Gündem
 Gündem > Ekonomik Gündem > ABD’deki banka sayısı Türkiye’nin 135 katı
ABD’deki banka sayısı Türkiye’nin 135 katı
Bir ülkede çok sayıda banka olması rekabeti artırarak bankacılık hizmetlerinden alınan ücretlerin düşmesine yol açıyor. Rekabetle beraber sermaye masraflarının düşmesi ülkede yatırımdan, ar-ge’ye pek çok atılımın daha ucuza yapılabilmesine yol açıyor.
ABD banka sayısı bakımından G-20 ülkeleri arasında açık ara ilk sırada yer alıyor. FDIC verilerine göre ABD’de 6085 banka bulunuyor ve bu sayı BaFin verilerine göre ikinci sırada yer alan Almanya’nın 3 katından fazla. ABD’deki banka sayısı ise Türkiye’dekinin tam 135 katı.
Kredi veren ve mevduat toplayan kurumların sayısı bakımından Çin 3769 adetle ikinci sırada yer alıyor. Çin Bankacılık Düzenleme Komisyonu’nun 2010 verilerine göre ülkede 2646 adet kırsal kredi kooperatifi bulunurken ülkedeki ticari banka sayısı 40 adet yabancı bankayla beraber 202’yi buluyor.
Endonezya’da ise 1641 adet kırsal, 120 adet ticari, toplam 1761 banka bulunuyor.
Güney Kore’deki banka sayısı 21 olsa da kredi ve mevduat toplama yetkisi olan Kredi Birlikleri (Credit Union) sayısı 1051’i bulurken 111 tane de ortak tasarruf bankası (mutual savings bank) bulunuyor.
Banka sayısının nüfusla ilgili olabileceği tezi de tabloya bakıldığında çürütülebiliyor. Nüfus oranı sadece bir miktar etkili olabiliyor. Bir başka deyişle en çok banka sayısı nüfusun en fazla olduğu ülkelerde bulunmuyor.
Banka başına düşen kişi sayısının (nüfus/banka sayısı), güçlü finans sistemine sahip olan İsviçre, Güney Kore, Almanya ve ABD’de az oluğu fark ediliyor.
BANKA SAYISI ÖNEMLİ Mİ?
Uzmanların çıkarımlarına bakıldığı zaman zayıf ve rekabetçi olmayan banka sektörünün ülkelerin büyümesi önünde engel olduğu kesin olarak söylenebiliyor. Ancak rekabetin ne dereceye kadar iyi olduğu konusunda belirsizlik var. Banka rekabetçiliğinin önemli bir etkeni de bir ülkedeki banka sayısı.
Banka sayısının artmasının en büyük faydası tüketiciye oluyor. Banka sayısı fazlalaştıkça sektördeki rekabet artıyor. Rekabetin artması da tüketiciye sunulan hizmetlerin, ürünlerin ve alınan ücretlerin düşmesine yol açıyor. Örneğin Türkiye’de bazı bankaların belli miktar üzerinde ATM’den çekilen para için aldığı ücret ABD’de bulunmuyor. Hatta ABD’de bazı bankalar, diğer banka ATM’lerinden çekilen para için de ücret almıyor. 25 doların üzerindeki hesaplarda da aylık ya da yıllık aidat ücretleri alınmıyor.
Dünya Bankası’ndaki bloğunda “Banka rekabetçiliğinin ölçümü: Nasıl Yapmalıyız” adlı blog yazısında kıdemli ekonomist Maria Soledad Martinez Peria araştırmaların rekabetçiliği zayıf banka sektörünün finansal ürünlerin fiyatının artmasına, özellikle ufak şirketler için fonlara erişim zorluğu yarattığına dikkat çekiyor. Ayrıca yeni firmaların sektöre girmesine, küçüklerin büyümesine ve ömrünü tamamlamış şirketlerin de sektörden çıkmasına engel olunduğu belirtiliyor.
Ayrıca ülke içinde güçlü bir bankacılık ve finans sektörünün olması yeni kurulan şirketlerin ya da büyümek isteyen şirketlerin sermayeye kolay ulaşmasına yol açıyor. Yapılacak projelerin ve araştırma-geliştirme masraflarının uygun fonlama sayesinde ucuza mal edilmesi de güçlü bankacılık sisteminin bir diğer faydası.
Araştırma-geliştirme ve yatırım masraflarının ucuzlaması yeni girişimlerin sayısının artmasında da rol oynuyor. Böylelikle gereken sermaye miktarı ve masrafı yeni şirketlerin sektöre girmesine engel oluşturmuyor.
Bu ikİ maddeye Daren Acemoğlu ve James Robinson’un “Why Nations Fail – Uluslar Neden Başarısız Olur” adlı kitaplarının ilk bölümlerinde değiniyorlar. Meksika ve ABD arasındaki ekonomik kalkınmışlığı karşılaştırırken, ülkelerin gelişiminde bankacılık sektörünün önemini açıklıyorlar.
Bankacılık sektöründe aşırı rekabetin finansal istikrarı tehdit edip etmeyeceği konusu akademide çok tartışılan bir konu oldu. Ancak Franklin Allen (The Wharton School – Upenn) ve Dougles Gale’in (NYU) 2003 yılında yayınladıkları araştırmada yüksek rekabetin finansal istikrarsızlığa direk yol açacağını söylemenin zor olduğu belirtiliyor. Araştırmada bazen rekabetin, finansal istikrarı artırabileceğinin de altı çiziliyor.
OECD’nin 2011 yılında yayınladığı “Banka Rekabetçiliği ve Finansal İstikrar – Bank Competition and Financial Stability” raporunda da fazla rekabetin finansal istikrarsızlığa yol açacağı konusunda kesin bir kanıt olmadığı belirtiliyor. “Ticari ve perakende bankacılığındaki rekabetle, finansal istikrar arasındaki kompleks ilişkiler üzerine yapılan çalışmalar, rekabetin istikrar için hem iyi hem kötü olduğunu kesin olmayan bir şekilde ortaya koyuyor”. İkisi arasındaki dengeyi sağlayan politika kararlarının ise kolay olmadığı ortaya konuyor.
TÜRK BANKALARI REKABETÇİ Mİ? BANKACILIKTA REKABETİ NE BELİRLİYOR?
Dünya Bankası kıdemli ekonomistleri Maria Soledad Peria ve Aslı Demirgüç yayınladıkları araştırmalarında bankaların rekabetçiliği ölçülürken yoğunlaşmanın yani sektörü elinde tutan banka sayısının tek başına kıstas olamayacağının altını çiziyor.
Ancak Türkiye Bankalar Birliği’nin 2012’de yayınladığı “Türkiye’de bankacılık sektörü piyasa yapısı, firma davranışları ve rekabet analizi” adlı raporda Türkiye’deki beş büyük bankanın toplam mevduatların yüzde 63’lük kısmını elinde tuttuğunu ve büyük ölçekli bankaların sistemin yaklaşık yüzde 80’ini elinde tuttuğunu ortaya koydu. Aynı rapora göre büyük bankalar toplam aktif oranların 2002’de yüzde 71,28’ine sahipken 2009’da bu oran yüzde 75,52’ye çıkmıştır. Yani 7 yılda büyük bankalar daha da büyümüştür.
Raporda ayrıca rekabetçilik seviyesini ölçen Herfindahl-Hirscman Endeksi’ne göre 2008 yılı itibariyle Türkiye bankacılık piyasasında rekabetçilik Avrupa Birliği’nin altındadır. (Türkiye- 886, AB 653)
BANKA SAYISINA GÖRE G-20 ÜLKELERİ*
| |
GSYH |
Nüfus |
Banka Sayısı |
| ABD |
15.6 |
315 |
6085 |
| Çin |
8.23 |
1354 |
3769 |
| Almanya |
3.4 |
81 |
1916 |
| Endonezya |
878 |
245.9 |
1761 |
| Güney Kore |
1.13 |
50 |
1183 |
| Rusya |
2 |
143.35 |
1094 |
| Fransa |
2.613 |
65.28 |
1042 |
| İtalya |
2 |
59.39 |
730 |
| İspanya |
1.349 |
46 |
381 |
| İngiltere |
2.432 |
63.26 |
338 |
| İsviçre |
632 |
7.95 |
316 |
| Meksika |
1.177 |
116.9 |
178 |
| Japonya |
5.96 |
127 |
172 |
| Brezilya |
2.435 |
193.94 |
157 |
| Hollanda |
772 |
16.73 |
88 |
| Hindistan |
1.842 |
1217 |
87 |
| Kanada |
1.821 |
35 |
78 |
| Avustralya |
1.521 |
22 |
66 |
| Türkiye |
789 |
75.62 |
45 |
| Suudi Arabistan |
577 |
29.55 |
23 |
| |
(milyar USD) |
milyon kişi |
|
BANKA BAŞINA DÜŞEN KİŞİ SAYISI*
| |
GSYH |
Banka Sayısı |
Banka başına düşen kişi |
| İsviçre |
632 |
316 |
25,158.23 |
|
| Güney Kore |
1.13 |
1183 |
42,265.43 |
|
| Almanya |
3.4 |
1916 |
42,275.57 |
|
| ABD |
15.6 |
6085 |
51,766.64 |
|
| Fransa |
2.613 |
1042 |
62,648.75 |
|
| İtalya |
2 |
730 |
81,356.16 |
|
| İspanya |
1.349 |
381 |
120,734.91 |
|
| Rusya |
2 |
1094 |
131,032.91 |
|
| Endonezya |
878 |
1761 |
139,636.57 |
|
| İngiltere |
2.432 |
338 |
187,159.76 |
|
| Hollanda |
772 |
88 |
190,113.64 |
|
| Avustralya |
1.521 |
66 |
333,333.33 |
|
| Çin |
8.23 |
3769 |
359,246.48 |
|
| Kanada |
1.821 |
78 |
448,717.95 |
|
| Meksika |
1.177 |
178 |
656,741.57 |
|
| Japonya |
5.96 |
172 |
738,372.09 |
|
| Brezilya |
2.435 |
157 |
1,235,286.62 |
|
| Suudi Arabistan |
577 |
23 |
1,284,782.61 |
|
| Türkiye |
789 |
45 |
1,680,444.44 |
|
| Hindistan |
1.842 |
87 |
13,988,505.75 |
|
| |
milyar USD |
|
|
|
*Kaynaklar:
FDIC Çin Banka Düzenleme Kurulu, Japon Bankacılar Birliği, Bafin, Avrupa Merkez Bankası (ECB), İngiltere Merkez Bankası (BOE), Rusya Merkez Bankası, Kanada Bankacılar Birliği, Avustralya Düzenleme Otoritesi, OECD, Güney Kore Finansal Hizmetler Komisyonu, Türkiye Bankalar Birliği, Suudi Arabistan Parasal Otoritesi
wsj.com, 26.06.2013
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
| 
