TBMM'nin dün Genel Kurul'da kabul ettiği son demokratikleşme paketi ile, Türkiye'de "özel yetkili mahkeme" devri kapandı. TBMM'de geceyarısı kabul edilen 22 maddelik demokratikleşme paketinin, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından da onaylanması halinde, Özel Yetkili Mahkemeler (ÖYM) tarih olacak. ÖYM'lerin elindeki tüm dosyalar ise, kanun Resmi Gazete'de yayınlandığı andan itibaren, Ağır Ceza Mahkemeleri'ne devredilecek.
TBMM Genel Kurulu'nda saat 04.30'da görüşmeleri tamamlanarak, geçen 22 maddelik "demokratikleşme paketi", şu unsurları içeriyor;
* POLİSE YARGI KALKANI
Teklifte en dikkat çeken husus, "en üst dereceli kolluk amirlerine", yani polis müdürlerine, daha önce MİT'e yapılanın bir benzeri "soruşturma kalkanı" getirilmesi. MİT mensupları için soruşturma iznini Başbakan verirken, polis müdürleri için bu yetki Adalet Bakanı'na tanınıyor. Adalet Bakanı'nın izni olmadan, "en üst düzey adli kolluk amiri" hakkında savcılar soruşturma başlatamıyor.
Teklifte, ayrıca tutuklamalar ve dinlemeler de zorlaştırılıyor. Dinlemelerde, tek hakim yerine, tüm mahkemenin oy birliği şartı getiriliyor.
* ÖZEL YETKİLİ MAHKEMELER KALKIYOR
Özel yetkili mahkemeler tamamen kaldırılacak. Halen bakmakta oldukları tüm davalar da Ağır Ceza Mahkemelerine geçecek. Bu mahkemelerde görevli hakim ve savcılar 15 gün içinde yeni görevlere atanacaklar.
* YASADIŞI DİNLEME CEZASI ARTIYOR
Hukuka aykırı şekilde kişisel verilerin kaydedilmesinin cezasının alt sınırı 6 aydan, bir yıla çıkarılıyor.
* DİNLEMELERİ SIZDIRMA CEZASI DA ARTIYOR
Kişisel verileri Sızdıranlara verilen cezanın alt sınırı bir yıldan, iki yıla çıkarılıyor.
* DİNLEME KAYITLARINI YOK ETMEYENLERE DE CEZA ARTIYOR
Toplanmış kişisel verileri öngörülen sürede yok etmeyenlere verilen cezanın alt sınırını da altı aydan, bir yıla çıkıyor.
*TUTUKLAMA KARARI ZORLAŞTIRILIYOR
Mahkemelere tutuklama kararlarını, "belirtilere" göre değil, "somut delillere göre" verme zorunluluğu getiriliyor.
* MAHKEME KARŞISINA ÇIKMA SÜRESİ 24 SAAT. GEREKİRSE, FARKLI YERDEKİ MAHKEME SESLİ VE GÖRÜNTÜLÜ İFADE ALACAK
Sanıkların mahkeme önüne çıkma süresi 24 saatle sınırlı. Sanığın, mevcut yerdeki mahkemeye çıkma ihtimalı bulunamazsa, en yakın mahkemeye sesli ve görüntülü ifade vermesinin önü açılıyor.
* HAPİS CEZASI 2 YILI AŞMAYAN SUÇLARA TUTUKLAMA YOK
Sanık hakkında isnat edilen suç, 2 yıldan az ceza gerektiriyorsa, tutuklamanın önü kesiliyor.
* EV VE İŞYERİ ARAMALARINA "SOMUT DELİL" ZORUNLULUĞU
Sanıkların ev ve işyeri aramaları için, "makul şüphe" değil, "somut delil" zorunluluğu getiriliyor.
* MAL VARLIĞINA EL KONULMASI RAPORA BAĞLI
Sanıkların mal varlıklarına el konulmasına ilişkin somut delil şartı getiriliyor. Ayrıca BDDK ve MASAK'tan, mal varlıklarının suç işlenerek edinilip edilnilmediğine ilişkin rapor istenmesi de hükme bağlanıyor. Ayrıca, sanıkların mal varlıklarına el koyulması için mahkemede "oy birliği" şartı getiriliyor.
* BİLGİSAYARA EL KOYMAK ZORLAŞTIRILIYOR
Şüphelilerin bilgisayarlarına el konulması zorlaştırılıyor. Bilgisayarların yedeklenmesinin ardından bir kopyasının şüpheliye verilmesi zorunlu hale geliyor.
* DİNLEMELER İÇİN, HAKİM DEĞİL, MAHKEMEDE "OY BİRLİĞİ" KARARI GELİYOR
Dinlemelerin yapılabilmesi için eskiden olan tek hakimin onayı kaldırılıyor. Yerine, dinleme için "mahkemeden oy birliği ile karar alınması" şartı getiriliyor. Dinleme taleplerine, kimin dinleneceğine ilişkin belge eklenmesi de zorunlu hale getiriliyor.
* DİNLEME SÜRESİ SINIRLANIYOR
Dinlemelerin süre sınırlaması azaltılıyor. dinleme süresi üç aydan iki aya indiriliyor. Gerekmesi halinde bir ay daha uzatılabiliyor. "Suç işlemek amacıyla örgüt kurma" suçu için dinleme kararı alma yetkisi kaldırılıyor.
* SUÇLA İLGİSİ OLMAYAN BİLGİLERE İMHA ZORUNLULUĞU
Yapılan izleme ve dinlemelerde suçla ilgisi olmayan bilgilere "derhal imha" zorunluluğu getiriliyor. Mevcut kanunda suçla ilgisi olmayan bilgiler için "imha" zorunluluğu yoktu. Sadece "kullanılamayacakları" hükme bağlanmıştı.
* ORTAM DİNLEMESİ ZORLAŞTIRILIYOR
Yasa değişikliği teklifiyle, teknik araçlarla yapılan izlemelerin de ancak "somut delillerin" varlığı halinde yapılabilmesi hükme bağlanıyor. Mevcut yasada, bu tip dinlemeler "kuvvetli şüphe" üzerine de yapılabiliyordu. Ayrıca, telefon dinlemelerinde olduğu gibi, ortam dinlemelerinde de hakim kararı yerine, mahkemede "oy birliği" kararı aranması şartı getiriliyor.
* MAHKEME KARARINI YERİNE GETİRMEYEN POLİSLERE TAZMİNAT CEZASI YOK
Mevcut yasada, mahkeme kararlarını 30 gün içinde yerine getirmeyen kamu görevlileri aleyhine tazminat davası açılabiliyordu. Ancak yapılacak değişiklikle, mahkeme kararlarını gerçekleştirmeyen kamu görevlisine karşı değil, onun bağlı olduğu idareye karşı tazminat davası açılması hükme bağlanıyor.
* MEVCUT DİNLEME KARARLARININ HEPSİ YOK HÜKMÜNDE
Mevcut dinleme kararlarının tümü, yasa kabul edildiğinde geçersiz hale gelecek. Dinlemelerin devam edebilmesi için yeniden karar alınması gerekecek
* AVUKATLARIN DOSYAYI İNCELEMESİNE YÖNELİK KISITLAMALAR KALKIYOR
Şüpheli ve sanık avukatlarının, dosyanın içeriğini incelenmesi mevcut yasalarca "soruşturmayı tehlikeye düşürebilir" gerekçesiyle, hakim kararıyla sınırlandırılabiliyordu. Şimdi avukatın önünde dosyaya ilişkin tüm sınırlamalar kaldırılıyor.
* MEMUR TAYİNLERİNDE "YÜRÜTMEYİ DURDURMA" ZORLAŞTIRILIYOR
Başta polisler olmak üzere, kamu görevlilerinin "atama, naklen atama, görev ve ünvan değişikliği" gibi idarece alınan kararlarda, hızlıca alınacak bir "yürütmeyi durdurma" kararı ihtimali ortadan kaldırılıyor. Tüm devlet memurlarının görev yeri değişiklikleri için Danıştay ya da ilgili mahkemelerin derhal "yürütmeyi durdurma" kararı vermesi yerine, idarenin savunmasını bekleme şartı getiriliyor.
Hürriyet, 21.02.2014
Yargı paketi TBMM'den geçti
TBMM Genel Kurulu'nda, özel yetkili mahkemelerin (ÖYM) kaldırılmasını da içeren Yeni Demokratikleşme Paketi kabul edilerek yasalaştı. Görüşmeler sırasında zaman zaman ilginç anlar yaşandı. CHP'li Işık'ın kuru fasulyenin faydalarını anlatması güldürdü, TBMM Başkanvekili Sadık Yakut'un "Bugün Cuma günü benim grup başkanvekillerine önerim beddua etmemeleri, dua etmeleri" demesi dikkat çekti.
TBMM Genel Kurulu'nda, özel yetkili mahkemelerin (ÖYM) tümüyle kaldırılmasını da içeren Yeni Demokratikleşme Paketi, 20 ret oyuna karşı 200 oyla kabul edildi.Teklifin görüşmeleri yaklaşık 14 saat sürdü.
Görüşmeler sırasında CHP Erzincan Milletvekili Muharrem Işık'ın söz alarak, kuru fasulyenin faydaları ve vitamin değeri hakkında bilgi vermesi, milletvekillerini güldürdü.
Daha sonra CHP Grup Başkanvekili Engin Altay, iktidar partisi milletvekillerine, "Buradan konuşan bütün arkadaşlarımız bazen 'çalıyorsunuz, hırsız' derken kendi partim adına da MHP adına da söyleyebilirim. Sizleri kastetmiyoruz. Onlar fezlekelerde, tapelerde ve soruşturmalarda adı geçen, adı geçmek bir yana çok somut bulgu ve delillerle zan altında kalmış kişiler. 'Çalanların Allah belasını versin' dediniz. Evet çalanların Allah belasını versin. Biz de buna katılıyoruz zaten ama yargıda versin. 'Çalmadan çaldı diyenlerin de Allah belasını versin' dediniz. Benim partimden kim çalmayan insanlara 'çaldı' diyorsa teessüf ederim" dedi.
Sataşma nedeniyle söz isteyen MHP Grup Başkanvekili Yusuf Halaçoğlu da bazı fikirlerinin Altay'dan farklı olduğunu ifade ederek, "Biz de diyoruz ki, 'Kim çalıyorsa, kim kul hakkı yiyorsa, kim ki haksız yere birini suçluyorsa, iftira atıyorsa Allah kahretsin. Ama biz diyoruz ki, kim ki kul hakkının, millet hakkının yenmesine rağmen veya bununla ilgili mahkemelerin önünü tıkıyorsa onu da kahretsin" diye konuştu.
Bunun üzerine TBMM Başkanvekili Sadık Yakut, "Bugün Cuma günü benim grup başkanvekillerine önerim beddua etmemeleri, dua etmeleri" ifadesini kullandı.
YASAYLA, ÖYM'LER TÜMÜYLE KALDIRILIYOR
Daha önce yasal düzenlemeyle kaldırılan ancak ellerindeki dosyalar sonuçlanıncaya kadar görevlerine devam etmesi hükme bağlanan özel yetkili mahkemeler tümüyle kaldırılıyor. Bu mahkemelerde görevli hakim ve savcılar, HSYK tarafından devirlerinin tamamlanmasından itibaren 10 gün içinde HSYK tarafından uygun göreve atanacak.
Bu mahkemelerde görevli özel yetkili Cumhuriyet savcılarınca yürütülen soruşturma dosyaları, yetkili cumhuriyet başsavcılıklarına devredilecek. Yargılaması devam eden dosyalar, bulundukları aşamadan itibaren kovuşturmaya devam edilmek üzere yetkili ve görevli mahkemelere devredilecek. Bu mahkemelerce verilip Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nda veya Yargıtay'ın dairelerinde bulunan dosyaların incelenmesine devam edilecek.
Özel yetkili mahkemelerin kapsamına giren suçlarla ilgili açılan davalarda, sanığın taşıdığı kamu görevlisi sıfatı dolayısıyla hakkında soruşturma yapılabilmesi için izin veya karar alınması gerektiğinden bahisle durma veya düşme kararı verilemeyecek.
TMK'nın 10. maddesinin yürürlükten kaldırılması nedeniyle, yasa kapsamına giren suçlara ilişkin davalar, ağır ceza mahkemelerinde görülecek. Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay'ın yargılayacağı kişilere ve askeri mahkemelerin görevlerine ilişkin hükümler ile çocuklara özgü kovuşturma hükümleri saklı kalacak.
Kişisel verilerin korunması amacıyla, bu verileri hukuka aykırı olarak kaydedenlere, yayanlara veya ele geçirenlere verilecek hapis cezalarının alt sınırı artırılıyor. Kişisel verileri hukuka aykırı kaydedenlere verilecek cezanın alt sınırı 6 aydan 1 yıla, hukuka aykırı olarak başkasına veren, yayan veya ele geçirenlere verilecek cezanın alt sınırı 1 yıldan 2 yıla çıkarılacak.
Kanunların belirlediği sürelerin geçmesine karşın verileri sistem içinde yok etmekle yükümlü olanlara, görevlerini yerine getirmediklerinde 6 aydan 1 yıla kadar verilecek hapis cezası, 1 yıldan 2 yıla kadar şeklinde değiştiriliyor. Suçun konusunun Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) hükümlerine göre ortadan kaldırılması veya yok edilmesi gereken veri olması halinde, verilecek ceza bir kat artırılacak.
GÖZALTI VE TUTUKLAMADA SOMUT DELİL ŞARTI
Gözaltına almada, kişinin bir suçu işlediğini düşündürebilecek emarelerin varlığı yerine, kişinin bir suçu işlediğini gösteren somut delil varlığı aranacak.
Hakim veya mahkeme tarafından verilen yakalama emri üzerine soruşturma veya kovuşturma evresinde yakalanan kişi, en geç 24 saat içinde yetkili hakim veya mahkeme önüne çıkarılacak. Yakalanan kişi, bu sürede yetkili hakim veya mahkeme önüne çıkarılamıyorsa, aynı süre içinde yakalandığı yer adliyesinde, mevcut değilse en yakın adliyede kurulu sesli ve görüntülü iletişim sisteminin kullanılmasıyla, yetkili hakim veya mahkeme tarafından bu kişinin sorgusu yapılacak veya ifadesi alınacak.
Tutuklama nedenleri içinde "kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren olgular" yerine, "somut deliler" aranacak.
Yakalanabileceği veya suç delillerinin elde edilebileceği hususunda makul şüphe yerine somut delillere dayalı şüphe varsa; şüphelinin veya sanığın üstü, eşyası, konutu, işyeri veya ona ait diğer yerler aranabilecek.
Taşınmazlara, hak ve alacaklara el koyma koruma tedbirinin uygulanabilmesi bakımından suçun işlendiğine ve belirtilen değerlerin bu suçlardan elde edildiğine dair somut delillere dayanan kuvvetli şüphenin varlığı aranacak.
Taşınmazlar, hak ve alacaklar bakımından el koyma işleminin uygulanabilmesi için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, mali Suçları Araştırma Kurulu, Hazine Müsteşarlığı ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu'ndan, suçtan elde edilen değere ilişkin rapor alınacak. Bu rapor en geç 3 ay içinde hazırlanacak. Özel sebepler zorunlu kıldığında bu süre, talep üzerine 2 ay daha uzatılabilecek.
El koymaya ağır ceza mahkemesince oy birliğiyle karar verilecek. İtiraz üzerine bu tedbire karar verilebilmesi için de oy birliği aranacak.
TUTUKLULUK SÜRESİ AZAMİ 5 YIL
TMK 10. madde ile kurulan ÖYM'ler kaldırılıyor. ÖYM'lerin görevine giren suçlarda uygulanmakta olan azami 10 yıllık tutuklama süresi 5 yılla sınırlandırılacak.
Ceza Muhakemesi Kanunu'nun yürürlükten kaldırılan 250. maddesine göre görevlendirilen mahkemelerde görülen davaların kesin hükümle sonuçlandırılıncaya kadar bu mahkemelerce bakılmaya devam edileceğine ilişkin geçici 2. madde yürürlükten kaldırılıyor.
5190 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununda Değişiklik Yapılması ve Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kaldırılmasına Dair Kanunla, Devlet Güvenlik Mahkemeleri kaldırılmış olduğundan maddede bu mahkemelere yapılan atıf yürürlükten kaldırılıyor.
Avukatların soruşturma dosyasını incelemesi yönündeki kısıtlamalara da son veriliyor.
Hakim ve cumhuriyet savcılarının kararları nedeniyle açılacak tazminat davalarına ilişkin usul ve esasları belirleyen 2802 sayılı Kanunun 93/a maddesi yürürlükten kaldırılıyor.
ADALET BAKANI YERİNE HSYK
Görüşmelerde Ak Parti milletvekilleri tarafından verilen ve kabul edilen önergeyle, en üst dereceli kolluk amirleri hakkında inceleme ve soruşturma izni Adalet Bakanı yerine mevcut durumda olduğu gibi HSYK tarafından verilmeye devam edilecek.
TCK'nın 302, 309, 311, 312, 313, 314, 315 ve 316. maddelerinde düzenlenen suçlar hakkında, görev sırasında veya görevinden dolayı işlenmiş olsa bile cumhuriyet savcılarınca doğrudan soruşturma yapabilecek. Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu'nun 26. maddesi hükmü saklı olacak.
Hürriyet, 21.02.2014
Gündem > Siyasi Gündem > Türkiye'de 'özel yetkili mahkemesiz' dönem