Gündem
 Gündem > Ekonomik Gündem > Kıbrıs ekonomisi bir yıl sonra "hala düzeliyor"
Kıbrıs ekonomisi bir yıl sonra "hala düzeliyor"
Avrupa Birliği ile IMF'nin Kıbrıs'a 10 milyar euroluk kurtarma paketi vermesinin üzerinden bir yıl geçmesine rağmen, Lefkoşa'nın merkezinde terkedilmiş haldeki tüm banka şubelerinden tamamen silindi ama kimse, "Halk (Laiki) Bankası"nın adını unutmuş değil.
Halk (Laiki) Bankası, Kıbrıs'ın girdiği ekonomik krizin tam göbeğindeydi.
Bankanın gözü kara bir şekilde kredi dağıtması, Kıbrıs devletini tehlikeli bir şekilde iflasın eşiğine getiren tek unsur değilse de, başlıca unsurlardan biri oldu.
Lefkoşa'da geçen yıl dünya medyasının dev taşıtları ve çanak antenleriyle doluştuğu Eleftheria Meydanı'na giderken, şık bir cafe çıkıyor karşımıza.
Birkaç yaşlı adam ahşap banklara sıralanmış, sohbet ediyor.
Geçen bir yılda, Kıbrıs'ın bankacılık sektöründe ve siyasi çevrelerinde köklü değişimler kaydedildi.
İlk olarak Halk (Laiki) Bankası, çok daha büyük çaplı Bank of Cyprus'a devredildi.
Bank of Cyprus, bir yıldan bu yana, vermiş olduğu kredilerin neredeyse yarısını geri alamayacağı söylenen Halk (Laiki) Bankası'nın ağır mali mirasına çözüm arıyor.
Offshore ve bölgesel finans faaliyetleri yeniden canlanmaya başladı.
Artan sayıda yeni işyeri kayda geçiriliyor.
Farklı ve daha acı bir reçete
Bununla birlikte bankacılık sektörünün kendisi, yarı yarıya küçüldü.
Birçokları bunun iyi birşey olduğunu düşünüyor. Ama buna rağmen Kıbrıs'ın iş ve ticaret modeli fazla değişmedi.
Son zamanlarda keşfedilen doğal gaz yatakları gündemdeki konu ancak Kıbrıslı Türklerle bir anlaşmaya varılmadan, bu tür keşiflerden mali yarar sağlamak zor.
Kıbrıs'ın güneyindeki halk açısından, krizin yıl dönümünün en iyi yanı geçen bir yılı geride bırakabilmiş olmaları.
Önlerinde de daha verimli geçmesi beklenen bir yaz mevsimi uzanıyor.
Hiç kimse yiyecek satın alabilmek veya işyerlerine malzeme stoklayabilmek için sokaklarda yılan gibi kıvrıla kıvrıla uzanan kuyruklarda saatlerce beklediği günleri hatırlamak istemiyor.
Kıbrıslı politikacılar iyi dönemlerde ucuz Euro kredileri edinme furyasının önüne geçmek gerektiği uyarılarını dinlemiş olsalardı, en azından yurttaşlarını daha az mali kayba uğratırdı.
Ancak AB'nin beşinci kurtarma paketi, öncekilerden farklıydı.
Kıbrıs'ta mevduatlardan vergi alınmasını öngören yeni bir kurtarma paketi uygulandı.
Bıçak kemiğe dayandığında, Kıbrıs yönetiminin, yalnızca bankalardaki tahvil sahiplerini, hissedarları değil, binlerce mevduat sahibini de etkileyen kurtarma koşullarını kabul etmekten başka çaresi yoktu.
Halkın elindeki nakit para veya birikimler toplandı ve bir bankanın kapatılması ile diğer bankaların desteklenmesi için kullanıldı.
Bir yıl önce uygulanan ve "traşlama" diye adlandırılan paket, offshore hesaplarında büyük miktarlar bulunduran kişilerin mali gücünden yararlanmak amacıyla alel acele hazırlanmıştı.
Bu önlemler söz konusu kesimleri vurdu vurmasına ama, Kıbrıs'ta hala binlerce Rus ticaret yapıyor, ev sahibi olmaya devam ediyor. Her gün yenilerinin adaya geldiği söyleniyor.
Ancak krizden etkilenen bankalarda 100 bin Euro'dan fazla birikimi olanların paralarının yaklaşık yarısına el koyma girişiminin, bazen hedefini şaşırdığı da oldu.
Kıbrıs'ta kimse kayıpları hakkında konuşmak istemiyor. Ama bir yıl sonra bile, öfke yatışmış değil.
"Bu kirli Rus parası değildi"
Bir örnek ele alalım. 60 yaşındaki İngiliz vatandaşı Kıbrıslı Panikos Demetriu için son 12 ay tam bir işkence olmuş.
Hayatı boyunca bir fabrikada çalıştıktan sonra tasarruflarının yarısından fazlasını kaybetmiş.
80 bin euroluk kaybın nedeni, Halk (Laiki) Bankası'nın, aileye ait nakit parayı Demetriu'nun talep ettiği şekilde bir başka aile üyesinin hesabına aktarmayı unutması ya da ihmal etmesi.
Panikos Demetriu kıyı kenti Larnaka'da emekliliğini olabildiğince iyi geçirme çabasında.
Ama ortağının mali desteğine ihtiyaç duyuyor.
"Tüm yaşamınız boyunca çalışıp 60'ınıza geliyorsunuz, sonra bir bakıyorsunuz emeğinizin karşılığı olan paranın yarısı gitmiş. Emeklilikte rahat edeceğimi düşünüyordum ben, paramın önemli kısmı da oğluma kalacaktı. Bu kirli Rus parası değildi. Evimi satmıştım, onun parasıydı." diyor Demetriu.
Genel anlamda Kıbrıs'ta iş ve ticaret hayatı, ekonomistlerce öngörüldüğü ölçüde gerilemedi.
Ancak finans, inşaat ve perakende sektöründe işsiz kalanların sayısı büyük.
Kimi yaşlı Kıbrıslılar hala çektikleri zorluklardan Almanya'yı ya da AB'yi sorumlu tutmakla birlikte, birçok kişi zor kararları almayı başaramayan popülist politikacılara fazla kanmış olduklarını artık kabul ediyor.
Maliye Bakanı Harris Georgiades BBC'ye verdiği mülakatta, "Kıbrıs'tan alınacak en önemli ders şu: Bankaları ve ülkelerin ekonomilerini destekleme yönündeki önlemler önce ertelenir, sonra da alel acele uygulanırsa, bu halka çok daha zor gelir. AB'nin öfke duyması makul görülebilir ama kurtarma paketi tutarlı bir çerçeve olmaksızın uygulanırsa, çok sorunlu olur. Adil olmayan pek çok şey yapıldı, hala bunların sonuçlarından kurtulmaya çalışıyoruz." diyor.
Genişleyen Bank of Cyprus'ı yeniden sağlıklı hale getirme işiyle görevlendirilen Yönetim Kurulu Başkanı John Hourican, daha önce Bank of Scotland'da çalışmış olan üst düzey bir banker.
Hourican, en kötü durumdaki batık kredilerin temizlenmesi ve iş çevreleriyle yurttaşlar arasında yeniden güven duygusu oluşturulması için kendisine üç yıl süre tanımış.
"Banka çok fazla sayıda alanda, çok fazla iş görüyordu. Hala bilançomuzu küçültmemiz gerekiyor ki böylece tasarruflarla kredi verme yolunu açabilelim ve ekonomimiz daha az tehlike altında olsun. Bank of Cyprus'ı, 800 bin Kıbrıs vatandaşının en önemli bankası yapmamız gerekiyor." diyor John Hourican.
BBCTurkish.com, 21.03.2014
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
| 
