Gündem
 Gündem > Ekonomik Gündem > Merkez’e göre vergi artışının enflasyona etkisi 0,5 puan
Merkez’e göre vergi artışının enflasyona etkisi 0,5 puan
Merkez Bankası aralık ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda, üretici fiyatlarının değişmediği varsayımı altında ocak ayı başında yapılan vergi ayarlamalarının enflasyon üzerindeki net etkisinin yaklaşık 0,5 puan seviyesinde hesaplandığı, ancak vergi artışlarının nihai fiyatlara yansımasında firmaların fiyatlama davranışlarının belirleyici olacağı ifade edildi.
TCMB Aralık Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’na göre, aralık ayında tüketici fiyatları yüzde 0,46 oranında arttı ve yıllık enflasyon yüzde 7,40′a yükseldi. Aylık enflasyon üzerinde enerji fiyat gelişmeleri etkili olurken, yıllık enflasyonun seyrinde yıl genelinde yüksek seyreden gıda fiyatları belirleyici oldu.
Son dönemde temel enflasyon göstergelerinin aşağı yönlü bir seyir izlediği belirtilen raporda, üretici fiyatlarının değişmediği varsayımı altında ocak ayı başında yapılan vergi ayarlamalarının enflasyon üzerindeki net etkisinin yaklaşık 0,5 puan seviyesinde hesaplandığı, ancak vergi artışlarının nihai fiyatlara yansımasında firmaların fiyatlama davranışlarının belirleyici olacağı kaydedildi.
Aralık ayında tüketici fiyatları yüzde 0,46 oranında arttı ve yıllık enflasyon yüzde 7,40′a yükseldi. Böylece tüketici fiyat enflasyonu yıl sonunda belirsizlik aralığının üzerinde kaldı. Bu dönemde Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri-H (ÖKTG) ve ÖKTG-I endekslerinin yıllık artış oranı önceki aya kıyasla sırasıyla 0,17 ve 0,14 puanlık azalış göstererek yüzde 7,11 ve yüzde 7,08 olarak gerçekleşti.
Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, gıda ve hizmet gruplarının katkısında belirgin bir değişiklik gözlenmezken enerji grubunun katkısı 0,36 puan arttı. Öte yandan, temel mal grubunun katkısı sınırlı oranda azaldı.
Hizmet fiyatları aralık ayında yüzde 0,39 oranında arttı ve grup yıllık enflasyonu yüzde 7,98 oldu. Alt gruplar itibariyle yıllık enflasyonun haberleşme ve ulaştırma hizmetlerinde gerilediği kira, lokanta otel ve diğer hizmetlerde ise yükseldiği gözlendi. Yıl sonu itibariyle kira yıllık enflasyonu yüzde 6,5 ile son beş yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Bu dönemde mevsimsellikten arındırılmış veriler hizmet enflasyonunun ana eğiliminde belirgin bir değişikliğe işaret etmedi.
Temel mal grubu yıllık enflasyonu aralık ayında 0,27 puanlık düşüşle yüzde 6,20′ye geriledi. Bu gelişmede büyük ölçüde giyim grubu etkili olurken yılın ikinci yarısında gözlenen Türk Lirası’ndaki değer kaybının yansımalarının yavaşlayarak sürdüğü görüldü. Giyim grubu fiyatları bu dönemde yüzde 2,63 oranında düştü ve grup yıllık enflasyonu yüzde 4,82′ye geriledi. Giyim dışı temel mallarda ise yıllık artış oranı yatay seyretti. Mevsimsellikten arındırılmış veriler temel mal artış eğiliminde aralık ayında zayıflamaya işaret etti.
Aralık ayında enerji fiyatları yüzde 2,35 oranında arttı. Bu gelişmede büyük oranda LPG ve tüp gaz fiyatlarındaki yükselişler (sırasıyla yüzde 12,14 ve yüzde 9,25) belirleyici oldu. Bununla birlikte uluslararası petrol ve Türk Lirası’ndaki değer kaybının etkisiyle benzin ve motorin fiyatlarında da artışlar gözlendi. Sonuç olarak, enerji grubu yıllık enflasyonu son dönemdeki yükselişine rağmen yıl sonu itibarıyla yüzde 5,15 ile son dört yılın en düşük seviyesinde gerçekleşti.
Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon 0,10 puanlık düşüşle yüzde 9,67′ye geriledi. İşlenmemiş gıda fiyatları bu dönemde yüzde 2,33 oranında arttı. Taze meyve sebze grubunda fiyat artışı sınırlı kalırken diğer işlenmemiş gıda grubunda genele yayılan fiyat artışlarına bağlı olarak yıllık enflasyon yüzde 16,28′e yükseldi. Sonuç olarak, işlenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonu aralık ayında yatay seyrederek yüzde 12,88 oldu. Buna karşın işlenmiş gıda fiyatları bu dönemde yüzde 0,73 oranında artarken grup yıllık enflasyonu ekmek ve tahıllar grubu kaynaklı olarak yüzde 7,11′e geriledi.
ÜRETİCİ FİYATLARI
Aralık ayında üretici fiyatları yüzde 1,11 oranında arttı, grup yıllık enflasyonu yüzde 6,97′ye yükseldi. Bu dönemde, fiyat artışları hem tarım hem de sanayi alt gruplarına yayıldı. Özellikle, yurt içi buğday, pirinç ve susam fiyatlarında son dört aydır gözlenen artışlar (birikimli olarak sırasıyla yüzde 3,5, yüzde 18 ve yüzde 8,5) tüketici fiyatlarına yansımasını sürdürdü. Son olarak, bu dönemde canlı hayvan fiyatları yıllık bazda gerilemeye devam etti.
Aralık ayında imalat sanayi fiyatları temelde son dönemde Türk Lirası’nda gözlenen değer kaybına bağlı olarak yüzde 0,82 oranında arttı. Bu artışa en büyük katkı bu dönemde fiyatları belirgin oranda artan (yüzde 1,29) gıda imalatı grubundan geldi. Aralık ayında petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatları ise ivmelenmesini sürdürdü, grup yıllık artış oranı yüzde 8,02 oldu.
MIGS sınıflamasına göre incelendiğinde, aralık ayında sadece dayanıklı tüketim malları grubunda mücevherat fiyatlarındaki düşüş kaynaklı olarak gerileme gözlendi. Bu dönemde, ara malları fiyatları özellikle tahıl, kağıt ve ana kimyasal madde fiyatlarındaki artışın etkisiyle yükseldi. Sermaye malları fiyatları motorlu taşıt ve motor parça fiyatları ile metal yapı malzemeleri fiyatlarına, dayanıksız tüketim malları fiyatları ise et ve et ürünleri fiyatlarına bağlı olarak arttı. Sonuç olarak, özellikle Türk Lirası’ndaki değer kaybıyla haziran ayından itibaren imalat sanayi fiyatlarında gözlenen yüksek oranlı artış eğilimi, önümüzdeki dönemde tüketici fiyatlarında maliyet yönlü baskıların olabileceğine işaret etti.
realtime.wsj.com, 06.01.2014
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
|
