Dünya

İsyancıları silahlandırma isteği, ABD'nin Ocak ayında yürüttüğü barış görüşmelerinin başarısızlıkla sonuçlanması ve rejimin savaş alanında güç kazanması ardından daha da arttı. Bu adımın, daha etkili bir askeri güç yaratmayı amaçlayan Batı destekli savaşçıların yeniden organize edilmesi ardından gelmesi de önem taşıyor. Savaşçılar Hristiyanları ve bölgedeki diğer dini azınlıkları da koruyacak ki bu Washington için özellikle önemli bir durum.

Suudiler ve Suriyeli muhalifler son adımın ABD'nin gelişmiş silahları aşırıların eline geçmesine izin vermeyecek güvenilir isyancılar bulma konusunda bir test olarak görüldüğünü belirtiyor. ABD uzun süredir gelişmiş silahların El-Kaide bağlantılı radikal grupların eline geçmesinden endişe duyuyor.

İsyancılara verilen ilk gelişmiş ABD silahları ise TOW zırh parçalayıcı tanksavar sistemleri. Ancak Beyaz Saray bu bilgiyi şu ana kadar ne kabule etti ne de reddetti. ABD'li yetkililer isyancıların rejim ile savaşma kabiliyetini güçlendirmek için çalıştıklarını söyledi.

İsyancılar ve Suudi destekçileri, iç savaşta dengeleri değiştirebilecek gelişmiş silahları verme konusunda Obama yönetiminin uzun zamandır devam eden direncini yumuşatılacağı konusunda umutlu.

Cenevre merkezli Körfez Araştırma Merkezi'nden analist Mustafa Alani verdiği bilgide Mart ayından bu yana isyancılara teslim edilen bazı TOW'ların kompleks parmak izi ile çalışan güvenliği olduğunu ve böylece kimin silahı ateşleyebileceğinin kontrol edilebildiğini söyledi.

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü Bernadette Meehan ise yaptığı açıklamada, "ABD, ılımlı muhaliflerin kapasitesini artıma taahhüdüne bağlı. Buna ılımlı silahlı muhaliflerin tecrübeli üyelerine yardım da dahil. Daha önce de sürekli belirttiğimiz gibi yaptığımız her bir yardımın detaylarını açıklamayacağız." dedi.

Suudi Arabistan ve diğer Körfez ülkeleri özellikle barış görüşmelerinin başarısızlıkla sonuçlanması sonrasında ılımlı muhaliflere desteğini artırması konusunda Obama yönetimine gittikçe daha fazla baskı yapmaya başladı.

ABD'nin isyancılara daha iyi silahlar sağlamayı reddetmesi Suudi müttefikler ile gerilime neden olmuş Başkan Barack Obama, bu ülkeye yaptığı son ziyaretinde ilişkileri düzeltmeye çalışmıştı. Ziyaret ardından ABD yönetiminin üst seviyesinde bulunan yetkililer iki ülkenin isyancılara materyal desteği konusunda daha yakın işbirliği içerisine girdiğini belirtmişti. Aynı kişiler CIA'nin Ürdün'deki sınırlı silahlandırma ve eğitim programını da genişletmek için çalıştığını belirtti.

Harekat Hazm isimli yeni oluşturulan ılımlı bir isyancı grup bir düzine BGM-71 TOW aldıklarını ve bunun için ismini vermedikleri müttefik bir ülkede eğitildiklerini belirtti. Grup şu ana kadar bu silahları aldığı bilinen tek grup ancak başka grupların olduğu da tahmin ediliyor.

Harekat Hazm grubunun üst düzey liderlerinden biri yaptığı açıklamada, "Açıkça belirmek gerekirse, müttefiklerimiz bu füzeleri yalnızca ılımlı olan güvenilir gruplara veriyor. İlk adım bu TOW'ları etkili bir şekilde kullanabildiğimizi göstermek. Umut ediyoruz ki ikinci adım da uçaksavar füzelerini kullanmak olacak." dedi.

Suriyeli muhalifler içerisindeki başka bir yetkili de ABD'nin Suudi Arabistan'ın yardımı ile TOW füzelerini verdiğini teyit etti.

Alani, komşu ülkeler Ürdün ve Türkiye üzerinden Suriye içerisindeki tecrübeli isyancılara silahların tesliminin ABD ve Suudi Arabistan tarafından denetlendiğini söyledi. Muhalif yetkililer ve uzmanlar, isyancıların tank ve diğer hedeflere karşı kullanabilecekleri geri tepmesiz toplara sahip olduğunu ancak ABD yapımı TOW'ların daha güvenilir ve hatasız olduğunu belirtiyor.

Amerikalılar ile yakın çalışan Washington'da bulunan Suriyeli üst düzey bir muhalif TOW'ların ABD ve Suudi istihbaratı tarafından koordine edilen özel bir programını küçük bir parçası olduğunu söyledi. Yetkili bunun daha büyük bir silahlandırma için "nabız yoklama" mahiyetinde olduğunu ifade etti.

Yetkili az sayıdaki TOW'un savaş alanındaki etkisinin de sınırlı olacağına dikkat çekti.

Asıl amaç tecrübeli savaşçılar ile ABD'li eğitimciler arasında bir ilişki geliştirmek. Böylece daha fazla gelişmiş silahlar vermesi için Obama yönetiminin güvenin kazanılması hedefleniyor.

ABD daha önce Suudi Arabistan'ın Manpads olarak bilinen Çin yapımı taşınabilir hava savunma sistemlerini isyancılara vermesini engelledi.

Bu yılın başında Suudi Arabistan ilk kez muhaliflere Manpads verilmesini önermişti. Ancak Suudi ve Suriyeli muhalif yetkililer bu silahların ABD'nin muhalefeti nedeniyle hala Ürdün ve Türkiye'deki cephaneliklerde bekletildiğini belirtiyor.

ABD yönetiminin üst düzey yetkilileri Beyaz Saray'ın isyancılara Manpads verilmesine hala karşı olduğunu ifade ediyor. Uçaksavar ve tanksavar silahlar rejimin savaş meydanlarındaki iki büyük avantajını ortadan kaldırabilir—hava gücü ve ağır silahlar. Rejim hava gücünü ezici bir şekilde kullanıyor. Özellikle muhalif mahallelere ve şehirlere içleri patlayıcılar ile doldurulmuş varil bombalar atılıyor.

Batının desteğini canlandırmak umuduyla daha ılımlı isyancılar bu yıl daha güçlü olan aşırı gruplar ile çatışmaya başladı ve daha etkili savaş gücü elde etmek için kendilerini yeniden organize etti.

Harekat Hazm grubu ülkenin kuzeyindeki laik eğilimli küçük isyancı birliklerin birleşmesi ile Ocak ayında kuruldu. Bu grup silahlarını Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) gibi aşırı gruba çevirmiş olan diğer daha büyük grup olan Suriye Devrimciler Cephesi ile de yakın işbirliği içerisinde. Bu grup da ABD'nin isyancıların aşırı bölünmüş olduğu ve aşırı grupları görmezden geldikleri yönündeki eleştirilerine karşı Ocak ayında kurulmuştu. Siyasi muhalefetin Türkiye'de bulunan bir üyesi konuyla ilgili açıklamasında, "Anlaşma, Suriye Devrimcileri ile Hazm'ın uluslararası camianın desteğini almak için birlikte çalışmasını ve birbirlerine sorun çıkarmamalarını içeriyor." dedi.

Yetkili, isyancıların normal bir ordu gibi organize olmaları nedeniyle Hazm'ın Suudilerden ve ABD'den Mart ayında öldürücü ve öldürücü olmayan silahlar almaya başladığını da söyledi.

Batı ve Körfez destekli Özgür Suriye Ordusu da rejimin geçen yıl savaş meydanında elde ettiği kazanımları tersine çevirmek için saflarını ve stratejisini gözden geçirdi.

Harekat Hazm ile bağlantısı bulunan siyasi muhalefetten bir kişi ise, "ABD, Özgür Suriye Ordusu içerisinde Esad sonrası Suriye'de Alevileri ve Hristiyanları koruyacak pragmatik gruplar istiyor." dedi.

Suriye'deki çatışmada güçlü mezhepsel farklılıklar var. Devlet Başkanı Esad, Alevi mezhebinin bir üyesi ve rejiminde azınlık gruplar hakim. Muhalifler ise genel olarak Sünni çoğunluktan oluşuyor. Çoğu Hristiyan ise kendilerini koruyacağını umut ederek rejime bağlılıklarını sürdürüyor.

Dini azınlıkların kaderi ABD için büyük bir endişe kaynağı. İnsan hakları gruplarına göre bazı aşırı isyancı gruplar geçen yıl Alevi köylerinde katliamlar yaptı ve Hristiyan ve Alevilerin kutsal bölgelerine zarar verdi.

wsj.com, 19.04.2014