Gündem
 Gündem > Ekonomik Gündem > Yellen'ın ilk görevi işsizliği yorumlayıp faize karar vermek olacak
Yellen'ın ilk görevi işsizliği yorumlayıp faize karar vermek olacak
Janet Yellen, Fed başkan yardımcılığı görevini yürüttüğü üç yl boyunca sürekli ABD'de işsizliğin yüksek olmasından endişe etti ve işsizliği düşürmek için bazı politikalar uygulanması için ısırarcı oldu. Pazartesi günü başkanlık yemini ettikten hemen sonra ise gündemine yeni bir soruyu alması gerekecek: işsizlik neden bu kadar hızlı düşüyor ve merkez bankası bu konuda ne yapmalı?
İşsizlik oranı Aralık ayında yüzde 6,7 idi. ABD Çalışma Bakanlığı Ocak ayı rakamlarını Cuma günü açıklayacak. Fed yetkilileri Aralık 2012'den bu yana işsizlik en azından yüzde 6,5'e gerileyene kadar kısa vadeli faiz oranlarını yükseltmeyi düşünmediklerini belirtiyordu.
Kısa zaman önce ise diğer göstergelerin istihdam piyasasının zayıf olduğuna işaret etmesi nedeniyle işsizlik yüzde 6,5'e geriledikten sonra da uzun bir süre faizleri düşük tutacaklarını söylediler. Bu da işsizlik oranı Cuma günü yüzde 6,5'e gerilese dahi faiz oranlarının yükseltilmeyeceği fikrini gündeme getirdi.
Yellen'ın en kritik kararlarından biri de faiz oranlarının ne zaman yükseltilmeye başlanacağına karar verilmesi olacak. Yellen ile çalışma arkadaşları bu adımı atmak için uzun süre beklerse enflasyonu yükseltip varlık balonlarını şişirebilirler. Adım çok erken gelirse bu defa da yeni yeni hız kazanmaya başlayan toparlanmayı baskı altına alabilirler.
Bu karardaki en önemli noktalardan biri işsizlik oranındaki düşüşü doğru yorumlayabilmek. Yellen ile diğer Fed yetkilileri, işsizlik oranındaki gerilemenin çalışmak isteyen milyonlarca insanın iş aramayı bırakması nedeniyle işsiz sayılmamaları gibi sorunları maskelediğinden endişe ediyor.
Fed'in araştırma biriminin eski başkanı David Stockton konu hakkında, "ABD istihdam piyasası inanılmaz derecede karmaşık ve bu piyasayı tek bir sayı ile özetlemek çok zor," diye konuştu. Stockton sözlerine, "Fed yetkilileri, kendilerini işsizlik oranını kullandıkları bir duruma soktular ancak gördüler ki yalnızca bu istatistiğin yeterli olmadığına inanmaları için çok sayıda neden var," diye devam etti.
İşsizlik oranındaki hızlı düşüş Fed yetkililerini hazırlıksız yakaladı. Bir yıl önce işsizlik oranının 2015'e dek yüzde 6,5'e gerileyeceğini düşünmüyorlardı.
Okun Yasası, ekonominin uzun vadeli trendin üstünde büyüdüğü her 1 puan için işsizliğin yarım puan düşeceğini öngörür. Bu yasaya göre işsizlik oranı toparlanma bu kadar cansızken gerilememeli.
İşsizlik oranındaki gerilemenin sebeplerinden biri milyonlarca kişinin işgücünden ayrılmış olması. Hükümetin işgücü anketlerine göre Haziran 2009'da 81 milyon ABD'li işgücünde yer almadıklarını söylemişti. Başka bir deyişle işsiz değillerdi ve aktif olarak iş aramıyorlardı. Bu rakam Aralık ayında 92 milyona ulaştı.
İnsanlar farklı nedenlerden dolayı işgücünden ayrılıyor; emekli oluyorlar, okula dönüyorlar, iş aramaktan vazgeçiyorlar ki bu sebepler de işsiz insanların sayısını azaltıyor.
Bu trend, Fed için cevaplaması zor sorular yaratıyor. Ekonomi iyileştiğinde bu insanların bazıları işe geri dönecek mi yoksa işgücünü kesin olarak mı terk ettiler? Bu durum istihdam piyasalarında daha az sorun olduğunu mu gösteriyor yoksa sorunlar rakamların arkasında mı gizleniyor?
Yaklaşık sekiz milyon insan yarı zamanlı işlerde çalışıyor ancak tam zamanlı çalışmak istiyor. 2.4 milyon kişi ise çalışmak istediğini ancak iş aramadığını söylüyor. Bu kişileri de hesaba kattığımızda işsizlik yüzde 13,1'e yükseliyor.
Fed'in işsizlik oranını düşünmesindeki önemli faktörlerden biri de ücretler üzerindeki aşağı yönlü baskı. İşsizlik oranındaki düşüş şimdiye kadar ücretlerin artmasına ya da enflasyonun yükselmesine neden olmadı.
wsj.com.tr, 03.02.2014
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
| 
