Gündem
 Gündem > Siyasi Gündem > Ve Anayasa paketi Meclis'te
Ve Anayasa paketi Meclis'te
AK Parti'nin, Cumhurbaşkanı Gül'ün 'dikkat ve özen gerekiyor' şeklindeki uyarılarının ardından son şeklini verdiği 3'ü geçici 29 maddeden oluşan anayasa değişiklik teklifi Meclis Başkanlığı'na sunuldu.
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün 'Anayasa Mahkemesi'ne iki Türk vatandaşını cumhurbaşkanı resen atar' fikrini çok gerçekçi bulmadığı uyarısının ardından, Anayasa teklif paketi, Cumhurbaşkanı'nın seçeceği sayı azaltılarak Meclis'e geldi. Ak Parti Grup Başkanvekili Bekir Bozdağ ve bir grup milletvekili, Anayasa değişikliği teklifini TBMM Başkanlığına sundu.
215 imzayla verilen teklifte, Anayasa'nın 10, 20, 23, 41, 51, 53, 54, 69, 74, 84, 94, 125, 128, 129, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 156, 159. ve 166. maddelerinde değişiklik öngörülüyor. Teklifle, geçici 15. madde yürürlükten kaldırılması da yer alıyor. Geçici 15. maddenin kaldırılması 1982 darbesini yapanlara yargı yolunu açacak.
Anayasa değişikliği teklifinin yürürlük maddesinde, halkoyuna gidilmesi durumunda teklifin tümüyle oylanması öngörülüyor.
Ak Parti'nin hazırladığı teklifte yer alan bazı düzenlemeler şöyle:
Anayasa Mahkemesi ÜYELİĞİ’NDE DEĞİŞİKLİK:
Ak Parti’nin açıkladığı ilk taslak ile bugün TBMM’ye sunulan ikinci taslak arasındaki farklardan biri, Anayasa Mahkemesi’nin yapısına ilişkin düzenlemelerde oldu. Bu konu da, taslak ilk açıklandığından itibaren kamuoyunda çok tartışılmış, taslakta yer alan “cumhurbaşkanı, üniversite mezunu iki Türk vatandaşını Anayasa Mahkemesi üyesi olarak atar” ifadesi, bizzat Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından bile eleştirilmişti. Cumhurbaşkanı’na çok yetki verdiği de Ak Parti tarafından hazırlanan ilk taslağa yoğun olarak yapılan eleştirilerden olmuştu. TBMM’ye sunulan son öneride, bu eleştiriler dikkate alındı.
İlk taslakta Anayasa Mehkemesi 3 bölümden oluşuyordu, TBMM’ye sunulan öneride ise bölüm sayısı ikiye indirildi. Böylece, Cumhurbaşkanı'nın seçeceği üye sayısı da böylece azaltılmış oldu. Anayasa Mahkemesi için ilk taslakta öngörülen 19 üye sayısı da 17’ye indirilmiş oldu.
SENDİKAL HAKLAR GENİŞLİYOR: Teklifin 5. maddesiyle; Anayasa’nın 51’inci maddesinde değişiklik yapılıyor. Bu çerçevede; 51. maddenin, “Aynı zamanda ve aynı işkolunda birden fazla üye olunamaz” şeklindeki 4. fıkrası metinden çıkarılarak, aynı işkolunda çalışanlara birden fazla sendikalı olma hakkı getiriliyor.
Teklifin 7 maddesiyle; Anayasa’nın grev hakkı ve lokavt başlığını düzenleyen 54. maddenin 3. ve 7. fıkraları maddeden çıkarılıyor. Bu çerçevede; “İşçilerin Grev esnasında greve katılan işçilerin sendikanın kasıtlı kasıtlı veya kusurlu hareketleri sonucu, grev uygulanan işyerinde sebep oldukları maddi zarardan sendika sorumludur” ibaresi çıkarılarak sendikaların sorumluluğu kaldırılıyor.
Aynı maddenin, “Siyasi amaçlı grev ve lokavt, dayanışma grev ve lokavtı, genel grev ve lokavt, iş yeri işgali, işi yavaşlatma, verim düşürme ve diğer direnişler yapılamaz” ibaresi kaldırılarak grev ve lokavt serbestisi getiriliyor.
EKONOMİK VE SOSYAL KONSEY KURULUYOR: Teklifin, 23. maddesiyle Anayasa’nın 166. maddesine ekonomik ve sosyal politikaların oluşturulmasında hükümete istişari nitelikte görüş bildirmek amacıyla, Ekonomik ve Sosyal Konsey kuruluyor. Bu çerçevede Ekonomik ve Sosyal Konsey Anayasa’ya ilk kez giren düzenleme arasında yer aldı.
GENELKURMAY BAŞKANI VE TBMM BAŞKANI DA YARGILANABİLECEK: Teklifin 19. maddesiyle; Anayasa’nın 148. maddesi değiştirilerek, Meclis Başkanı, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ile Jandarma Genel Komutanı da “Görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan da yargılanabilirler” ibaresi eklendi.
CİNSEL İBARESİ ÇIKARILDI: Anayasa’nın 41. maddesindeki; “Ailenin korunması ve çocuk hakları” şeklinde değiştirilen maddeye, “Her çocuk, yeterli himaye ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir. Devlet, her türlü istismara ve şiddete karşı çocukları koruyucu tedbirleri alır” fıkrası ekleniyor. Daha önce “cinsel istismar” olan ifadesinde hukukçuların itirazı ve yanlış anlaşmalara meydan vermemesi için “cinsel” ibaresi cümleden çıkarıldı.
HSYK’YA ASKER ÜYE: İlk ve ikinci değişiklik paketleri arasında yapılan değişiklikler içinde, HSYK’nın yapısına ilişkin düzenlemeler de var. Bu çerçevede, İlk pakette HSYK’nın oluşumunda Anayasa Mahkemesi’nin raportörü de vardı. Ancak bu çıkarıldı, yerine Adalet Akademisi Genel Kurulu’nun kendi içinde bir seçim yapması getirildi. Ayrıca, ilk pakette HSYK için Askeri Yargıtay’dan üye alınması seçeneği bulunmuyordu. İkinci pakette, HSYK’ya Askeri Yargıtay'dan da bir üye seçilmesinin önü açıldı. HSYK konusunda bir başka değişiklik ise, Başkanvekili’nin seçimi konusunda yapıldı. Ak Parti’nin ilk taslağında, HSYK Başkanvekili'nin Başkan tarafından seçildiği ifadesi vardı. TBMM’ye sunulan önergede ise başkan vekilinin genel kurulda seçilmesinin önü açıldı.
'Görüşlerimi ilettim'
Cumhurbaşkanı Gül, Pakistan'a gidişinde Esenboğa Havalimanı'nda hazırlanan taslakla ilgili fikirlerini şöyle açıkladı:
“Geçende söylediğim gibi ortada ilk taslak var. Bu taslağın muhakkak ki üzerinde çalışılacak, görüşler alınarak. Nihayette son şekli verilecektir. Dolayısıyla bu tip değişikliklerin hepsi tabii ki mümkündür. Yüce Meclis'in uhdesindedir bütün bunlar. Bunlar yapılırken tabii görüşler alınır. Ve önemli olan, anayasalar toplumsal sözleşme olduğu için herkesi bağlayan, uzun süre bağlayan en üst belgelerdir. Bu tip değişikliklerin en iyi şekilde çıkması çok önemli. Bunun için de tabii ki dikkat ve özen gösterilmelidir. Tabii ki devletin yüksek görevlileri için yapılabilir.”
Cumhurbaşkanı Gül, gazetecilerin “Anayasa paketinde sizin yetkilerinizin fazla olduğu görüşleri var. Siz bu görüşlere katılıyor musunuz, yetkileriniz fazla mı?” sorusunu yanıtlarken de “Benim de katıldığım görüşler vardı. Bunu zaten ilgililere ilettim. Mesela 'Anayasa Mahkemesi'ne iki Türk vatandaşını cumhurbaşkanı resen atar' fikrini doğrusu biraz çok gerçekçi bulmadım. Bu görüşümü de söyledim. Ümit ederim dikkate alınır” diye konuştu.
Anayasa değişiklik teklifinde yer alan düzenlemeler
TBMM Başkanlığına sunulan Anayasa değişikliği teklifinde, daha önce açıklanan taslaktan farklı olarak, toplu sözleşme hükümlerinin emeklilere de yansıtılması, uzlaştırma kurulu kararlarının toplu sözleşme niteliğinde olması öngörülüyor. Genel grev yasağının kaldırılması da teklifte yer alan bir başka düzenleme.
Anayasa değişikliği teklifinde yer alan düzenlemeler şöyle:
Madde (1): Anayasanın “Kanun Önünde Eşitlik” başlıklı 10. maddesinde değişiklik yapılıyor.
Maddenin, “kadınlar ve erkekler eşik hakları sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür” şeklindeki 2. maddesine, “Bu maksatla alınacak tedbirler, eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Çocuklar, yaşlılar ve engelliler, gibi özel süratle korunması gerekenler için alınacak tedbirler, eşitlik ilkesine aykırı sayılamaz” hükümleri ekleniyor.
Madde (2): Anayasa'nın, “özel hayatın gizliliği” başlıklı 20. maddesinde değişiklik öngörülüyor.
Maddeye, “Herkes kendisi ile ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak, kişinin kendisi ile ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızası ile işlenebilir” hükmü ekleniyor.
Madde (3): Anayasa'nın “seyahat hürriyeti” başlıklı 23. maddesinde değişiklik yapılıyor.
Buna göre, “vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç soruşturması veya kovuşturması sebebiyle ve hakim kararına bağlı olarak sınırlandırabilecek.”
“HER TÜRLÜ İSTİSMARA KARŞI” TEDBİR
Madde (4): Anayasa'nın “Ailenin Korunması” başlıklı 41. maddesinde değişiklik yapılıyor.
Maddenin başlığı, “Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları” şeklinde değiştiriliyor, maddeye, çocukların korunması konusunda hükümler ekleniyor. Maddeye eklenen hüküm şöyle:
“Her çocuk, yeterli himaye ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça ana ve babası ile kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir. Devlet, her türlü istismara karşı, çocukları koruyucu tedbirleri alır.”
SENDİKA KURMA HAKKI
Madde (5): Anayasa'nın “Sendika Kurma Hakkı” başlıklı 51. maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırılıyor. Böylece, bir kişinin aynı zamanda ve aynı iş kolunda birden fazla sendikaya üye olmasının yolu açılıyor.
Madde (6): Anayasa'nın 53. maddesinde değişiklik yapılıyor. Buna göre, memurlara ve diğer kamu görevlilerine toplu sözleşme yapma hakkı tanınıyor. Toplu sözleşme yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde taraflar, Uzlaştırma Kuruluna başvurabilecek, kurul kararları kesin ve toplu sözleşme hükmünde olacak. Toplu sözleşmenin emeklilere yansıtılmasının yolu da açılıyor.
Madde (7): Anayasa'nın “grev hakkı ve lokavt' başlıklı 54. maddesinde değişiklik yapılıyor. Grev esnasında greve katılan işçilerin ve sendikanın kasıtlı veya kusurlu hareketleri sonucu grev uygulanan iş yerinde sebep oldukları maddi zarardan sendika sorumlu tutulamayacak. Siyasi amaçlı grev ve lokavt, dayanışma grevi ve lokavtı, genel grev ve lokavt, iş yeri işgali, iş yavaşlatma, verim düşürme ve diğer direnişlere ilişkin yasaklar kaldırılıyor.
PARTİ KAPATMA DAVALARI
Madde (8): Anayasa'nın, “siyasi partilerin uyacakları esaslar” başlıklı 69. maddesi değiştiriliyor.
Buna göre, siyasi partilerin mali denetimi Sayıştay tarafından yapılacak.
Siyasi partiler hakkında kapatma davası, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'nın talebi üzerine, TBMM'de grubu bulunan her siyasi partinin 5'er üye ile temsil edildiği ve Meclis Başkanı'nın Başkanlığında oluşturulacak komisyonun üye tam sayısının üçte 2 çoğunluğu ve gizli oyla vereceği izin üzerine açılacak dava sonucunda Anayasa Mahkemesince karara bağlanacak. Komisyonun kararları, yargı denetimi dışında olacak. İzin talebinin Meclis'e ulaşmasından itibaren 30 gün içinde komisyon oluşturulacak ve komisyon kararını izin talebinin Meclise ulaşmasından itibaren en geç 60 gün içinde verecek. Meclis'teki siyasi parti gruplarınca izin talebiyle ilgili görüşme yapılamayacak, karar alınamayacak.
Anayasa Mahkemesi, kapatma kararı veremeyecek, fiilin ağırlığına göre partinin devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verilecek.
KAMU DENETÇİLİĞİ
Madde (9): Anayasa'nın “dilekçe hakkı” başlıklı maddesinde değişiklik yapılıyor.
“Kamu denetçiliği” (ombudsman) kurumu oluşturuluyor.
Kurum, TBMM Başkanlığına bağlı olarak kurulacak ve idarenin işleyişi ile ilgili şikayetleri inceleyecek. Kamu başdenetçisi, TBMM tarafından gizli oyla ve 4 yıl için seçilecek.
PARTİ KAPATMA VE MİLLETVEKİLLİĞİ
Madde (10): Anayasa'nın “milletvekilliğinin düşmesi” başlıklı 84. maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırılıyor.
Buna göre, kapatma davasının kaldırılmasına paralel olarak, milletvekilliğinin düşürülmesi uygulaması da kaldırılıyor.
Madde (11): Anayasa'nın, TBMM'nin Başkanlık Divanının oluşumunu düzenleyen 94. maddesinde değişiklik yapılıyor. Seçim süresinin 5 yıldan 4 yıla indirilmesi nedeniyle Başkanlık Divanının 2. dönem görev süresi konusunda düzenleme yapılıyor. Buna göre, Başkanlık Divanı 2. devre, dönemin sonuna kadar görev yapacak. Mevcut düzenlemede, Başkanlık Divanının 3 yıl için görev yapması öngörülüyor.
YÜKSEK ASKERİ ŞURA KARARLARI
Madde (12): Anayasanın, “Yargı Yolu” başlıklı 125. maddesinde değişiklik yapılıyor.
Yüksek Askeri Şura kararlarına yargı denetimi getiriliyor.
Yargı, bu yetkiyi, idari eylem ve işlemin hukuka uygunluğunun denetimiyle sınırlı kullanacak, yerindelik denetimi yapamayacak.
Hürriyet, 30..03.2010
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
|
