Gündem

Milli Gelir 3. çeyrekte, yüzde 4.4 büyüdü. Bu iyi bir gelişmedir.  İlk dokuz ayda büyüme yüzde 4.0 oranına ulaştı. Büyümenin kaynağı üretimdir. Ancak üretebilmek için talep olması gerekir. Talep de iç talep ve dış talepten (ihracattan) oluşur.
Üçüncü çeyrekte, toplam yurtiçi talep 2013 yılının ilk yarısına benzer şekilde büyüdü. Net dış talep büyümeyi sınırladı.
Özel kesim itici güç olmaya devam etti. Hane halkı tüketimi ile özel sektör yatırımları büyümeyi yukarı çekti.
Önemli gelişme özel sektör yatırımlarının 2011 son çeyreğinden sonra ilk defa artışa geçmesidir. Stoklardaki olağan dışı artış ise dikkat çekiyor. Büyümenin 1.9 puanı buradan kaynaklanıyor.
Üretim cephesinde sanayi kesimi sürükleyici sektör.
Dikkati çeken mali aracı kuruluşlar kesiminin büyümeye katkısının sanayi kesiminin büyümeye katkısının önüne geçmesidir.
Yılın son çeyreğinde büyüme açaba ne olur? Üçüncü çeyrekte bayram talebi ve üretimi ile harman sonu canlılığının etkisi vardı. Sonraki öncü göstergeler yavaşlamayı işaret ediyor. Tüketici ve üretici bekleyişleri de olumsuz yönde. Son çeyrekte yavaşlama olsa da yılın yüzde 4’e yakın büyümeyle tamamlanabileceği anlaşılıyor.

Tasarruf oranı yükselişi
Üçüncü çeyrekte tasarruf oranı yüzde 17.6’ya yükseldi. Milli Gelir ile ilgili rakamları en iyi okuyan iktisatçıların başında Erdoğan Özötün gelir. Rica ettim, verilerden üçer aylık dönemler itibariyle cari açık ve iç tasarruf oranlarını hesapladı.
İşte rakamlar:
-  Birinci çeyrekte cari açık yüzde 8.3 iken tasarruf oranı yüzde 10.5’e gerilemişti.
-  İkinci çeyrekte cari
açık yüzde 9.8, tasarruf oranı yüzde 11.8 olarak gerçekleşti.
-  Üçüncü çeyrekte, cari açık yüzde 5.7’ye geriledi. Özel sektör yatırımlarının artışa geçmesinin etkisinde iç tasarruf oranı yüzde 17.6’ya yükseldi.
-  İlk 9 ayda ortalama iç tasarruf oranı yüzde 13.4’tür.

‘Mali aracı kuruluşlar’ gaza bastı...
Yüzde 4.4 büyümenin arkasında mali aracı kuruluşların hızlı büyümesi var. Biz dinamiğin sanayi olduğuna inanırdık. Mali aracı kuruluşlar sanayinin önüne geçti.
-  Üçüncü çeyrekte milli gelirin oluşumunda yüzde 21.9 payı (olan sanayi yüzde 4.9 büyüdü. Büyümeye 1.3 puan katkı yaptı.
-  Milli gelirde yüzde 12.1 ağırlığı olan mali aracı kuruluşlar yüzde 11.0 büyüdü. Büyümeye 1.3 puan katkı yaptı.
-  Milli gelirde yüzde 5.6 payı olan inşaat yüzde 8.7 büyüdü. Büyümeye katkısı 0.5 puan.
Özet ile: Sağ olasın mali aracı kurumlar kesimi (!)

Özel sektör yatırımları çok önemli
Büyüme, üretim yönünden ve harcama yönünden ayrı ayrı izlenir. Üretim yönünden yapılan hesaplamada (GSYİH hesabında) ülke içi yaratılan katma değer dikkate alınır.
Harcama yönünden hesapta yurtiçinde üretilen katma değer ile elde edilen gelire ek olarak dış kaynaklardan gelen imkânlarla birlikte toplam harcama ortaya çıkar. Harcamalar itibariyle milli gelirde toplam talepte en büyük pay hane halkı tüketimine aittir.
Üçüncü çeyrekte, toplam harcama talebinde tüketim harcamaları payı yüzde 70.1, devletin tüketim harcamaları payı yüzde 10.2’dir.
Toplam yatırım harcamaları talebin yüzde 25.6’sını oluştururken, kamunun yatırım harcamalarının ağırlığı yüzde 4.8, özel sektörün yüzde 20.8’dir. Hanehalkı tüketim harcamalarının artışı önceki çeyreklere göre azalsa da önemimi korudu. Çeyreklerde artış sırasıyla yüzde 3.4 iken, yüzde 5.6, nihayet yüzde 5.1 oldu. Devletin tüketim harcamaları hızla azaldı.
Özel sektörde ise uzun süredir azalan yatırım harcamalarında birden artış görüldü. Artıya geçildi.
Sonuç olarak:
-  Hane halkı tüketim harcamalarındaki artışın büyümeye katkısı 3.3 puan.
-  Özel sektör yatırımlarının katkısı 1.0 puan oldu.

Güngör Uras, Milliyet

11.12.2013