Gündem

 Deniz Feneri Balyoz Harekat Planı
 Demokratik Açılım İrtica Eylem Planı
 Siyasi Gündem Ergenekon
 Ekonomik Gündem 

 Gündem > Ekonomik Gündem > Gelişen piyasalardan çıkış konut krizini tetikleyebilir

Gelişen piyasalardan çıkış konut krizini tetikleyebilir

Asya'da Hong Kong başta olmak üzere konut fiyatlarının aşırı yükselmesi, Fed'in tahvil alımını azaltacağı beklentisiyle birleşince 1998'dekine benzer konut piyasası merkezli bir krizin yaşanabileceği beklentilerini artırıyor.

Uzmanlara göre ABD Merkez Bankası Fed'in tahvil alımını azaltacağı beklentisiyle gelişen piyasalardan çıkan para Asya'da konut krizi yaşanmasına da neden olabilir. The Wall Street Journal'a konuşan, İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Hepşen 1998'de yaşanan Asya krizinde sönen emlak piyasasının etkili olduğunu altını çiziyor:

"1990'lı yılların ortalarında yabancı sermayenin girişi ülke gayrimenkul piyasalarında da büyük bir hareketlilik sağlamış ve piyasalarda köpük döneminin yaşanmasına neden olmuştur" diyen Hepşen, bu köpüğün sönme aşamasında 1998 Asya finansal krizinin yaşandığına dikkat çekiyor. Ayrıca mevcut durumla o dönem arasındaki benzerliğe de dikkat çekiyor:

"Temmuz 1997'de Tayland ulusal para birimi olan Baht'ın devalüasyonu ve dalgalanmaya bırakılmasıyla birlikte Tayland'da başlayan finansal kriz diğer bölge ülkelerine de sıçramıştır. Bölge ülkelerinde 1997 yılındaki finansal krizin başlamasında gayrimenkul piyasalarında yaşanan gelişmelerin ve fiyatlardaki köpük oluşumlarının etkisi son derece fazladır. BRIC ülkeleri içerisinde özellikle son dönemlerde Hindistan'dan başlayan para çıkışları benzer bir durumu tetikleyebilir."

SLJ Macro Partners hedge fonunun kurucularından Stephen Jen gelişen piyasalardan çıkışın devam edeceğini söyledi. "Satış ne kadar sürer? Hangi seviyenin makul olduğunu düşünüyorsanız, bunu ikiyle katlayın. Çünkü böyle olaylar hep fazlasıyla olur" diyen Jen, zaman içinde gelişmiş ülkelerin para politikalarında değişimin kaçınılmaz olduğunu belirtti.

Hong Kong'taki konut fiyatlarının sürekli artmasının ardında arz sıkıntısı yatıyor. Yeni ev sıkıntısı o kadar ciddi bir boyut almış durumdaki hükümet 1911'de yapılan ve en pahalı golf sahalarından birinin arazisini alıp, tekrar konut yapmayı düşünüyor.

Şehirde 2008'den beri konut fiyatlarında yaşanan aşırı yükseliş ancak son zamanlarda dizginlenebilmeye başlandı. Hükümet, yabancılardan konut satın aldıklarında ödedikleri vergileri artırdı.

Şehrin içinde satılan bir apartman dairesiyle, şehir dışında büyük, bahçeli bir ev almak mümkün oluyor. Hükümet verilerine göre 60 metrekarelik bir apartmanın fiyatı 1 milyon dolara kadar yükselebiliyor. Reidin verilerine göre Hong Kong'taki konut fiyatları 10 yılda 3,7 kat arttı.

Hepşen Hong Kong'taki yükselişin sebebi olarak yabancı yatırımcıların algıladığı makro istikrar olduğunu söyledi. "Hong Kong'ta yüksek büyüme hızıyla beraber tasarruf oranlarının yüksek olması yabancı yatırımcılar tarafından bu ülkelerde makroekonomik istikrar açısından herhangi bir sıkıntı bulunmaması olarak yorumlanmış ve başta gayrimenkul piyasalarına yönelik olmak üzere, yoğun bir biçimde yabancı sermaye girişi sağlanmıştır. Dünya genelindeki likidite bolluğunun ve düşük faiz oranı ortamının var olduğu bir piyasada gayrimenkul fiyatlarının hızla yükseldiği görülmektedir," dedi.

Ancak aşırı artan konut fiyatlarıyla birlikte hayatın aşırı pahalı hale gelmesi Hong Kong'takileri şehri terk etmeye yöneltmiş durumda. Özerk yönetimde yaşanan sıkıntılar ve pahalılık yüzünden Kanada gibi Kuzey Amerika ülkelerine göç eden insanlara rastlamak zor değil.

The Wall Street Journal'ın yaptığı hesaplamalara göre Çin'de de konut fiyatları artmaya devam ediyor. Temmuz'da konut fiyatları yıllıklandırılmış bazda Haziran'a göre yüzde 6,1 arttı.

Hong Kong'taki konut piyasası soluksuz çıkışına devam etse de Dubai ve New York'taki fiyatlar kriz öncesi seviyelerinden hala uzakta. Dubai, ABD'de patlak veren mortgage krizi nedeniyle düşen konut fiyatlarından aşırı olumsuz etkilendi. 2009'dan sonra iflas tehlikesiyle karşı karşıya kalan emirliğin yardımına Abu Dabi yetişti.

Dubai'de fiyatlar tekrar yönünü yukarı çevirdi. Reidin verilerine göre 2008 zirvesinden yüzde 35,7 gerileyen Dubai konut fiyatları, Ekim 2011 dip seviyesinden yüzde 24 yükseldi.

İstanbul'daki konut fiyatları da 2008-2009 yılındaki düşüşünü tamamen telafi ederek, 2009 yılında görülen dipten yüzde 50 artmış durumda.

Case-Shiller konut fiyat endeksine göre New York'taki konut fiyatları 2006'taki zirvesinden yüzde 26 geriledikten sonra artıp dip yapıp, dengelenmiş gözüküyor. ABD'de konut fiyatları tekrar yükselmeye devam etse de şu anda New York'ta yükseliş mütevazi seviyelerde seyrediyor.

Hepşen emlak krizinin sonucunun ne olabileceğini geçmişte yaşanan benzer durumlarla anlatıyor:

"1980'li yıllarda Japonya'da gayrimenkul piyasalarındaki aşırı fiyat artışlarının 1990 yılında zirve değerine ulaşması ve devamındaki sönme aşamasında ülke ekonomisinde yaşanan kriz ve istikrarsızlık dönemini, İsveç'te 1991 yılında yaşanan benzer kriz deneyimini, Güneydoğu Asya ülkelerinde çeşitli dönemlerde oluşan fiyat şişkinliklerini ve sonrasında yaşanan finansal kriz deneyimlerini de gayrimenkul piyasalarının finansal krizler üzerindeki etkilerine örnek olarak saymak mümkündür."

wsj.com, 22.08.2013


 


Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.