek. Prof. Özbudun: Bu, Türk usulü garip bir sistem
TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu’na, yeni anayasanın “yasama” bölümü ile ilgili tekliflerini sunan partiler, gelecek haftaya kadar “yürütme” bölümüne ilişkin önerilerini iletecek. CHP ve MHP, “güçlendirilmiş parlamenter sistem”, BDP, “bölgesel yönetim”, AKP ise “başkanlık sistemi”ni merkeze alan metinler hazırlıyor. AKP’nin henüz tamamlamadığı taslak metinde, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın gündeme getirdiği “Türk tipi başkanlık sistemi”nin detaylarına yer verilecek. AKP’nin hukukçu kurmaylarının üzerinde çalıştığı öneriler arasında, “550 vekilden oluşacak tek parlamento”, “üniter yapının korunması” ve “büyükelçilerin başkan tarafından atanması” da yer alıyor. Metin, ABD’deki “başkanlık sistemi”nden oldukça farklı bir yapı öneriyor. AKP’nin, pazartesi günü komisyona sunması beklenen “yürütme” bölümüne yönelik öneriler şimdilik şöyle:
Güvenoyu yok, gensoru yok
» Başkan, halk tarafından seçilecek. Beşer yıllığına iki kez seçilebilecek olan başkan, başkan yardımcısının ismini açıklayarak seçimlere girecek.
» Yürütme tek kişi olacak. Güvenoyu ve hükümeti denetleme aracı olan gensoru kaldırılacak. Başkan, halka karşı sorumlu olacak. Bakanlar milletvekili olamayacak, dışarıdan atanacak.
» Büyükelçileri başkan atayacak.
» Tek parlamento olacak. Milletvekili sayısı 550 olarak kalacak. Üniter yapı korunacak.
» Parlamento ve başkanlık seçimi eşzamanlı ve beş yılda bir yapılacak.
» Başkan, vatana ihanet gibi belli başlı bazı suçlardan yargılanabilecek. Yargılamayı, Yüce Divan sıfatı ile Anayasa Mahkemesi yapacak. Başkanı Yüce Divan’a gönderme yetkisi mecliste olacak.
Başkana fesih yetkisi
Bu arada AKP, “başkana meclisi fesih yetkisi, meclise de başkanı azletme” yetkisi vermeyi tartışıyor. Başkana fesih yetkisi verilirse bu şartlı olacak. Parlamentoyu feshetme kararı alan başkanın kendi görevi de sona erecek. Başkan, meclisi fesheder ya da meclis başkanını görevden alırsa seçimler devreye girecek ve başkanlık ile meclis seçimleri yenilenecek. Böylece, başkanın meclisi feshetme, meclisin de başkanı görevden alma yetkisini kötüye kullanmasının önüne geçilmeye çalışılacak.
Bir garip sistem
AKP’nin önerilerini Taraf ’a değerlendiren Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Ergun Özbudun, “Bu, hiçbir sisteme benzemeyen, garip bir sistem” dedi. Özbudun, şunları söyledi: “Başkanlık sistemi değil çünkü başkana parlamentoyu feshetme hakkı tanınıyor. Oysa bir başkanlık sisteminde asla böyle bir yetki olamaz. Yarı başkanlık sistemi de değil, çünkü yarı başkanlık sisteminde başkan halkça seçilir ve güçlüdür fakat hükümet parlamentoya karşı sorumludur. Bu öneride güvenoyu mekanizması ‘yok’ deniyor. Ne başkanlık ne de yarı başkanlık sistemlerine benzeyen garip bir sistem. Tek kelimeyle ‘Türk usulü’ bir sistem.”
Taraf, 23.11.2012
Yazıcı: İki sistemin birleştirilmiş hali
Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Serap Yazıcı, AKP’nin hazırladığı önerilerin başkanlık ve yarı başkanlık sistemlerinin birleştirilmesinden oluştuğunu söyledi
Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Serap Yazıcı, AKP’nin hazırladığı önerilerin başkanlık ve yarı başkanlık sistemlerinin birleştirilmesinden oluştuğunu söyledi. Prof. Yazıcı, şöyle konuştu: “ABD’de uygulanan modelde halkın seçtiği başkanın yasama organını fesih yetkisi mevcut değildir. Oysa AKP’nin önerisinde, başkana parlamentoyu fesih yetkisi tanınmıştır. Fesih yetkisi yarı başkanlık sistemine özgü bir özelliktir, Fransa’da uygulanan modelde görülmektedir. Böylece, AKP önerisinin başkanlık sistemi ile yarı başkanlık sisteminin bazı özelliklerini birleştirdiği görülmektedir.”
Prof. Yazıcı, “Yürütme organı, yani başkan, hiçbir biçimde yasamanın hukuki varlığını sona erdiremez. Ama aynı şekilde yasama organı da, yürütmenin, yani başkanın, hukuki varlığını sona erdiremez. Ve her ikisi birbirinden bağımsız seçimlerle belirlenir. O nedenle bu ikisi (yasama ve yürütme) birbirinden sert ve kesin olarak ayrılır” diye konuştu.
Taraf, 23.11.2012
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
|
