Gündem
Gündem > Ekonomik Gündem > Her üç emekliden biri çalışıyorHer üç emekliden biri çalışıyor
Türkiye'de emekli geliri elde eden erkeklerin yüzde 34,6'sı, kadınların yüzde 7,5'i çalışmaya devam ediyor.
EKONOMİ SERVİSİ - Türkiye’de emekli geliri elde eden erkeklerin yüzde 34,6’sı, kadınların yüzde 7,5’i çalışmaya devam ediyor. Diğer bir deyişle emekli geliri almaya hak kazanmış 7 milyon emekliden 2 milyonu halen faal çalışma hayatını sürdürüyor. Çalışan emekliler arasında kayıt dışılık da oldukça yaygın. Çalışan erkek emeklilerin çoğu ya kendi hesabına ya da aile işinde çalışırken çalışan kadın emeklilerin büyük kısmı ise ücretli istihdam ediliyor. Diğer taraftan özellikle 55 yaş altındaki erkek emeklilerde çalışma oranının neredeyse yüzde 50 olduğu dikkat çekiyor.
Emeklilik çalışma hayatının sonu anlamına gelmiyor
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi'nin araştırma notunda TÜİK tarafından yayımlanan Gelir ve Yaşam Koşulları Anketi (GYKA) 2010 yılı verilerini kullanarak emekli olduğu halde çalışmaya devam eden emeklilerin durumu incelendi. GYKA verilerine göre yaklaşık 7.1 milyon kişi emeklilik geliri aldığını beyan ediyor. (Tablo 1). Diğer taraftan emekliler içerisinde azımsanamayacak bir grup hala çalışıyor. 7,1 milyon emekliden 2 milyonu (yüzde 28,2) halen çalışmaya devam ediyor.
Kadın ya da erkek olmak emekli geliri almaya başladıktan sonraki işgücüne katılım kararını önemli şekilde etkilemekte. Emekli gelirine hak kazandıktan sonra çalışan kadınların oranı erkeklere kıyasla çok düşük. Emekli geliri aldığını söyleyen 5,5 milyon erkekten 1,9 milyonu (yüzde 34,6) halen çalıştığını belirtiyor. 1,7 milyon kadın emeklinin ise sadece 128 bini (yüzde 7,5) çalışmaya devam ediyor. Bu veriler emekliliğin özellikle erkeklerde işgücü piyasasından çıkışla eşzamanlı olmadığını gösteriyor.
|
Toplam emekli |
Çalışmayan emekli |
Çalışan emekli |
Kayıtdışı çalışan emekli |
Kayıtlı çalışan emekli |
Erkek |
5.447 |
3.590 |
1.887 |
1.544 |
343 |
Oran |
100,00% |
65,50% |
34,60% |
28,40% |
6,30% |
Kadın |
1.695 |
1.567 |
128 |
92 |
36 |
Oran |
100,00% |
92,40% |
7,50% |
5,40% |
2,10% |
Toplam |
7.143 |
5.127 |
2.016 |
1.637 |
379 |
Oran |
100,00% |
71,80% |
28,20% |
22,9 |
5,3 |
Kaynak: 2010 Gelir ve Yaşam Koşulları Anketi, TÜİK; Betam
Çalışan emekliler kayıtdışılığı arttırıyor
Emekli geliri almayı hak ettikten sonra çalışanların kayıt dışı istihdam edildikleri göze çarpmaktadır. Çalışan erkek emeklilerin büyük çoğunluğu (1,5 milyon) kayıtdışı çalışıyor. Tarım dışı sektörlerde kayıtdışı istihdam edilen emeklilerin toplam tarım dışı kayıtdışı istihdam içerisindeki payı ise yüzde 17,9. Çalışan kadın emeklilerin ise 92 bini kayıtdışı, 36 bini ise kayıtlı çalışıyor. Çalışan emeklilerin emekli geliri almayı hak etmelerinden hareketle emekli olmadan önceki çalışma hayatlarının çoğunu kayıtlı işlerde çalışarak geçirdikleri tahmin edilebilir. Diğer taraftan emekli geliri almaya hak kazandıktan sonra çalışmaya devam eden büyük çoğunluğun kayıtdışı çalıştığı görülüyor. Sağlık sigortası ve emeklilik geliri hakkını kazandıktan sonra bireylerin kayıtlı çalışma endişesi taşımadığı düşünülebilir. Keza firmalar da işgücü maliyetlerini düşürmek için emekli çalışanları tercih ediyor olabilir.
Genç emeklilerin yarısı çalışıyor
Tablo 2’de çalışan emeklilerin yaş dağılımı veriliyor. Çalışan erkek emeklilerin çağ nüfusu içindeki payı 54 yaşına kadar yüzde 50 civarında seyretmekte, 55 yaşından itibaren ise kademeli olarak düşüyor. Diğer bir deyişle genç emeklilerin yarısı emekli geliri elde etmesine rağmen çalışmaya devam ediyor. 65 yaşının üzerindeki erkek emeklilerde ise çalışanların payının yüzde 20’ye gerilediği dikkat çekiyor. Kadınlarda ise emekliler arasında çalışanların payı erkeklere kıyasla oldukça düşük. Buna rağmen genç kadın emeklilerde bile çalışmaya devam edenler azımsanamayacak çoklukta.
Yaş grubu |
Erkek |
Kadın |
|
Emekli |
Çalışan emekli |
Çalışan emekli payı (%) |
Emekli (bin kişi) |
Çalışan emekli |
Çalışan emekli payı (%) |
(bin kişi) |
(bin kişi) |
(bin kişi) |
35-39 |
10 |
5 |
50 |
2 |
0 |
0 |
40-44 |
28 |
14 |
50 |
57 |
14 |
24,6 |
45-49 |
537 |
285 |
53,1 |
168 |
30 |
17,9 |
50-54 |
1042 |
500 |
48 |
269 |
32 |
11,9 |
55-59 |
1062 |
420 |
39,5 |
249 |
16 |
6,4 |
60-64 |
893 |
296 |
33,1 |
178 |
13 |
7,3 |
65+ |
1876 |
367 |
19,6 |
773 |
24 |
3,1 |
Total |
5448 |
1888 |
34,7 |
1696 |
129 |
7,6 |
Tablo 1 ve Tablo 2 verileri beraber değerlendirildiğinde Türkiye’de emeklilik geliri kazanmanın emeklilik tanımıyla çelişir bir şekilde işgücü piyasasından ayrılma anlamına gelmediği dikkat çekiyor. Bu durum erkekler için çok daha belirgin. Hâlbuki emeklilik gelirleri bireylerin artık çalışamayacakları dönemde hayatlarını devam ettirmeleri için bir birikim olduğu düşünülebilir. Bu bakımdan emekli ama çalışmaya devam eden bireylerin varlığı Türkiye’de emeklilik yaşının bireylerin işgücü piyasasından ayrılma yaşlarına tekabül etmediğine işaret ediyor. Emeklilik yaşları ve emeklilik gelirleri bu veriler göz önünde bulundurularak değerlendirilmeli. Zira emeklilik gelirlerinin erken ödenmeye başlaması bireylerin işgücü piyasasına olan bağlılıklarını zayıflatabilir.
Erkekler kendi işlerinde, kadınlar ücretli çalışıyor
Tablo 3 çalışan emeklilerin işgücü durumlarını göstermektedir. Çalışan erkek emeklilerin çoğunlukla kendi hesabına çalışan bireylerden oluştuğu görülmektedir. Çalışan erkek emeklilerin yarısı kendi hesabına çalışmaktadır, yüzde12,1’i işverendir, yüzde 4,2’si ise ücretsiz aile işçisi olarak istihdam edilmektedir. Diğer bir deyişle çalışan erkek emeklilerin üçte ikisi kendi/aile işinde, üçte biri ücretli ya da yevmiyeli çalışmaktadır. Kadınlar için durum farklıdır. Çalışan emekli kadınlarda ücretli ya da yevmiyeli çalışanların oranı neredeyse yüzde 40’tır; üçte biri kendi hesabına çalışmakta, dörtte biri ise ücretsiz aile işçisi olarak istihdam edilmektedir. Çalışan emekliler arasında erkekler ağırlıkta olduğundan toplam çalışanların dağılımı erkek çalışanların dağılımına benzemektedir.
|
Çalışan emekli |
Ücretli, maaşlı |
Yevmiyeli |
İşveren |
Kendi hesabına (bin kişi) |
Ücretsiz aile işçisi |
(bin kişi) |
(bin kişi) |
(bin kişi) |
(bin kişi) |
(bin kişi) |
Erkek |
1888 |
439 |
131 |
227 |
1009 |
79 |
|
100 |
23,3 |
7 |
12,1 |
53,5 |
4,2 |
Kadın |
128 |
44 |
4 |
7 |
38 |
33 |
|
100 |
34,9 |
3,6 |
5,9 |
30 |
25,7 |
Toplam |
2016 |
484 |
136 |
235 |
1048 |
112 |
|
100 |
24 |
6,8 |
11,7 |
52 |
5,6 |
Kaynak: 2010 Gelir ve Yaşam Koşulları Anketi, TÜİK; Betam
İstanbullu emekli çalışmıyor
Çalışan emeklilerin toplam emekliler içindeki payı Tablo 4’te bölgesel kırılımda veriliyor. Verilere göre Doğu Karadeniz’de çalışan emeklilerin toplam emekliler içindeki payı yüzde 48,3. Oysa Türkiye genelinde bu oran yüzde 28,4 (Tablo 4). Batı Karadeniz yüzde 40,6 ile ikinci en yüksek çalışan emekli bölgesi. Türkiye ortalamasının üzerinde olan diğer bölgeler ise Batı Marmara, Doğu Marmara, Akdeniz ve Orta Anadolu’dur. Diğer bölgelerde çalışan emeklilerin payı ortalamanın altında kalıyor. En düşük oran Güney Doğu Anadolu ve İstanbul (yüzde 21,1).
Düzey 1 Bölgeleri |
Toplam emekli (bin kişi) |
Çalışan emekli (bin kişi) |
Çalışan emekli/ Toplam emekli |
TR1- İstanbul |
1307 |
275 |
21,1 |
TR2- Batı Marmara |
380 |
112 |
29,7 |
TR3- Ege |
1211 |
322 |
26,6 |
TR4- Doğu Marmara |
821 |
236 |
28,8 |
TR5- Batı Anadolu |
686 |
174 |
25,4 |
TR6- Akdeniz |
871 |
264 |
30,3 |
TR7- Orta Anadolu |
348 |
110 |
31,6 |
TR8- Batı Karadeniz |
559 |
226 |
40,6 |
TR9- Doğu Karadeniz |
284 |
137 |
48,3 |
TRA- Kuzey Doğu Anadolu |
132 |
33 |
24,9 |
TRB- Orta Doğu Anadolu |
195 |
50 |
25,9 |
TRC- Güney Doğu Anadolu |
343 |
72 |
21,1 |
Türkiye |
7143 |
2016 |
28,2 |
Kaynak: 2010 Gelir ve Yaşam Koşulları Anketi, TÜİK; Betam
Radikal, 08.11.2013
Tablo 4 Bölgelere göre çalışan emekliler (2010, bin kişi)
Tablo 3 Çalışan emeklilerin işgücü durumu (2010, bin kişi)
Tablo 2 Yaş ve cinsiyete göre çalışan emekliler (2010, bin kişi)
Tablo 1 Kayıtlı ve kayıt dışı çalışan emekliler (2010, bin kişi) Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
|