İnsan hakları mağdurlarının umudu AİHM
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin önünde halen 100 bin şikayet dosyası var. Mahkemede hakkında en çok dava açılan ülkeler ise Rusya, Türkiye, Ukrayna ve diğer Doğu Avrupa ülkeleri. Daphne Grathwohl'un haberi.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne hakkında en çok şikayet yapılan ülke Rusya. Strasbourg’daki mahkeme, halen insan haklarını ihlal edildiği iddiasının yer aldığı 30 bin davayı incelemeye devam ediyor. Yapılan şikayetler de genellikle Çeçenistan’daki kaçırma olaylarıyla ilgili. Bu tür olaylar karşısında Rus resmi makamlarının hiçbir şey yapmadığı ve olayların açıklığa kavuşturulmadığı iddia ediliyor. Ayrıca tutuklulara işkence ve kötü muamele yapıldığı da sık gelen şikayetlerden.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde Türkiye hakkında halen görülen dava sayısı 11 bin iken, Romanya hakkında 9 bin ve Ukrayna hakkında da 8 bin dava devam ediyor. Bu ülkelerden de genellikle kötü muamele, insanlık dışı tutukluluk koşulları, toplanma ve gösteri özgürlüğünün kısıtlanması ve düşünce özgürlüğünün ihlali gibi şikayetler söz konusu.
Farklı nedenleri var
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi hukukçularından Axel Müller-Elschner, bu ülkelerde hak ihlalinin yaşanmasının farklı nedenleri olduğunu söyledi.
Müller - Elschner, “Bu şüphesiz hem refah düzeyi hem de hukuk geleneğiyle ilgili bir sosyal sorun elbette. Batı Avrupa ülkeleri 40 yıldır Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne tarafken, doğu Avrupa ülkeleri 90’lı yıllardan bu yana mahkeme kapsamında… Ayrıca şu da unutulmamalı. Rusya’daki cezaevlerinde kapasitesinden fazla tutuklu bulunması da bir diğer sorun. Bu sorun Fransa’da da yaşanıyor. Dolayısıyla meseleye ayrıntılı bakmak gerekiyor" diye konuştu.
Slovenya, Gürcistan, Moldova ve Bosna Hersek gibi küçük Doğu Avrupa ülkelerinden şikayetler de nüfus büyüklükleriyle karşılaştırıldığında hayli fazla. Alman yargıç Renate Jaeger bu durumu şöyle açıkladı: “Örneğin nüfusu Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti kadar olan Romanya hakkında yapılan şikayetler, Almanya’nın tamamından giden şikayetlerin iki katı. Yani, kişi başına düşen şikayet sayısı hayli fazla. Bu da Rumen vatandaşlarının, kendi ülkelerindeki adalete güven duymadığını gösteriyor. Bu güvensizlik de insanları şunu söylemeye itiyor: Biz bunun bir de Avrupa'da değerlendirilmesini istiyoruz.”
Ağır iş yükü
Strasbourg’daki mahkemenin önünde şu anda on binlerce yığılmış dosya var. Ve ağır iş yükü davaların yavaş ilerlemesine neden oluyor. Kimi davalar ise davacı öldüğü için mahkemenin gündeminden düşüyor. Bazı davalarda da ulusal yargıçların yer alması gerekiyor, bu nedenle de mahkemenin, örneğin, daha fazla Rus yargıca ihtiyacı var. Peki bu ülkelerdeki yargıç sayısını artırmak daha anlamlı olmaz mı?
Renate Jaeger'ın değerlendirmesi şöyle: “Evet, doğru. Ancak bunun için yeni bir antlaşma gerekiyor. 47 Konsey üyesinin, bazı ülkelerin daha fazla yargıca ihtiyaç duyduğu konusunda anlaşması gerekiyor. Ancak dengesizlikler şu anda devam ediyor.”
Reform tartışmaları
Jaeger, insan hakları ihlallerinin daha etkin bir şekilde önlenmesi için yeni adımlar atılması gerektiğine dikkat çekerken, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ndeki reform tartışmaları da yıllardır sürüyor. Ancak mahkemeye taraf olan ülkeler arasındaki görüş ayrılıkları, gündeme getirilen reformların hayata geçirilmesini engelliyor.
dw-world.de, 23.12.09
| 
