Gündem
 Gündem > Ekonomik Gündem > AMB'nin yeni tedbirleri parasal genişleme anlamına mı geliyor?
AMB'nin yeni tedbirleri parasal genişleme anlamına mı geliyor?
Avrupa Merkez Bankası (AMB) yıllarca süren isteksizliğinin ardından nihayet Perşembe günü yapılan toplantıda parasal genişleme açıklaması mı yaptı? Bu sorunun cevabı parasal genişleme tanımınızın ne olduğuna göre değişir zira parasal genişleme ekonomide tanımı en belirsiz olan terimlerden biri. Ancak kabaca bakıldığında Başkan Mario Draghi yeni tedbirler için açık bir şekilde parasal genişleme etiketini kullanmamış olsa bile geri dönülemeyecek bir karar verildi.
Parasal genişleme nedir?
Parasal genişleme sadece Merkez Bankası'nın tahvil alımı yapması anlamına gelmiyor. Örnek vermek gerekirse; Fed kriz dışındaki normal zamanlarda faiz oranlarını belirlemek için kısa vadeli hükümet tahvillerinde alım satım yapar. Fed'in diğer varlıklarda yüksek miktarda alım yapması 2008 krizinin ardından başladı. Öncelikle 600 milyar dolar değerinde mortgage destekli menkul kıymet ve hükümet tarafından kontrol edilen Fannie Mae ve Freddie Mac gibi şirketlerin ihraç ettiği tahvillerde, daha sonra ise yüz milyarlarca dolar değerinde uzun vadeli hükümet tahvili ve diğer bazı varlıklarda alım yaptı. Kısa vadeli faiz oranlarının sıfır olması nedeniyle Fed'in ekonomiyi canlandırmak için başka araçlara ihtiyacı vardı. Bankacılar ile ekonomistler, kısa vadeli tahviller yerine geniş çaplı bazı varlıklarda alım yapmanın faiz oranlarının gerilemesine yardımcı olabileceğine inanıyor.
Yine de eski Fed Başkanı Ben Bernanke 2009'da bankanın yaptıklarının 'katkısız' parasal genişleme sayılmadığını söylemişti. Bernanke, "Kredi genişlemesi olarak tanımlanabilecek olan yaklaşımımız bir açıdan parasal genişlemeye benziyor: Merkez Bankası'nın bilançosunu büyütüyor. Ancak 'katkısız' parasal genişlemede politikanın odak noktası, Merkez Bankası'nın yükümlülüğü olan banka rezervlerinin kalitesindedir. Merkez Bankası'nın bilançosunun varlık tarafındaki kredi ve menkul kıymet kompozisyonu tesadüfidir," diye konuşmuştu.
Bernanke kılı kırk yarıyor. Kabaca bir tanım şöyle yapılabilir: Parasal genişleme para politikasını belirlemek için kısa vadeli hükümet tahvillerinin haricinde kayda değer oranda varlık alımı yapılmasıdır.
AMB ne yaptı?
AMB, aralarında küçük şirketlerin kredileri ile konut mortgagelarına dayalı varlıkların da bulunduğu geniş ölçekli varlık alımı yaparak tehlikeli olacak kadar düşük seviyelerde seyreden büyümeyi ve enflasyonu destekleyeceğini açıkladı. Draghi ayrıca hükümet ve hükümet kuruluşları tarafından ihraç edilen diğer tahvillerde de alım yapmak için kapıyı açık bıraktı. Draghi'nin açıklamalarına göre tedbirler AMB'nin bilançosunu 2012'nin başlarında olduğu gibi 2.7 trilyon euro yakınlarına yükseltmeyi amaçlıyor. Bilançonun mevcut büyüklüğü ise 2 trilyon euro.
Bu durum AMB için önemli bir değişim. Fed'in aksine AMB faiz oranlarını hükümet tahvillerinde alım satım yaparak kontrol etmiyor. Bunun yerine bankaların gösterdiği teminatlar karşılığında özel bir faiz oranından kredi kullandırıyor. Para politikası operasyonlarının bir parçası olarak nadiren varlık alımı yapıyor. 2008 krizinin ardından yalnızca 60 milyar euro değerinde ipotekli tahvil alımını içeren küçük bir program açıklamıştı. Ayrıca Euro Bölgesi'nin dağılmasını önlemek amacıyla borç krizinin tavan yaptığı dönemde hükümet tahvili alımı da yapmıştı.
AMB'nin açıkladığı program parasal genişleme mi?
İşte Draghi'nin söyledikleri: "Parasal genişlemenin tanımı büyüklüğü ile değil daha çok yöntemleri ile ilgili. Parasal genişleme, varlıkları borç vermek için teminat olarak kabul etmektense doğrudan varlık alımı anlamına geliyor. AMB varlıklarda doğrudan alım yapacak ve sisteme para enjekte edecek."
AMB'nin Perşembe günü açıkladığı program kulağa parasal genişleme gibi geliyor.
Parasal genişleme neden kullanılır?
AMB'nin programı uygulamaktaki ana amacı bilanço büyüklüğünü 2012 başlangıcındaki seviyelere yükseltmek. Peki varlık alımlarından ziyade neden diğer metotlar kullanılmıyor. Banka uzun vadeli kredi operasyonları ile bilanço büyüklüğünü Mart 2012 itibariyle 3 trilyon euroya yükseltmişti. Royal Bank of Scotland ekonomisti Richard Barwell'e göre cevap 'kontrol'. AMB'nin uzun vadeli kredi programlarını kullanabilmesi için bankalara bağımlı olması gerekiyor. Böyle olmazsa AMB bilanço büyütme hedefini yakalayamayabilir.
Barwell'e göre önceleri bankalar nakit istedikleri için bilanço büyümüştü. Şimdi ise Euro Bölgesi'ndeki finansal stres azaldığından bankalar artık nakde aç değil ve AMB bilançosunu büyütsün diye borçlanmayabilirler.
wsj.com.tr, 05.09.2014
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
| 
