Gündem

Başbakan Erdoğan'ın Borsa İstanbul gong töreninde tarihi dibini gören faiz, o günden bugüne neredeyse iki kattan fazla artarak yüzde 9,59'a fırladı.

Tarih 5 Nisan 2013... Borsa İstanbul’un ilk gongunu çalan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, törene katılan Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’ya dönerek aynen şu açıklamayı yapıyor: “Yüzde 63’ten aldığımız faizleri şu anda yüzde 6’lara kadar çekmiş durumdayız. Tabii ben bu yüzde 6’yı da fazla görüyorum, bunu da söyleyeyim. Temenni ediyorum ki, kısa zamanda bunu daha da düşürmek suretiyle özellikle faiz baskısını bu ülkenin tüketicileri üzerinden kaldırmış olalım.” Bu sözlerin hemen ardından küresel piyasalardaki ABD Merkez Bankası’na yönelik kaygılar öncesinde gösterge kâğıdın faizi yüzde 4,61 ile tarihinin en düşük seviyesine düşerken, adeta Başbakan’ın temennisi yerine geliyordu. Fakat, ne olduysa mayısın ikinci yarısında oldu. 

Çift haneye bir kala 
İstanbul Borsası, ABD Merkez Bankası’nın tahvil alımlarını azaltacağına yönelik endişelerle, Gezi Parkı olayları öncesinde dünyanın en fazla düşen borsası. Gezi Parkı gösterilerinin ardından ilk işlem gününde ise borsa yüzde 10,4 ile son 10 yılın en büyük düşüşünü yaşadı. Küresel tedirginlikle birlikte gösterilerin hükümet karşıtı eyleme dönüşmesi, iktidarın bu süreci iyi yönetememesinin faturası ise çok ağır oldu. 13 Mayıs 2015 itfa tarihli gösterge tahvilin 17 Mayıs’ta yüzde 4,61 ile tarihinin en düşük seviyesinde bulunan faizi, yabancıların sert satışlarıyla bugün itibariyle iki kattan fazla artarak yüzde 9,59’a fırladı. Aynı dönemde Türkiye’nin 10 yıllık tahvillerinin faizi de yüzde 5,97’den 9,54’e çıktı. 

Yabancı 3.3 milyar $ çıkardı 
Fatura tabii ki sadece faizdeki artışla sınırlı kalmadı. Borsa İstanbul’da endeks yüzde 22 düşerken, asıl kıyamet dövizde koptu. 17 Mayıs’ta 1.82 TL olan dolar, 1.9740 TL’ye kadar çıkarak rekor kırdı. Merkez Bankası 11 Haziran’dan bu yana gerçekleştirdiği döviz satım ihaleleri ile 6.3 milyar dolar sattı. Bu dönemde yabancıların hisse senedi ile tahvil-bono piyasasındaki net satışı 3.3 milyar dolar oldu.
FED’in yeni politikası özellikle gelişmekte olan piyasalardan fon çıkışına neden olurken, ABD’nin 10 yıllık tahvillerinin getirisi yüzde 1,60’tan 2,63’e çıktı. Para adeta anavatanına geri dönerken, Türkiye bu dönemde negatif ayrışmaktan kurtulamadı. Haziran ayı enflasyonu beklentilerin üzerinde gelmesi, cari açığın öngörülenden fazla artması ve Gezi Parkı olaylarıyla birlikte artan sosyal huzursuzluk, kredi derecelendirme kuruluşlarının da raporlarına girdi. Türkiye’nin kredi notunu geçen yılın kasım ayında yatırım yapılabilir seviyeye çıkaran Fitch, önceki gün yaptığı değerlendirmede, uzun süren sosyal huzurluluğun kredi notu üzerinde risk yarattığına dikkat çekti. 

Merkez kafa karıştırıyor 
Merkez Bankası’nın uyguladığı politikaların kur ve faizdeki yükselişte etkili olduğunu belirten analistler, “Piyasada bir süredir Merkez Bankası’nın TL’deki değer kaybını sadece döviz satarak durduramayacağı, faiz artışına da gideceği fiyatlanıyor. Fakat Merkez Bankası bu konuda henüz piyasa ile aynı fikirde değil. Ancak piyasa bu mesajı beğenmedi ve son iki günde TL’de diğer gelişen ülke para birimlerinin aksine değer kaybı görüldü” değerlendirmesinde bulundu. Merkez Bankası’nın TL’deki değer kaybını önlemek için faiz artışına gitmesi gerektiğini ileri süren bazı analistler, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın düşük faiz söyleminin Merkez Bankası’nı baskı altında tuttuğu görüşünde.