Gündem
 Gündem > Ekonomik Gündem > Uzmanlara göre Türkiye'de finans okuryazarlığı ve veri kapsamı gelişmeli
Uzmanlara göre Türkiye'de finans okuryazarlığı ve veri kapsamı gelişmeli
Bölgenin finans merkezi olma iddiasıyla yola çıkan Türkiye'de bankacılık gibi sektörlerde çok detaylı finansal veriler mevcut olsa da, piyasa verilerinde ve ekonomide kayıt dışılık gibi eksiklikler bulunuyor. Özellikle bireysel yatırımcıların bu verilerden faydalanabilmesi için finansal okuryazarlığın artması gerekiyor.
Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Saltoğlu, The Wall Street Journal'a piyasa uzmanlarının gerek makro gerek finans verilerini iyi inceleyip doğru çıkarımların yapıldığını söylüyor ancak bireyler seviyesinde veri okuma ve yorumlama kısmında sorunlar olduğunu belirtiyor.
" Soru genelde finansal okuryazarlıkla ilgili. Bu başta küçük yatırımcının haberler ve duyumlarla karar almasına neden olabiliyor" diyor Saltoğlu, temel finansal bilgilerin anlamanın önemine dikkat çekiyor.
Finansal okuryazarlık, yatırım ürünlerin getiri ve risklerini, yatırımcıların sahip olduğu hakları ve piyasa işlemlerinin esasları hakkında temel bilgilere sahip olmak diye tanımlanıyor. Bu temel bilgiler en basit şekliyle yatırımcıların kendine uygun bireysel emeklilik ürünlerini seçmekten, türev ürünler kullanarak yatırımlarını korumaya kadar pek çok konuda doğru karar almak için kritik öneme sahip.
Müşterilere yolladığı notlarda yaptığı veri analizleriyle de tanınan İş Yatırım Uluslararası Piyasalar Müdürü Şant Manukyan, Türkiye piyasaları verilerinin yurt dışıyla karşılaştırıldığında daha sınırlı olduğunu söyledi. "Yurt dışında çok eskiye dayanan bir veri toplama kültürü var" diyen Manukyan, gerek çok eski, gerekse yeni çok çeşitli veri ve belgelere kolayca ulaşılabildiğine dikkat çekerek Türkiye'de geçmiş veriler varsa bile dijital ortama taşınmadığının altını çiziyor.
ABD'de 50 yıllık tarihsel olarak buğday fiyatlarına ya da 100 yıllık petrol fiyatlarına kolayca erişebiliyor. Ancak Türkiye'de değişik yerel borsalarda işlem gören kırmızı mercimek, mısır gibi ürünlerin fiyatlarına kolayca erişim sağlayacak yada eskiye dayanan fiyat trendlerini bulmak mümkün olmuyor.
Tarihsel ve güncel piyasa verilerinde sıkıntılar yaşansa da Türkiye'de, özellikle bankacılık sektörü kurumları çok çeşitli ve detaylı veri toplayıp, yayınlıyor. Verilen krediler, kredilerin çeşitleri, bilançolar, kredi kartları, mevduatlar gibi kritik öneme sahip verilere yatırımcılar kolayca erişebiliyor. "Bankacılık verilerini BDDK haftalık ve üst seviyede bir şeffaflıkla sunuyor. Yabancı yatırımcı da bundan son derece memnun" diyen Saltoğlu, aynı durumun Merkez Bankası verileri için de söylenebileceğini belirtti.
2001 krizinin de etkisiyle bankacılık sektörünün sunduğu detaylı verilere karşılık bazı kritik verilere ulaşmak ise mümkün olmuyor. Örneğin özel sektörün toplam borcu hakkında resmi bir veri yayınlanmıyor. Şirketlerin sadece dış borç rakamı Merkez Bankası tarafından yayınlanıyor.
The Wall Street Journal'da 24 Temmuz 2013'de yayınlanan "Özel sektör borcu hızlı arttı" makalede ilk defa bankacılık verilerinden özel sektörün iç ve dış borcu için gösterge bir rakam hesaplanmıştır.
Verilerle ilgili diğer sorunları da Prof. Dr. Burak Saltoğlu açıklıyor. "Ekonominin kayıt dışı olması nedeni ile bazı veriler makro dengeleri etkileyecek kadar sorun oluyor. Örneğin altın ithalat ve ihracat rakamlarının seviyesi uzmanları dış ticaret ve büyüme istatistiklerini yorumlamakta zorluyor. Keza şirketlerin yurt dışı borçlarının bir kısmının şirket sahiplerinin yurt dışı mevduatları olması durumu da makro resmimizi olumsuz etkiliyor. Ayrıca, vergi barışından ülkeye gelen paraların miktarı, makro verilerin doğru yorumlanmasına ve veri güvenilirliğinde zaman zaman sorun yaratabiliyor. Net hata noksan gibi kalemindeki artış diğer bir örnek"
Manukyan'a göre farklı yatırımcılar farklı şekillerde finansal verilerden faydalanıyor. Bazı yatırımcılar çok detaylı analiz yaparken, bazı yatırımcılar ise sadece genel rakamları kullanıyor.
Prof. Dr. Saltoğlu, yatırımcıların finansal verilerden daha fazla yararlanabilmesi için neler gerektiğini de açıklıyor: "Bireyler için bence finansal okuryazarlık daha çok gündeme gelmeli. Üniversitelerin eğitimlerinde bu konuların önemli çok daha fazla artırmalı. Üniversitelerin dışında gelişen bir finansal okuryazarlık başarı şansı bence son derece az."
wsj.com.tr, 30.09.2013
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
| 
