Gündem
 Gündem > Ekonomik Gündem > Türkiye'nin yardımları nereye gidiyor?
Türkiye'nin yardımları nereye gidiyor?
Türkiye, kalkınma yardımlarında milli gelire oranla Almanya, Japonya ve ABD gibi ülkeleri geride bıraktı. Türkiye bu yardımları nerelere gönderiyor?
Türkiye’nin, gelişmekte olan ülkelere yapılan yardımlarda Almanya, Japonya ve Amerika’yı geride bırakmasında Türkiye İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) temel rol oynadı. 1992’de kurulan ve dünya genelinde 35 ofisle çalışan TİKA ofislerinin sayısının bu yıl içinde 40 çıkarılması planlanıyor.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) açıkladığı rakamlara göre gelişmekte olan ülkelere yardımlar 2013’te 134 milyar 800 milyon dolara ulaştı. 3 milyar 300 milyon dolarlık yardım miktarıyla Almanya, Japonya ve Amerika’yı geride bırakan Türkiye’nin bu başarısının arkasında TİKA var. Türk hükümeti, Başbakanlık’a bağlı olarak çalışan ve 1992’den beri 5 kıtada faaliyet gösteren TİKA aracılığıyla yapılan yardımları daha da artırmak istiyor.
Başbakan Yardımcısı Emrullah İşler’in “TİKA aracılığıyla yapılan kalkınma yardımları herhangi bir emperyalist düşünce ile yapılmıyor” şeklindeki son açıklaması da hükümet-cemaat gerilimi yüzünden TİKA’nın faaliyetlerinde geriye gidiş olacağına ilişkin değerlendirmeleri hükümetin ciddiye almadığını da ortaya koydu.
En çok yardım Suriye’ye
Peki Türkiye’nin OECD ülkeleri içinde gelişmekte olan ülkelere yapılan kalkınma yardımlarında birinci sıraya yükselmesinde temel rol oynayan TİKA, nerelere yardım yapıyor?
TİKA’nın son verilerine göre kalkınma yardımlarının yüzde 46.6’sı Ortadoğu’ya, yüzde 31’i Afrika’ya, yüzde 18’i güney ve orta Asya’ya ve yüzde 3’ü Balkanlar ile Doğu Avrupa ülkelerine yapıldı. TİKA, 2012’de rekor bir artışla 185 milyon dolar yardımda bulundu. Türkiye’nin resmi kalkınma yardımlarından en çok yararlanan ülkeler sırasıyla Suriye, Mısır, Afganistan, Kırgızistan, Somali, Sudan, Tunus, Filistin, Kazakistan ve Bosna Hersek oldu. Özel sektörün yaptığı yardımların miktarı da 735 milyon doları geçti.
TİKA bütçesi genişliyor
TİKA’nın hazırladığı son yardım raporuna göre Türkiye’nin 2012’de yaptığı kalkınma yardımlarının toplamı 3 milyar 436 milyon dolara ulaştı. Raporda “Türkiye’nin toplam kalkınma yardımları 2005’te 1 milyar 51 milyon dolar iken, 2012’de 3 milyar 436 milyon dolara yükselmiş ve 8 yılda 3.3 kat artmıştır” ifadelerine yer verildi.
Hükümet, TİKA bütçesini bu yıl daha da genişletmeyi ve TİKA’nın faaliyet alanı ile işbirliği yaptığı kurumların sayısını artırmayı hedefliyor. Çünkü Türkiye, bu yardımlarla OECD ülkeleri içinde gelişmekte olan ülkelere yapılan yardımlarını en çok artıran ülke gösteriliyor. 30 ülkede 35 program koordinasyon ofisi ile beş kıtada çalışmalar yapan TİKA’nın faaliyetleri Moğolistan’dan Senegal'e; Özbekistan’dan Yemen’e, Şili’den Moldova’ya kadar uzanıyor.
BM, Türkiye'yi örnek gösteriyor
Türkiye’nin yaptığı kalkınma yardımlarını örnek gösterirken de genellikle TİKA’yı işaret eden BM yetkilileri Türkiye'nin çalıştığı ülkelerde barış dilini iyi kullandığını belirtiyor. TİKA; Sudan’da katarak ameliyatı yapıyor, Haiti’de depremzedelerinin yardımına koşuyor, Kırgızistan’da okul inşa ediyor, Afganistan’da anne-çocuk sağlığını korumak için çalışıyor.
Projelerin bir bölümü eğitim, sağlık, restorasyon, su ve sanitasyon projeleri, e-devlet projeleri, kurumsallaşma alanında yapılan çalışmalar, tarımsal kalkınma, yoksullukla mücadele, kadın istihdamının arttırılması başlıklarından oluşuyor. Bir diğer bölümü ise sulama, sağlık ve ulaştırma projeleri gibi altyapı projelerine mali kaynak sağlanması, okul ve hastane yapımı ile kültürel miras olarak tanımlanan mimari yapıların restorasyonunu kapsıyor.
Başka kuruluşlar da var
Türkiye’nin gelişmekte olan ülkelerine yardımlarını artırmasında Kızılay, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Yurtdışı Türkler Başkanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın da payları bulunuyor. Türk hükümeti, bu kuruluşların da bütçelerini artıracak.
dw.de, 24.04.2014
'Türkiye daha yardımsever'
Türkiye, 2013'te milli gelire oranla gelişmekte olan ülkelere yapılan yardımlarda Almanya, Japonya ve ABD gibi gelişmiş ülkeleri geride bıraktı.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) Kalkınma Yardımları Komitesi'nin açıkladığı rakamlara göre, gelişmekte olan ülkelere yapılan yardımlar 2013'te 134 milyar 800 milyon dolara ulaşarak yeni bir rekor kırdı. 2011 ve 2012'de gelişmiş ülkelerde devam eden kemer sıkma politikaları bu ülkelere yapılan yardımların gerilemesine neden olmuştu. Ancak 2013'te bu yardımlar açısından tekrar çıkış yaşandı.
Gelişmekte olan ülkelere yapılan yardımlarla ilgili Birleşmiş Milletler'in (BM) belirlediği bir hedef seviye bulunuyor. Buna göre, ülkelerin gelirlerinin yüzde 0,7'sinin gelişmekte olan ülkelere yardım olarak aktarılması öngörülüyor. 2013 yılı için bu seviyeyi yakalayan farklı ülke hikayeleri olduğu gibi, seviyeden uzaklaşan zengin ülkeler de dikkat çekti. Örneğin Hollanda 1974 yılından bu yana ilk defa gelişmekte olan ülkelere yaptığı yardımlar açısından yüzde 0,7'lik BM hedefinin gerisinde kaldı. Bununla birlikte İngiltere ilk defa bu ülkelere yapılan yardımlar açısından bu hedefi yakalamış oldu.
Mısır'a yardım sıralamayı değiştirdi
Milli gelirine oranla 2013'te en çok yardım yapan ülkelerin başında Birleşik Arap Emirlikleri geliyor. Ülke, 2013 yılı tahmini rakamlarına göre, gelişmekte olan ülkelere 5 milyar 100 milyon dolar yardımda bulundu. Bu yardım rakamıyla ülke milli gelirinin yüzde 1,25'lik bir kısmını yardımlara ayırmış oldu. Birleşik Arap Emirlikleri'nin bu yardım performansının arkasında Mısır'a yaptığı yardımların büyük payı bulunuyor. Birleşik Arap Emirlikleri'nin Mısır'a toplamda 3 milyar dolarlık yardımı 2013 Temmuz'unda yapılan askeri darbe sonrası gerçekleşti.
2013'te BM'nin yardım hedefinin altında kalan ülkeler arasında ise dünyanın büyük ekonomilerinin olması dikkat çekiyor. Geçen yıl hacim olarak en çok yardımı ABD yaptı. Ülke, gelişmekte olan ülkelere 31 milyar 500 milyon dolar yardım yaptı. Fakat bu yardım hacmi, milli gelirine oranla yüzde 0,2 seviyesinde kaldı. Benzer şekilde Almanya'nın da 2013'te 14 milyar 100 milyon dolar yardım yapmasına rağmen, yardımlarının milli gelire oranının yüzde 0,4'ler seviyesinde kaldığı görülüyor.
Türkiye gelişmiş ülkeleri geride bıraktı
Türkiye'nin milli gelirine oranla gelişmekte olan ülkelere yaptığı yardımlarda ABD ve Almanya gibi gelişmiş ülkeleri geride bıraktığı görülüyor. OECD rakamlarına göre, Türkiye 2013 yılında 3 milyar 300 milyon dolarlık yardım yaptı. Türkiye, milli gelirinin yaklaşık olarak yüzde 0,5'ini gelişmekte olan ülkelere yardım olarak aktardı. Türkiye bu oranla ABD, Japonya, Avustralya ve Rusya gibi kendisinden daha büyük ekonomiye sahip ülkeleri de geride bırakmış görülüyor.
2002'de 85 milyon dolarlık yardım yapan ülkenin 11 yıllık süreçte 3 milyar 300 milyon dolarlık yardım rakamına ulaşmasında iki unsurun etkili olduğu görülüyor. Bunlardan ilki Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı'nın (TİKA) Türkiye'nin dış politikası gereğince faaliyetlerinin ve kullandığı bütçeleri genişletilmesi oldu.
Merkezi bütçe rakamlarına göre, 2013'te TİKA'nın personel ve diğer giderlerine ayrılan bütçe 2012 yılına göre yüzde 15 artarak 100 milyon TL seviyesine yükseldi. TİKA'nın yaklaşık 110 ülkede faaliyetleri bulunuyor. Bunun yanında Türkiye'nin bölgesinde yaşanan çatışma ortamı da yardım rakamlarına etki etti. Ekonomi Bakanlığı rakamlarına göre, 2012 yılında Türkiye, Suriye'ye 4 milyon dolarlık insani yardım malzemesi gönderirken, 2013'te bu rakam 124 milyon dolar oldu.
dw.de, 22.04.2014
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
| 
