Gündem
 Gündem > Siyasi Gündem > Anayasa Mahkemesi yeniden yapılandırılıyor
Anayasa Mahkemesi yeniden yapılandırılıyor
Anayasa değişikliği kapsamında Anayasa Mahkemesini yeniden yapılandıran tasarı TBMM Başkanlığına sunuldu.
Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun Tasarısı, yüksek mahkemenin yapısı, görevleri, yargılama usulleri; başkan, başkanvekilleri ve üyelerinin seçimi, disiplin ve özlük işleri ile raportörler, raportör yardımcıları ve personelinin nitelikleri, atanmaları, görev ve sorumlulukları, disiplin ve özlük işlerine ilişkin düzenlemeler getiriyor.
''Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun Tasarısı''na göre, Anayasa Mahkemesinde oluşturulacak iki bölüm bireysel başvuruları karara bağlayacak. Mahkeme üyeleri 12 yıllığına seçilecek ve bir kimse iki defa üye olamayacak.
Tasarıya göre, mahkeme, kanun ve kanun hükmünde kararnamelerle, TBMM İçtüzüğünün veya bunların belirli madde veya hükümlerinin şekil ve esas bakımından, Anayasa değişikliklerinin ise sadece şekil açısından Anayasa'ya aykırılığı iddiasıyla açılan iptal davalarına bakacak.
Yüksek Mahkeme, mahkemelerce itiraz yoluyla intikal ettirilen işleri de karara bağlayacak.
Bireysel başvuruları da görüşecek olan Mahkeme, Cumhurbaşkanını, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanını, Bakanlar Kurulu üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi başkan ve üyelerini, Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıştay başkan ve üyelerini, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlarıyla, Jandarma Genel Komutanının görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılayacak.
Anayasa Mahkemesi, siyasi partilerin kapatılmasına ve devlet yardımından yoksun bırakılmasına ilişkin davalarla ihtar başvuruları ve dağılma durumunun tespiti istemlerini karara bağlamayı sürdürecek.
Siyasi partilerin mal edinimleriyle, gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunun denetimini yapmak veya yaptırmak da Mahkemenin görevleri arasında yer alacak.
Anayasa Mahkemesi, milletvekillerinin yasama dokunulmazlıklarının kaldırılmasına veya milletvekilliklerinin düşmesine ya da milletvekili olmayan Bakanların dokunulmazlıklarının kaldırılmasına TBMM tarafından karar verilmesi durumunda ilgili milletvekili veya bir diğer milletvekilinin Anayasa, kanun veya TBMM İçtüzüğü hükümlerine aykırılık iddiasına dayanan iptal istemlerini de karara bağlayacak.
Mahkemenin kendi bütçesi olacak. Bütçenin belirlenmesinde Mahkemenin görevlerini bağımsız ve eksiksiz bir şekilde yapmasına engel olacak türden kısıtlamalar yapılamayacak.
-EŞİT OYA ÇÖZÜM-
Mahkeme, 17 üyeden oluşacak. TBMM, 2 üyeyi Sayıştay Genel Kurulunun kendi başkan ve üyeleri arasından, her boş yer için göstereceği üçer aday içinden, bir üyeyi ise baro başkanlarının serbest avukatlar arasından gösterecekleri 3 aday içinden yapacağı gizli oylamayla seçecek. TBMM'de yapılacak bu seçimde, her boş üyelik için ilk oylamada üye tam sayısının üçte iki ve ikinci oylamada üye tam sayısının salt çoğunluğu aranacak. İkinci oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için üçüncü oylama yapılacak. Üçüncü oylamada en fazla oy alan aday üye seçilmiş olacak. İkinci ve üçüncü tur oylamalarda oyları eşit olan adaylar arasında eşitlik bozulana kadar oylama tekrarlanacak.
Anayasa değişikliğinden sonra Sayıştay kontenjanından üye seçiminin 2. turunda 2 aday aynı oyu almış, eleme yapılamadığı ve değişiklikte bu konu açıklığa kavuşturulmadığı için 2. tur oylama yenilenmişti.
Cumhurbaşkanı; 3 üyeyi Yargıtay, iki üyeyi Danıştay, bir üyeyi Askerî Yargıtay, bir üyeyi Askeri Yüksek İdare Mahkemesi genel kurullarınca kendi başkan ve üyeleri arasından her boş yer için gösterecekleri 3'er aday içinden; en az ikisi hukuk bilim dallarından olmak üzere 3 üyeyi Yükseköğretim Kurulunun yükseköğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında görev yapan ve kendi üyesi olmayan öğretim üyeleri arasından her boş yer için göstereceği 3'er aday içinden; 4 üyeyi üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar, birinci sınıf hâkim ve savcılar ile en az 5 yıl raportörlük yapmış Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından seçecek.
Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay genel kurullarıyla, Yükseköğretim Kurulu ve baro başkanlarınca Mahkeme üyeliğine aday göstermek için yapılacak seçimlerde en fazla oy alan üç kişi aday gösterilmiş sayılacak. Seçimler tek turda yapılır ve her bir üye her boş üyelik için üç adaya oy kullanabilecek. Oyları eşit olan adaylar arasında eşitlik bozulana kadar oylama tekrarlanacak.
-EMEKLİYE SEVK EDİLEMEYECEK-
Mahkeme üyeleri 12 yıl için seçilecek. Bir kimse iki defa üye seçilemeyecek.
Başkan ve üyeler azlolunamayacak, kendileri istemedikçe görev süreleri dolmadan veya 65 yaşından önce emekliye sevk edilemeyecek.
Başkan ve üyeler, yazılı olarak emekliliklerini isteyebilecekler, görevlerinden çekilebilecek.
-EMEKLİ OLMADAN GÖREV SÜRESİ DOLANLARA TAZMİNAT-
Görev süresini tamamlayan, ancak, emeklilik şartlarını taşımayan Başkan ve üyelere, herhangi bir gelir getirici faaliyette bulunmamak kaydıyla Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda öngörülen emekliye ayrılmadaki yaş ve hizmet süresine ilişkin asgari koşullara ulaşıncaya kadar son aylıklarının net tutarlarının üçte ikisi tazminat olarak Mahkeme bütçesinden ödenecek.
Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi tarafından gösterilecek adaylar arasından seçilen üyenin, ordu mensubu olmaktan doğan emeklilikle ilgili bütün hakları saklı olacak.
Anayasa Mahkemesi Başkanı, üyeler arasından gizli oyla ve üye tam sayısının salt çoğunluğuyla 4 yıl için seçilecek. Süresi bitenler yeniden seçilebilecek.
-GENEL KURUL VE BÖLÜMLER-
Mahkeme, Genel Kurul, bölümler ve komisyonlardan oluşacak.
Genel Kurul, Mahkemenin 17 üyesinden oluşacak. Genel Kurul, Başkanın veya belirleyeceği başkanvekilinin başkanlığında en az 12 üye ile toplanacak.
Genel Kurul, iptal ve itiraz davalarıyla, Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara bakacak, siyasi partilere ilişkin mali denetimi yapacak, dava ve başvuruları karara bağlayacak.
Bölümler arasındaki iş bölümünü yapmak ve bölümler arasında meydana gelen işbölümü uyuşmazlıklarını kesin karara bağlamak da Genel Kurulun görevleri arasında yer alacak.
Mahkemede, bireysel başvuruları karara bağlamak üzere bir başkanvekili başkanlığında 7'şer üyesi olan 2 bölüm bulunacak. Bölümler, bir başkanvekilinin başkanlığında 4 üyenin katılımıyla toplanacak.
Mahkemede, raportörlere yardımcı olmak üzere raportör yardımcısı da görevlendirilecek.
Anayasa Mahkemesi'ne, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye'nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla herkes başvurabilecek.
TBMM'ye sunulan Anayasa Mahkemesinin Kuruluş ve Yargılama Usülleri Hakkında Kanun Tasarısı'na göre, mahkeme, görevlerini yerine getirirken ihtiyaç görülmesi halinde, hakim, savcı ve Sayıştay denetçileri ile kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlardan memur ve diğer kamu görevlisi statüsünde olanlar Mahkemede geçici olarak görevlendirilebilecek.
Mahkeme Başkanlığında; kadroları karşılık gösterilmek suretiyle, sözleşmeli olarak basın müşaviri ve mütercim çalıştırılabilecek.
Başkan, Mahkemenin ihtiyaç duyduğu alanlarda projelerin hazırlanması, gerçekleştirilmesi, işletilmesi ve işlerliği için şart olan zaruri ve istisnai hallere münhasır olmak üzere özel bir meslek bilgisi ve ihtisasını gerektiren işlerde hizmet alımı yoluyla yerli ve yabancı uzman çalıştırmaya yetkili olacak.
Mahkemenin hizmet birimlerinde çalışan 657 sayılı Kanuna tabi personel, Adalet Bakanlığınca Bakanlık merkez ve taşra teşkilatı kadrolarına atanabilecek.
-İNCELEME VE YARGILAMA USULLERİ-
Kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin, TBMM İçtüzüğünün veya bunların belirli madde ya da hükümlerinin esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla Cumhurbaşkanı, iktidar ve anamuhalefet partisi Meclis grupları, TBMM üye tamsayısının en az beşte biri oranındaki üyeleri, doğrudan doğruya iptal davası açmaya yetkili olacak.
İktidarda birden fazla siyasi partinin bulunması halinde, iktidar partilerinin dava açma hakkını en fazla üyeye sahip olan parti kullanacak.
Anayasa değişikliklerinin, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve TBMM İçtüzüğünün şekil bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla iptal davası açmaya Cumhurbaşkanı veya TBMM üye tam sayısının en az beşte biri oranındaki milletvekilleri yetkili olacak.
-ŞEKİL BAKIMINDAN İPTAL DAVASI VE SINIRI-
Şekil bakımından denetim; Anayasa değişikliklerinde teklif çoğunluğuna, oylama çoğunluğuna ve ivedilikle görüşülemeyeceği şartına uyulup uyulmadığı; kanunların ve TBMM İçtüzüğünün son oylamasının öngörülen çoğunlukla yapılıp yapılmadığı; kanun hükmünde kararnamelerin ise yetki kanununda öngörülen süre içinde çıkarılıp çıkarılmadığı ile Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu üyelerinin imzalarının bulunup bulunmadığı hususlarıyla sınırlı olacak.
Anayasa değişikliklerine karşı iptal davaları yalnız şekil bakımından aykırılık iddiası ile açılabilecek.
Şekil bozukluğuna dayanan iptal davaları Mahkeme tarafından öncelikle incelenerek karara bağlanacak.
Şekil bozukluğuna dayanan Anayasaya aykırılık iddiası mahkemeler tarafından ileri sürülemeyecek.
-İPTAL DAVASI AÇMA SÜRESİ-
Esas bakımından iptal davası açma yetkisi Resmi Gazete'de yayımlandıkları tarihten başlayarak altmış gün; şekil bakımından iptal davası açma yetkisi ise Resmi Gazete'de yayımlandıkları tarihten başlayarak on gün sonra düşecek.
İptal davası, siyasi parti gruplarının genel kurullarının, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile alacakları karar üzerine açılabilecek.
Dava, TBMM üyeleri tarafından açıldığı takdirde dilekçede, kendilerine Mahkemece tebligat yapılmak üzere, iki üyenin adının gösterilmesi gerekecek.
Mahkemece, başvuru dilekçesinde eksiklikler varsa kararla saptanarak onbeş günden az olmamak üzere verilecek süre içinde tamamlanması ilgililere tebliğ edilecek. Belirtilen süre içinde eksikliklerin tamamlanmaması halinde Genel Kurulca iptal davasının açılmamış sayılmasına karar verilecek.
İptal davalarında Mahkemece esasın incelenmesine karar verilmesi halinde, dava dilekçesi ile ekleri TBMM ile Başbakanlığa gönderilecek ve bu makamlar, iptal davasıyla ilgili yazılı görüşlerini değerlendirilmek üzere Mahkemeye bildirebilecek.
-İTİRAZ YOLU-
Taraflarca ileri sürülen Anayasaya aykırılık iddiası davaya bakan mahkemece ciddi görülmezse bu konudaki talep, gerekçeleri de gösterilmek suretiyle reddedilecek. Bu husus esas hükümle birlikte temyiz konusu yapılabilecek.
Evrakın kayda girişinden itibaren on gün içinde başvurunun yöntemine uygun olup olmadığı incelenecek. Açık bir şekilde dayanaktan yoksun veya yöntemine uygun olmayan itiraz başvuruları, Mahkeme tarafından esas incelemeye geçilmeksizin gerekçeleriyle reddedilecek.
Anayasa Mahkemesi, işin kendisine noksansız olarak gelişinden başlamak üzere beş ay içinde kararını verecek ve açıklayacak. Bu süre içinde karar verilmezse ilgili mahkeme davayı yürürlükteki hükümlere göre sonuçlandıracak. Ancak Anayasa Mahkemesinin kararı, esas hakkındaki karar kesinleşinceye kadar gelirse mahkeme buna uymak zorunda olacak.
Mahkemenin verdiği ret kararının Resmi Gazete'de yayımlanmasından itibaren on yıl geçmedikçe aynı kanun hükmünün Anayasaya aykırılığı iddiasıyla itiraz başvurusu yapılamayacak.
-ANAYASAYA AYKIRILIĞI İLERİ SÜRÜLEMEYECEK DÜZENLEMELER-
Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası antlaşmalar ile olağanüstü hallerde, sıkıyönetim ve savaş hallerinde çıkarılan kanun hükmünde kararnameler aleyhine şekil ve esas bakımından iptal davası açılamaz ve mahkemeler tarafından Anayasaya aykırılık iddiası ileri sürülemeyecek.
Ayrıca; Tevhidi Tedrisat Kanunu, Şapka İktisası Hakkında Kanun, Tekke ve Zaviyelerle Türbelerin Seddine ve Türbedarlıklar ile Birtakım Unvanların Men ve İlgasına Dair Kanun, Türk Kanunu Medenisiyle kabul edilen evlenme aktinin evlendirme memuru önünde yapılacağına dair medeni nikah esası, Beynelmilel Erkamın Kabulü Hakkında Kanun, Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun, Efendi, Bey, Paşa gibi Lakap ve Unvanların Kaldırıldığına Dair Kanun ile Bazı Kisvelerin Giyilemeyeceğine Dair Kanunun 7 Kasım 1982 gününde yürürlükte bulunan hükümlerinin Anayasaya aykırı olduğu iddia edilemeyecek.
-BİREYSEL BAŞVURU HAKKI-
Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye'nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilecek.
İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ya da yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekecek.
Yasama işlemleri ile düzenleyici idari işlemler aleyhine doğrudan bireysel başvuru yapılamayacağı gibi Anayasa Mahkemesi kararları ile Anayasanın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler de bireysel başvurunun konusu olamayacak.
Bireysel başvuru ancak ihlale yol açtığı ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenler tarafından yapılabilecek.
Kamu tüzel kişileri bireysel başvuru yapamayacak. Özel hukuk tüzel kişileri yalnızca tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle bireysel başvuruda bulunabilecek.
Yalnızca Türk vatandaşlarına tanınan haklarla ilgili olarak yabancılar bireysel başvuru yapamayacak.
-BİREYSEL BAŞVURU USULÜ-
Bireysel başvurular, Kanunda ve İçtüzükte belirtilen şartlara uygun olarak doğrudan ya da mahkemeler veya yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla yapılabilecek.
Bireysel başvurular harca tabi olacak.
Başvuru, kanun yollarını tüketen nihai işlemin başvurucuya tebliğ edildiği tarihten, kanun yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten başlayarak otuz gün içinde yapılması gerekecek.
Mahkeme, Anayasanın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi açısından önem taşımayan ve esas hakkında karar verilmesini gerektirmeyen ve başvurucunun önemli bir zarara uğramadığı başvuruları reddedebilecek.
Kabul edilebilirlik şartlarını taşımadığına oybirliği ile karar verilen başvurular hakkında, kabul edilemezlik kararı verilecek. Kabul edilemezlik kararları kesin olacak.
Komisyonlar ve Bölümler bireysel başvuruları incelerken her türlü araştırma ve incelemeyi yapabilecek, bilirkişi incelemesi ya da keşif yapılmasına karar verebilecek.
Mahkeme, incelemesini dosya üzerinden yapmakla birlikte, gerekli görürse duruşma yapılmasına da karar verebilecek.
Esas inceleme aşamasında, başvurucunun temel haklarının korunması için zorunlu gördükleri tedbirlere resen veya başvurucunun talebi üzerine karar verebilecek. Tedbire karar verilmesi halinde, esas hakkındaki kararın en geç altı ay içinde Resmi Gazete'de yayımlanması gerekecek aksi takdirde tedbir kararı kendiliğinden kalkacak.
Bireysel başvuru ile ilgili maddeler 23 Eylül 2012 tarihinde yürürlüğe girecek.
Yüce Divan tarafından verilen hükme karşı yeniden inceleme başvurusu, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı veya Başsavcıvekili, sanık, müdafi, katılan veya vekili tarafından yapılabilecek.
TBMM'ye sunulan Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkındaki Kanun Tasarısına göre, mahkeme, esas inceleme sonunda, ihlal kararı verilmesi halinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilebilecek.
İhlal bir mahkeme kararından veya idari işlemden kaynaklanmışsa, ihlale konu kararın veya idari işlemin iptaline karar verilecek. Kararın iptali kendiliğinden ihlali kaldırmazsa yargılamanın yeniden yapılmasına hükmedilecek.
İhlal, bir kamu gücünün kanunen yapması gereken bir işlemi yapmamasından kaynaklanmışsa, Mahkeme, kararının hangi makam tarafından yerine getirileceğini ve özel durumlarda kararın yerine getiriliş şeklini belirleyebilecek.
Başvurucunun temel bir hakkının ihlal edilmesi sonucunda uğranılan zararın giderilmesine de hükmedilebilecek.
Bölümlerin esas hakkındaki kararları kesin olacak ve yasama, yürütme ve yargı organları ile gerçek ve tüzel kişileri bağlayacak.
Komisyonlar arasındaki içtihat farklılıkları, bağlı oldukları Bölümler; Bölümler arasındaki içtihat farklılıkları ise Genel Kurul tarafından çözülecek.
Bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığı saptanan başvurucuların yargılama giderlerini ödemesine hükmedilecek.
-SİYASİ PARTİ KAPATMA DAVALARI-
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından açılan dava üzerine Mahkeme, bir siyasi partinin Anayasanın 69. maddesinde sayılan eylemlerinden ötürü kapatılmasına veya dava konusu fiillerin ağırlığına göre devlet yardımından kısmen ya da tamamen yoksun bırakılmasına, toplantıya katılan üyelerin üçte iki oy çokluğuyla karar verebilecek.
Başkan, başvurunun incelenmesi için raportör görevlendirecek. Raportör ilk inceleme raporunu hazırlayarak Başkanlığa sunacak. Yapılacak ilk inceleme sonrasında iddianamenin kabulüne karar verilmesi halinde, iddianame ve ekleri ilgili siyasi partiye gönderilerek usul ve esasa ilişkin savunmaları alınacak. Davalı partinin yazılı savunma vermesi halinde, bu savunma Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilecek. Ayrıca Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısından sonra kapatılması istenen siyasi partinin genel başkanlığının veya tayin edeceği bir vekilin sözlü savunması dinlenecek. Hakkında siyasi yasaklılık istenenler iddialarla ilgili savunmalarını yazılı olarak sunabilecek.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, parti aleyhine ihtar kararı verilmesi talebiyle Mahkemeye başvurabilecek.
Mahkemece verilecek süre içinde siyasi partinin savunması alındıktan sonra, bu hükümlere aykırılık tespit edilirse aykırılığın giderilmesi için ilgili siyasi parti hakkında ihtar kararı verilecek.
Yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına veya milletvekilliğinin düşmesine ilişkin TBMM kararlarına karşı, ilgili milletvekili veya milletvekili olmayan bakan ya da bir diğer milletvekili, kararın alındığı günden başlayarak yedi gün içinde kararın Anayasaya, kanuna veya TBMM İçtüzüğüne aykırılığı iddiasıyla iptali için Mahkemeye başvurabilecek. Bu talep on beş gün içinde kesin olarak karara bağlanacak.
-SİYASİ PARTİLERİN MALİ DENETİMİ-
Mahkeme, siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunun denetimi için Sayıştaydan yardım sağlayacak.
Siyasi partiler, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesinhesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesinhesaplarının onaylı birer örneğini haziran ayı sonuna kadar Sayıştay Başkanlığına gönderecek.
İşin esasına ilişkin inceleme, siyasi partilerin gelir ve giderlerinin, doğru ve kanuna uygun olup olmadığı yönlerinden yapılacak.
-YENİDEN İNCELEME-
Yüce Divan tarafından verilen hükme karşı yeniden inceleme başvurusu, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı veya Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekili, sanık, müdafi, katılan veya vekili tarafından yapılabilecek.
Yeniden inceleme başvurusu, hükmün açıklanmasından itibaren on beş gün içinde Yüce Divana dilekçe verilmesi suretiyle yapılacak.
Yüce Divan yeniden incelemeyi dosya üzerinden yapacak. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının veya Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekilinin, sanığın veya katılanın istemi üzerine ya da resen incelemenin duruşma açılarak yapılmasına da karar verilebilecek.
Yeniden inceleme, yalnızca başvuruda belirtilen hususlarla sınırlı olarak yapılacak. Başvurunun yerinde görülmesi halinde aynı zamanda başvuru konusu hakkında da karar verilecek. Yeniden inceleme başvurusu üzerine verilen kararlar kesin olacak.
-BAKAMAYACAKLARI DAVA VE İŞLER-
Başkan ve üyeler; kendilerine ait olan veya kendilerini ilgilendiren dava ve işlere, aralarında evlilik bağı kalkmış olsa bile eşinin, kan veya akrabalık yönünden üstsoy ve altsoyunun, dördüncü dereceye kadar kan yönünden ve akrabalığı doğuran evlilik bağı kalkmış olsa bile üçüncü dereceye kadar akrabalık yönünden civar hısımlarının veya aralarında evlatlık bağı bulunan kimselerin dava ve işlerine, dava ve iş sahiplerinin vekili, vasisi veya kayyımı sıfatıyla hareket ettiği dava ve işlere, hakim, savcı, hakem sıfatıyla bakmış veya tanık ya da bilirkişi olarak beyanda bulunmuş olduğu dava ve işlere, istişari görüş ve düşüncesini ifade etmiş olduğu dava ve işlere bakamayacak.
Anayasa Mahkemesi, iptal kararlarında kanun koyucu gibi hareket ederek yeni bir uygulamaya yol açacak biçimde hüküm tesis edemeyecek.
TBMM Başkanlığına sunulan Anayasa Mahkemesinin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun Tasarısı'na göre, Anayasa Mahkemesi Başkanı ve üyeler, tarafsız hareket edemeyecekleri kanısını haklı kılan hallerin olduğu iddiası ile reddolunabilecek. Bu takdirde, Genel Kurul ya da bölümlerde, ilgili üye katılmaksızın red konusu hakkında kesin karar verilecek. Red şahsi olacak. Genel Kurul ya da bölümlerin toplanmasına engel olacak sayıda üyenin reddine ilişkin talepler dinlenmeyecek.
Red dilekçesinde, red sebeplerinin açıkça gösterilmesi ve delillerin birlikte bildirilmesi gerekecek. Bu şartları taşımayan dilekçeler reddolunacak. Yemin delil teşkil etmeyecek.
Red talebinin kötü niyetle yapıldığının anlaşılması ve esas yönünden kabul edilmemesi halinde, talepte bulunanların her birine mahkemece 500 liradan 5 bin liraya kadar idari cezası verilecek.
-DEVLET SIRRI NİTELİĞİNDEKİ BİLGİLER-
Mahkeme, kendisine verilen görevlerin yerine getirilmesi sırasında kamu idareleri, kamu görevlileri, bankalar ile diğer gerçek ve tüzel kişilerle doğrudan yazışmaya, bilgi ve belge istemeye, gerekli gördüğü her türlü belge, kayıt ve işlemi incelemeye, bilgi almak üzere her derece ve sınıftan kamu görevlileri ile ilgilileri çağırmaya, idare ve diğer tüzel kişilerden temsilci istemeye yetkili olacak.
Mahkemenin bakmakla görevli olduğu dava ve işlerle ilgili bilgiler, devlet sırrı olduğu gerekçesiyle mahkemeye karşı gizli tutulamayacak.
Tanıklık konusu bilgilerin devlet sırrı niteliğini taşıması halinde tanık, mahkeme tarafından stenograf ve zabıt katibi olmadan dinlenecek. Başkan daha sonra bu tanık açıklamalarından sadece bakılmakta olan davanın esasına etkili olan hususları tutanağa geçirecek.
Açıklanması, devletin dış ilişkilerine, milli savunmasına ve milli güvenliğine zarar verebilecek, anayasal düzen ve dış ilişkilerde tehlike yaratabilecek nitelikteki bilgiler devlet sırrı sayılacak.
Başkan, Yüce Divan, siyasi parti kapatma davaları ve sözlü açıklamalarda duruşmanın gerekli kıldığı durumlarda, devlet kurum ve kuruluşlarına ait araç, gereç, stenograf ve teknik personelden yararlanmak için istemde bulunabilecek.
Mahkemeye yapılacak bireysel başvurular dışındaki başvurular, alınacak kararlar ve yapılacak işlemler harç, vergi ve resimden muaf olacak.
Genel Kurul ve bölümler, kararlarını katılanların salt çoğunluğuyla alacak. Oyların eşitliği halinde Başkanın bulunduğu tarafın görüşü doğrultusunda karar verilmiş olacak.
Anayasa değişikliklerinde iptale, siyasi partilerin kapatılmasına ya da devlet yardımından yoksun bırakılmasına karar verilebilmesi için toplantıya katılan üyelerin üçte iki oy çokluğu aranacak.
-MAHKEME KARARLARI-
Mahkemece iptaline karar verilen kanun, kanun hükmünde kararname veya TBMM İçtüzüğü veya bunların belirli madde veya hükümleri, iptal kararının Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkacak. Mahkeme gerekli gördüğü hallerde, Resmi Gazete'de yayımlandığı günden başlayarak iptal kararının yürürlüğe gireceği tarihi, bir yılı geçmemek üzere ayrıca kararlaştırabilecek.
Mahkeme, bir kanun, kanun hükmünde kararname veya TBMM İçtüzüğü'nün tamamını veya bir hükmünü iptal ederken kanun koyucu gibi hareket ederek yeni bir uygulamaya yol açacak biçimde hüküm tesis edemeyecek.
Mahkeme kararları gerekçeli olarak yazılacak. İptal kararları gerekçesi yazılmadan açıklanamayacak.
Karar taslaklarının hazırlanması ve görüşülmesine ilişkin esaslar İçtüzükte gösterilecek.
Kararlar, inceleme veya yargılamaya katılan başkan ve üyeler tarafından imzalanacak. Muhalif kalanlar, kararda muhalefet nedenlerini İçtüzükte belirtilecek süre içinde yazılı olarak teslim edecek.
İptal ve itiraz başvuruları sonucu verilen gerekçeli kararlar Resmi Gazete'de hemen yayımlanacak
-YARGILAMANIN YENİLENMESİ-
Mahkemenin siyasi parti kapatma davalarında veya Yüce Divan sıfatıyla verdiği kararlara karşı yargılamanın yenilenmesi, Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre istenebilecek.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin, Anayasa Mahkemesinin siyasi parti kapatma veya Yüce Divan sıfatıyla verdiği bir kararının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve eki protokollerin ihlali suretiyle verildiğine hükmetmesi halinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararının kesinleştiği tarihten itibaren 1 yıl içinde Anayasa Mahkemesinden yargılamanın yenilenmesine karar vermesi istenebilecek.
Mahkemenin istemi esaslı ve kabule değer bulması durumunda yargılamanın yenilenmesine karar verilebilecek.
-MALİ HAKLAR-
Tasarıyla Anayasa Mahkemesi Başkanı, başkanvekilleri, üyeleri, Anayasa Mahkemesi raportörleri, raportör yardımcıları ve raportör yardımcısı adaylarının aylık ve ödenekleriyle diğer mali, sosyal hak ve yardımları da düzenleniyor.
En yüksek devlet memuruna mali haklar kapsamında fiilen yapılmakta olan her türlü ödemeler toplamının brüt tutarını (kıstas aylık) oluşturan her bir ödeme unsurunun; Anayasa Mahkemesi Başkanına yüzde 100'ü, Anayasa Mahkemesi başkanvekillerine yüzde 90'ı, Anayasa Mahkemesi üyelerine yüzde 86'sı oranında aylık ödeme yapılacak. Raportörlere yapılacak ödemelerde bu oranlar derecelerine göre, yüzde 42 ile yüzde 79 oranında değişecek.
Bu madde kapsamındaki ödeme unsurları arasında yer alan ikramiyenin hesabında, kıstas aylık içindeki ikramiyenin bir mali yıldaki toplam tutarının 12'de biri dikkate alınacak.
Anayasa Mahkemesi Başkanı, başkanvekilleri, üyeleri ile Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanı ve raportörlere aynı maddeye göre ödenmekte olan brüt aylıklarının yüzde 10'u oranında yargı ödeneği verilecek.
Yükseköğretim kurumlarından veya Sayıştaydan gelen raportörlere, aynı derece, kademe ve kıdemdeki hakim ve savcı raportörlere ödenen aylık ve ödenekler esas alınarak ödeme yapılacak.
-BİREYSEL BAŞVURU ÖDENEĞİ-
Aylık ve ödeneklerinden ayrı olarak her ay Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyelerine 40 bin, raportörlere 10 bin gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda bireysel başvuru ödeneği verilecek.
Bu ödemeler hakkında aylıklara ilişkin hükümler uygulanacak ve damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmayacak. Bireysel başvuru ödeneği, her ne şekilde olursa olsun başka bir ödemenin hesaplanmasında dikkate alınmayacak.
Anayasa Mahkemesi Başkanlığına, raportör, raportör yardımcısı ve diğer idari personelin de bulunduğu 567 kadro ihdas ediliyor. Adalet Bakanlığı taşra teşkilatına 67 raportör, Sayıştay Başkanlığına 15 raportör ihdas edilecek.
Anayasa Mahkemesine yapılacak bireysel başvurularda 150 lira harç alınacak.
Tasarı toplam 80 maddeden oluşuyor.
Zaman, 11.01.2011
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
| 
