Gündem

 

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bu yılın 9 ayında bütçe açığının 4,5 milyar lira olduğunu, bütçe giderlerinin yüzde 14,1, gelirlerinin de yüzde 19 arttığını bildirdi.

Şimşek, Ocak-Eylül 2013 dönemi merkezi yönetim bütçe uygulama sonuçları, yıl sonu bütçe gerçekleşme tahmini ve 2014 Yılı Merkezi Bütçe Kanun Tasarısına ilişkin Bakanlık'ta düzenlediği basın toplantısında, 2013 yılının eylül ayında bütçe açığının geçen yılın aynı ayına göre yüzde 19 civarında düşerek 4,7 milyar lira olarak gerçekleştiğini ifade etti.

"İlk 9 aydaki açık geçen senenin üçte birinden az"

Yılın 9 ayında bütçe açığının 4,5 milyar lira civarında, faiz dışı fazlanın da 39,3 milyar lira olduğunu belirten Şimşek, "2012'in 9 ayında bütçe açığı 14,4 milyar liraydı. Dolayısıyla bu senenin 9 ayındaki açık, geçen senenin 3'te 1'inden daha az. Aynı şekilde faiz dışı fazla geçen sene 25,2 milyar liraydı, bu sene 39,3 milyar lira. Hakikaten, bütün bu rakamlar, bütçe performansının son derece güçlü olduğunu, uygulamaların başarılı olduğunu ortaya koyuyor" dedi.

Gelirler 290, giderler 294,5 milyar

Söz konusu dönemde bütçe giderlerinin yüzde 14,1, gelirlerin de yüzde 19 civarında arttığını dile getiren Şimşek, bütçedeki performansının gelirlerdeki güçlü artıştan kaynaklandığını, giderlerin 294,5 milyar lira gelirlerin ise 290 milyar lira olarak gerçekleştiğini kaydetti.

Faiz giderleri yüzde 10,9 arttı

Faiz dışı giderlerin yüzde 14,7 artış göstererek, 250,7 milyar liraya ulaştığını bildiren Şimşek, faiz giderlerinin de yüzde 10,9 artarak 43,8 milyar lira olduğunu ifade etti.

"Harcamalar öngörülen çerçevede gidiyor"

Yılın 9 ayında harcamaların 2013 bütçesinde öngördükleri çerçevede gerçekleştiğini anlatan Şimşek, harcamaların, yıllık toplam ödeneğin yüzde 72,9'una denk geldiğini kaydederek, "Biz harcamaları bütçede öngördüğümüz çerçevede götürüyoruz. Harcama kontrolü var ama gelirlerde çok güçlü bir performans var" diye konuştu.

Vergi gelirleri yüzde 19 arttı

Anılan dönemdeki vergi gelirleri hakkında da bilgi veren Şimşek, vergi gelirlerinin geçen yılın 9 ayına göre yüzde 19 arttığını, 2013 yılı bütçe kanununda yüzde 14,1'lik bir artış öngördüklerini söyledi. "Dolayısıyla bütçede öngördüğümüzden çok daha güçlü bir performansla gidiyoruz" diyen Şimşek, her zaman bütçeler TBMM'ye sevk edildiğinde gelir tarafı fazla iyimser olduğu yönünde tartışmalar yaşandığını hatırlattı. Şimşek, "Bu sene biz daha muhafazakar bir tahmin yapmışız" dedi.

"İç talep kaynaklı büyüme vergi gelirlerine yansıdı"

Vergi gelirlerindeki artışın nedenleri hakkında da değerlendirmelerde bulunan Şimşek, ekonomide nispi bir toparlanma olduğunu söyledi.

Büyüme iç talep kaynaklı olduğu için vergi gelirlerine daha da olumlu yansıdığını ifade eden Şimşek, geçmişte bazı yükümlülüklerini yerine getiremeyen BOTAŞ ve TEDAŞ'ın bu yıl yükümlülüklerini yerine getirmeye başladığını dile getirdi.

Vergi dışı gelirlerde de yüzde 19,2'lik artış yaşandığını ve 49,8 milyar liraya ulaştığını bildiren Şimşek, 4 milyar olarak tahmin ettikleri özelleştirme gelirlerinin bu yılın ocak-eylül döneminde 8,3 milyar lira olarak gerçekleştiğini kaydetti.

Buna karşın, bu yıl için 2B arazilerinin satışından 4,8 milyar lira gelir beklediklerini ancak eylül ayı sonu itibarıyla gelirin 1,2 milyar lira seviyesinde olduğunu anlatan Şimşek, "Tebligatlar yeni yapıldı. 3 aylık bir süre var. Yıl sonuna doğru bu gelirlerin artacağını öngörüyoruz. Yıl sonu itibarıyla 2B'den yaklaşık 3 milyar lira gelir beklentimiz var" diye konuştu.

"1985'ten bu yana en iyi 3. bütçe performansı"

Gerçekleşen rakamlar çerçevesinde Orta Vadeli Program'daki (OVP) merkezi yönetim bütçe açığı tahminini 34 milyar liradan 19 milyar liraya çektiklerini dile getiren Şimşek, yüzde 2,2 olarak tahmin ettiklerini bütçe açığının milli gelire oranının yüzde 1,2 olmasını beklediklerini ifade etti.

"Yüzde 1,2'lik açık 1985'ten bu yana en iyi 3. bütçe performansı" değerlendirmesinde bulunan Şimşek, önceki en iyi iki performansında yine AK Parti hükümetleri zamanında yaşandığını söyledi. Bu durumun, Türkiye'nin krizin etkilerini çok geride bıraktığının göstergesi olduğunu belirten Şimşek, ülkenin kriz öncesi seviyelerin ötesine geçerek güçlü bir performans ortaya koyduğunu dile getirdi.

2013 yıl sonu bütçe gerçekleşme tahmini

Yıl sonu bütçe gerçekleşme tahminlerine ilişkin bilgi veren Şimşek, bütçe giderlerinin 406,6 milyar, bütçe gelirlerinin 387,2 milyar, bütçe açığının 19,4 milyar, faiz dışı fazlanın ise 31,1 milyar lira olarak gerçekleşeceğini tahmin ettiklerini belirtti. Şimşek, bütün bu rakamların hükümetin bütçe disiplinine önem verdiğini, bu konuda gerekli iradeyi ortaya koyduğunu söyledi.

"Bir takım tehditler bulunuyor"

Küresel kriz üzerinde 5-6 yıl geçmesine rağmen hala dünya ekonomisinin tam olarak toparlanamadığını, Türkiye'nin en önemli ticari ortağının zor bir dönemden geçtiğini anlatan Şimşek, "global likiditede bir miktar geri çeklim olabilir mi, faizler yukarı çıkabilir mi gibi bir takım tehditler bulunduğunu" ifade etti.

Şimşek, bu tehditlere, Euro Bölgesi'ndeki krize, Orta Doğu'daki çalkantılara karşı, yüksek cari açığın yönetilmesini mümkün kılacak en iyi enstrümanın bütçe performansı olduğunu vurgulayarak, bu konuda çok güçlü bir iradeye sahip olduklarını, bunu gelecek sene de devam ettireceklerini belirtti.

"Kamu borç stoğunun oranı yüzde 35'e inecek"

Bu bütçe performansıyla borç dinamiklerinin de iyileşmeye devam ettiğini dile getiren Şimşek, bundan 11 yıl önce Türkiye'nin AB tanımlı kamu borç stoğunun milli gelire oranının yaklaşık yüzde 74 olduğuna, bu sene bu oranın muhtemelen yüzde 35'e ineceğini, yani 40 puanlık bir iyileşme gerçekleşeceğini, bunun kriz öncesi seviyenin bile altında olduğunu bildirdi.

OECD ülkelerinde kamu borç stoklarının milli gelire oranının yüzde 110'ları aştığına işaret eden Şimşek, bu oranın AB ülkelerinde yüzde 90'ların üzerine çıktığını söyledi. Şimşek, bu anlamda, hem bütçe performansı hem son derece olumlu borç dinamikleriyle Türkiye'nin ön plana çıktığını ve pozitif anlamda ayrıştığını kaydetti.

"Kamu olarak da tasarruf yapacağız"

Orta Vadeli Program (OVP) hedeflerini anımsatan Şimşek, 2014 bütçesinin de bu hedeflere hizmet edeceğini belirtti. Şimşek, önceliklerin cari açağı azaltmak, mevcut kaynakların üretken alanlara yönetilmesi olduğunu vurgulayan Şimşek, "İlk defa bu bütçede göreceksiniz uzun bir süredir cari harcamaları kontrol altına alıyoruz ama güçlü bir şekilde. Hatta reel olarak çok ciddi bir biçimde azaltıyoruz. Bu güçlü bir mesajdır. Verimli alanlara kaynak aktarmaya devam edeceğiz ama mal ve hizmet alım giderlerini kontrol altına alacağız. Yani tasarrufu sadece vatandaştan istemiyoruz kamu olarak da tasarruf yapmak zorundayız, yapacağız, yapıyoruz" diye konuştu.

Ekonominin verimliğini yükseltmenin önemini vurgulayan Şimşek, bu amaçla yapılacak yatırım ve reformlara 2014 bütçesiyle önemli bir kaynak ayrılacağını belirtti.

"Bir kerelik gelirlere bel bağlamak istemiyoruz"

Kamu maliyesindeki güçlü duruşun devam ettirileceğini dile getiren Şimşek, bütün bunlar sağlanırsa büyüme ve istihdamın artacağını vurguladı. Bakan Şimşek, 2014 bütçesine ilişkin şu bilgileri verdi:

"OVP'de reel büyümeyi yüzde 4, deflatörü yüzde 6, TÜFE yıl sonu rakamını yüzde 5,3, ihracatı 166,5 milyar dolar, ithalatı ise 262 milyar dolar olarak hedefledik. 2014 yılı merkezi yönetim bütçesinde bütçe giderlerini 436,3 milyar, faiz hariç giderleri 384,3 milyar, bütçe gelirlerini 403,2 milyar, vergi gelirlerini 348,4 milyar, bütçe açığını ise 33,2 milyar lira olarak öngördük. Faiz dışı fazla ise 18,8 milyar lira. 2014 yılına baktığınız zaman küresel konjonktürdeki aşağı yönlü riskleri göz önünde bulundurarak bütçe gelir tahminlerimizi yüzde 4,1 gibi ihtiyatlı bir oranda artırdık. Dikkat ederseniz nominal gayri safi yurt içi hasıladaki artış yüzde 10,2 ama bizim gelir artış hedefimiz, tahminimiz yüzde 4,1, bütçenin genel gelirleri. Bu gelir tahminleri içerisinde özelleştirme geliri olarak 6,9 milyar lira var. Gelecek sene şu anda gerçekleşmiş özelleştirmelerden yapılacak taksit ödemeleri zaten 2,5 milyar dolar, yani 5 milyar lira. Dolayısıyla aslında burada da son derece muhafazakar bir rakam koyuyoruz. Niçin koyuyoruz? Çünkü biz süreklilik arz etmeyen gelirlere bel bağlamak istemiyoruz. Sırtımızı bir kerelik gelirlere bağlamak istemiyoruz. Gelir ve gider ayağındaki çabalarla bir performans ortaya koymayı ümit ediyoruz."

"Vergi gelirleri seneye yüzde 7,1 artacak"

Bütçe gelirlerinin en önemli unsurunun vergi geliri olduğunu vurgulayan Şimşek, "Vergi gelirlerinin önümüzdeki sene yüzde 7,1 oranında artacağını tahmin ediyoruz. Aslında bu yine nominal gayri safi yurt içi hasıladaki artışın da altında. Niye? Çünkü bir kerelik gelirlerin tekrarlanmayacağını dikkate aldık ama esas itibariyle muhafazakar bir tahminle bunları yaptık. Bütçe giderleri de yüzde 7,3 oranında artacak. Bu da gayri safi yurt içi hasıladaki nominal artışın altında. Dolayısıyla gelecek sene aslında gelir olarak da gider olarak da gayri safi yurt içi hasılaya oran olarak kamuyu nispeten daha küçük bir düzeyde tasavvur ediyoruz" dedi.

"Seçim ekonomisi peşinde değiliz"

Bakan Şimşek, bütün bunların geçmişte olduğu, gelecek sene de bir seçim bütçesi yapılmadığını ortaya koyduğunu ifade ederek, "Seçim ekonomisi peşinde değiliz, tam aksine derdimiz, mali performansımızı, kamu maliyesini güçlü tutup Türkiye'nin dışarıdan gelebilecek risklere karşı daha korunaklı hale gelmesini sağlamaktır" diye konuştu.

Bu seneki bütçe açığı gerçekleşme tahmininin gayri safi yurt içi hasılaya oran olarak yüzde 1,2 olduğunu anımsatarak, gelecek sene bu oranın 1,9'a çıkmasının kötü bir durum olmadığına dikkati çeken Şimşek, OVP'ye bakıldığında bu sene performansın biraz istisnai güçlü bir performans olduğunu belirtti.

"Toparlanma olmazsa da hesabımızı kışa göre yaptık"

Gelecek sene de güçlü bir performans ortaya koymayı ümit ettiklerini dile getiren Şimşek, "Umarız bir toparlanma olur, Avrupa'da bir toparlanma olur, olmasa da biz yine de hesabımızı kışa göre yaptık" diye konuştu.

Bütçe giderlerinin dağılımına bakıldığında personel giderlerinin, sosyal güvenlik kurumlarına devlet prim giderleri de dahil olmak üzere 128,9 milyar lira gibi ciddi bir kalemi oluşturduğunu bildiren Şimşek, ayrıca mal ve hizmet giderlerine 37,6 milyar, faiz giderlerine 52 milyar, cari transferlere 163,6 milyar, sermaye giderlerine 36,7 milyar, sermaye transferlerine 6,5 milyar, borç vermeye 7,6 milyar ve yedek ödeneklere 3,5 milyar lira ayrıldığını kaydetti.

Vergi geliri beklentileri

Şimşek, 2014 yılı Merkezi Yönetim Bütçesinde vergi gelirlerinin ağırlıklı olarak yine dolaylı vergilerden oluşacağını belirterek, Gelir Vergisi'nden 70,8, Kurumlar Vergisi'nden 31,1, ÖTV'den 89,4, dahilde alınan KDV'den 39,6 ve ithalattan alınan KDV'den 64,8 milyar lira gelir beklediklerini ifade etti.

En büyük pay eğitime

Gelecek yılın bütçesinde önceki bütçelerde olduğu gibi en büyük payı yine eğitime vereceklerini anlatan Şimşek, Milli Eğitim Bakanlığı ve üniversitelere toplamda 78,5 milyar lira kaynak ayırdıklarını bildirdi. 2002 yılında bu rakamın 11,3 milyar lira olduğunu hatırlatan Şimşek, 2014 yılı itibarıyla bu rakamın tam 7 katlık bir artışın söz konusu olduğunu söyledi. Bakan Şimşek, eğitime ayrılan kaynağın bütçe içindeki payının yüzde 9'dan yüzde 18 civarına, milli gelir içindeki payının ise yüzde 3,2'den yüzde 4,6'ya çıktığını kaydetti. Buna rağmen rakamların mütevazi olduğunu belirten Bakan Şimşek, bir takım imkanları seferber ederek eğitime ilave kaynak verebileceklerini ifade etti.

Borsa İstanbul yeniden yapılandırılırken önemli bir gayrimenkulu Milli Eğitime okul yapmak için tahsis ettiklerini anımsatan Şimşek, bunun satışı gerçekleşirse, gelen kaynağı milli eğitime ayıracaklarını, sürecin başlamış durumda olduğunu söyledi. "İnsan stoğumuzun kalitesini artıracek eğıtim, en önemli önceliğimizdir" diyen Bakan Şimşek, en çok parayı eğitime tahsis ettiklerini ve bunun, Türkiye'nin gelecek 30-40 yıllık geleceği açısından çok kritik bir karar olduğuna işaret etti.

İkinci büyük pay sağlığa

Bütçede en büyük ikinci payı da sağlığa ayırdıklarını dile getiren Şimşek, sağlığa 2014 yılında kamu olarak 75 milyar lira harcama yapacaklarının bildirdi.

Gelecek yıl yatırım ödenekleri için toplamda 44,2 milyar lira kaynak öngördüklerini anlatan Şimşek, bu kaynağı bir önceki yılın başlangıç ödeneklerine göre yüzde 12,9 artırdıklarını vurguladı. Yatırım stoğunun ortalama tamamlanma süresinin bundan 10-11 yıl önce yaklaşık 9 yıl olduğunu ifade eden Şimşek, bugün itibarıyla bunun 3,7 yıla indiğine dikkati çekti. Bunun büyük bir başarı olduğunu ifade eden Şimşek, Türkiye'nin büyük projelere imza attığını hatırlattı.

Bakan Şimşek, temel hedeflerinin eğitime erişimi ve eğitimin kalitesini artırmak, vatandaşların sağlığına gereken kaynağı ayırmak ve ülkenin dört bir yanının ihtiyaç duyduğu bütün yatırımları bu dönemde gerçekleştirmek olduğunu dile getirdi.

Mal ve hizmet giderleri

Mal ve hizmet alım giderlerini, 2013 yılı sonu gerçekleşme tahminlerine göre 2014 yılında sadece ve sadece 1,9 oranın da artırdıklarını belirten Şimşek, şunları kaydetti:

"GSYH nominal artışı yüzde 10,2, deflatör yüzde 6, yıl sonu yüzde 5,3 ama cari giderlere, yani mal ve hizmet alım giderlerine sadece ve sadece yüzde 1,9 artışa göre kaynak koyduk. Önümüdeki sene bütün kamu kuruluşlarının ilave bir çaba göstermesi gerekiyor. Amacımız kaynakları daha çok yatırıma, eğitime, sağlığa harcamak. Ama cari harcamaları da mümkün olduğunca kontrol altında tutmaktır. Bu seneki bütçenin en önemli mesajlarından bir tanesi budur. 2014 yılında personel giderleri için öngörülen ödenek toplamı neredeyse 130 milyar lira civarında bir rakam. Biz hükümet olarak belediyelere, 'sizin personel gideriniz bütçenizin yüzde 30'unu aşamaz' demişiz. Bu bir mali kural. Şimdi biz merkezi yönetimde artık bu eşiğe dayanmış durumdayız. Dolayısıyla bizim personel noktasında önümüzdeki yıllarda çok daha dikkatli, çok daha temkinli gitmemiz gerektiği ortada. Şimdi 2013 yılsonu gerçekleşme tahminine göre artış hala çok yüksek, yüzde 14. Çünkü geçmiş yıllarda çok ciddi girişler oldu. Personel gideri 2010 yılında yüzde 16,2, 2011'de yüzde 16,9, 2012 yılında yüzde 18 oranında artmıştı. Artış hızında önümüzdeki dönemde bir miktar yavaşlama öngörüyoruz."

"Yüzde 50 kontenjanını kaldırıyoruz"

Personel giderlerinin, maaş artışları ve yeni giren personel sayısıyla arttığını anımsatan Şimşek, maaş artışlarının toplu sözleşmeyle tespit edildiğini ancak sisteme girecek personel konusunda bütçe kanununda bir takım düzenlemeler yapabildiklerini kaydetti. 2014 yılında, cari harcamaları disiplin altına almanın bir çabası olarak personel giderlerindeki artışı, bir miktar daha yönetilebilir şekilde götüreceklerini belirten Şimşek, "Geçmiş yıllardaki gibi çok sayıda kamuya personel almayacağız. 2014 yılı bütçe kanunu tasarısında yüzde 50 kontenjanını kaldırıyoruz" dedi.

Kamuya 74 bin civarında personel alınacak

Bu yıl için kamu idarelerine, emeklilik, ölüm, istifa ve nakil sonucu ayrılan personelin yüzde 50'si oranında personel istihdamı imkanı sağlandığını, bu sınırlar içerisinde personel ihtiyacını karşılayamayacak idareler için de 79 bin adet atama imkanı tanındığını anımsatan Şimşek, gelecek yıl önceki yıllara göre çok daha sıkı bir politika gözeteceklerini söyledi. Şimşek, 2014 yılında, merkezi yönetim kapsamındaki idarelere her şey dahil toplamda 74 bin civarında personel alınacağını bildirdi.

Gelecek yıl yerel seçimlerin ve cumhurbaşkanlığı seçiminin yapılacağını anımsatan Şimşek, hiç bir şekilde seçim bütçesi ve seçim ekonomisi uygulamayacaklarının altını çizdi. Bakan Şimşek, AK Parti her hükümetinde olduğu gibi mali disipline titizlikle riayet edeceklerini bildirdi.

"Kamu tasarrufları cari açığı azaltmada katkı sağlayacak"

Hükümet olarak kamu maliyesi alanında elde ettikleri başarıları ve sağlam yapıyı 2014 yılında da devam ettireceklerini belirten Şimşek, bunu daha da ileriye taşıyacaklarını ifade etti.

Şimşek, "Son 11 yılda GSYH'ye oran olarak yaklaşık 8 puan arttırdığımız kamu tasarruflarını daha da yukarı çekmeyi ümit ediyoruz. Artan kamu tasarrufları yapısal bir sorun olan cari açığı azaltma noktasında elimizi güçlendirecek, katkı sağlayacaktır" değerlendirmesinde bulundu.

Bütçe tasarısının yoğun çalışmalarla hazırlandığını ve bugün Başbakanlığa sevk edeceklerini ifade eden Şimşek, başta Başbakan Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere emeği geçenlere teşekkür etti.

 

cnnturk.com, 11.10.2013