Gündem

 Deniz Feneri Balyoz Harekat Planı
 Demokratik Açılım İrtica Eylem Planı
 Siyasi Gündem Ergenekon
 Ekonomik Gündem 

 Gündem > Ekonomik Gündem > Sanayinin devleri, borç batağında

Sanayinin devleri, borç batağında

İstanbul Sanayi Odası (İSO), Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşunu açıkladı. Rapora göre sanayi devlerinin bankalara borçları 238 milyar liraya ulaştı. Özel sektör firmalarını borç stoku yüzde 25 arttı, bu borcun yüzde 63’ünün kısa vadeli olması kaygı verici olarak yorumlandı. Şirket borçlarının özkaynaklara oranı da yüzde 57 ile son 10 yılın zirvesine çıktı.

Son 10 yıldır cazibesini inşaat ve enerji sektörüne kaptıran imalat sanayii borç batağına düştü. İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) açıkladığı ‘Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2013’ raporuna göre geçen yıl Türkiye’nin en büyük şirketleri elde ettikleri kârın yarısını borçlarına ödedi. İSO 500’ün geçen seneki faaliyet kârı 36,5 milyar lira olarak açıklandı. Sanayi devlerinin bankalara borçları 238 milyar liraya ulaştı.

 

Bunun 19 milyar lirasını finansman gideri olarak kaydeden şirketler, 2012’de ise 25 milyar liralık faaliyet kârının 8,6 milyar lirasını borca ayırmıştı. Bu sene neredeyse kârlarından borca ayırdığı payı 3’e katlayan şirketlerin özkaynaklarının içinde borcun oranı ise son 10 yılın zirvesine çıkarak, 20,4 puan artışla yüzde 132,4’e yükseldi. Bu rakam 2011’de yüzde 116, 2012’de yüzde 112 idi. Gelişmiş ülkelerde ise yüzde 70 seviyesinde. Uzmanlara göre bu yüksek oran kaynak yapısı açısından risk oluşturuyor. Araştırma sonuçlarına göre 500 şirketin toplam borcu ise 2012’ye göre yüzde 25 artarak 238 milyar liraya ulaştı. Bunun 54 milyar lirası kısa vadede ödenmesi gereken borçlardan oluşuyor. Yaklaşık 74 milyar lirası ise uzun vadeli borç. Bu tabloda mali borçlarda da yüzde 30’a yakın artış yaşayan şirketler, 2013’ü 124 milyar liralık mali borçla kapattı. 500 Büyük Sanayi Kuruluşu listesini açıklayan İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, iç tasarrufların yüzde 12 seviyesine indiği bir ortamda şirketlerin borçlanmayı daha çok yurtdışından karşıladıklarını, borçların şirket kârlılığını tehdit ettiğini vurguladı. 500 büyükteki borçların aktif toplamının da bir önceki yıla kıyasla yüzde 52,3’ten yüzde 58’e çıktığına işaret eden Bahçıvan, bu rakamın da son 10 yılın zirvesine çıktığını ifade etti. Borçlanmanın etkisiyle kâr eden şirketlerin sayısı 2013’te 2012’ye göre 437’den 371’e gerilerken, zarar eden şirket sayısı da 63’ten 129’a çıktı. Erdal Bahçıvan, “2008’deki kriz sebebiyle oluşan olağanüstü durumları saymazsak son 10 yıldır bu kadar yüksek kâr eden şirket sayısına ilk kez rastlıyoruz.” dedi.

Toplam satışlarını yüzde 7,4’lük artışla 455 milyar liraya ulaştıran İSO 500’ün elde ettiği brüt kârlılık ise yüzde 24 artarak 70 milyar 503 milyona ulaştı. Faaliyet kârları da 2 puanlık artışla yüzde 8’e yükseldi. İSO Başkanı Bahçıvan, “Evet burada faaliyet kârlarında bir düzelme varmış gibi görünüyor. Çünkü net satışlarında enflasyon oranında bir artış söz konusu. Yani reel bazda ciddi artış yok. Bu noktada akla verimlilik bazlı bir artış olduğu hususu geliyor ki asıl neden bu da değil. Sebep, kur artmadan önce sağlanan ithal hammaddelerin kur sonrası gelir tablolarında oluşturduğu olumlu etki sadece.” diye konuştu. Bahçıvan, asıl çarpıcı tablonun, özkaynakların aktifler içindeki payının yüzde 43’e gerilemesi olduğunu söyledi. Özkaynaklarının aktifler içindeki oranında yüzde 50, kritik eşik olarak kabul ediliyor. Oranın 50’nin altına inmesine sağlıklı bakılmıyor. Gelişmiş ülkelerde ise bu oran yüzde 60-70 aralığında seyrediyor. Bu açıdan Türkiye’deki yüzde 43’lük oran 2004’ten bu yana en düşük seviye. Borçlanmayı neredeyse tamamıyla banka kredisi ile yapan 500 büyükler Bahçıvan’a göre bono, tahvil, halka arz, uzun vadeli finansman, nedging gibi borçlanma araçlarından yeterince faydalanmıyor. Türkiye’deki şirketlerin tahvil ve bono gibi borçlanma araçlarından faydalanma oranı yüzde 0’a yakınken, bu oran global şirketlerde yüzde 15’e kadar çıkıyor.

İSO 500’DE İLK 10 DEĞİŞMEDİ

İSO 500 2013 verilerine göre, sanayinin zirvesinde 39 milyar 729 milyon liralık üretimden satışı ile yine Tüpraş yer aldı. İkinci sırayı 9 milyar 714 milyon lira üretimden satışı ile Ford Otomotiv alırken, bir önceki araştırmada beşinci olan Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) 9 milyar 263 milyon lirayla listede üçüncü sıraya yerleşti. Türkiye’nin 500 Büyük Kuruluşu içinde en yüksek katma değeri, yüzde 43,6 ile orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler grubu oluştururken, onları yüzde 36,1 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler grubu izledi. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payının yüzde 17,8 açıklandığı raporda, yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise sadece yüzde 2,6 oldu. Yüksek teknolojili sektörlerin dünya imalat sanayii içindeki payı ortalama ise yüzde 16,7. Güney Kore’de bu oran yüzde 21,6, Singapur’da yüzde 49,9, ABD’de yüzde 20,6. İleri sanayi ülkelerinde şirketlerin Ar-Ge harcamalarının satışlara oranı ise yüzde 6 ila 8 değişirken, Türkiye’de bu oran binde 8. 500 büyüğün Ar-Ge’ye ayırdığı pay ise üretimden satışlarının ancak binde 47’si seviyesinde.

2013’ün en kârlı 10 sanayi kuruluşu sıralamasında ise EÜAŞ, 2,5 milyar lira kâr ile ilk sırada yer aldı. Listede kârlılıkta üç şirket imalat sanayiinden yer alırken, diğer 7 şirketin maden ve enerji sektöründen olması dikkat çekti. Listede ikinci sırada yine bir kamu kuruluşu olan TPAO yer aldı. İlk 10’daki diğer şirketler ise sırasıyla Eti Maden, Mercedez-Benz, Philsa Philip Morris, Tüprag Metal, Koza Altın, Soda Sanayi ve Eti Bakır oldu.

İSO 500’den satır başları

Şirketlerin kârlılık oranı yedi yılda yüzde 7,2’den yüzde 4,9’a düştü.

Özkaynakların aktiflere oranı yüzde 43 ile 10 yılın en düşük oranı oldu.

Toplam borçların aktif toplam içindeki payı 2013 yılında yüzde 57’ye yükseldi.

2013’te finansman giderleri faaliyet kârının yüzde 53’üne denk geldi.

Geçen yılı kârla kapatan şirket sayısı, 437’den 371’e geriledi.

Geçen yılı zararla kapatan şirket sayısı bir yılda 63’ten 129’a çıktı.

Faiz ve döviz kur artışı, finansman giderlerini yükselterek kârlılığı olumsuz etkiledi.

En yüksek katma değeri yüzde 43,6 ile orta-düşük teknoloji yoğunluklu şirketler oluşturdu.

Ar-Ge’ye üretimden satışların binde 47’si ayrıldı.

Boydak Grubu, ilk 500’de 6 şirketi ile yer aldı.

Listenin tamamını görmek için

http://www.iso.org.tr/Sites/1/content/500-buyuk-liste.html?j=6493030 linkine tıklamak yeterli....

Zaman, 25.06.2014


Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.