Gündem
 Gündem > Ekonomik Gündem > IMF ile ilişkimiz nasıl başladı?
IMF ile ilişkimiz nasıl başladı?
İkinci Dünya Savaşı sonunda dünya para sistemi çökmüştü. Dünya ülkeleri arasında ticari ilişkiler tıkanmıştı.
ABD’nin çağrısı ile 45 ülke (Türkiye bunlar arasında yoktu) ABD’nin Bretton Woods şehrinde bir araya geldi.
Uzun tartışmalardan sonra ortaya çıkan “Uluslararası Para Anlaşması” ile, uluslararası ödemelerde kullanılacak yeni bir sistem geliştirildi.
Uluslararası para sisteminin kurallarını belirleyen bu anlaşma ile, (1) Dünya Bankası ve (2) Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) kurulmasına karar verildi.
1945 yılında 27 ülke imzalayınca Bretton Woods anlaşması yürürlüğe girdi. Türkiye anlaşmayı 1947 yılında imzaladı.
Dolar altına bağlandı ve çözüldü
Anlaşmaya imzalayan ve parasını altına dönüştürülebilir yapmayı kabul eden her ülkenin parasının değeri dolara göre saptandı. Dolar, altın ile dönüştürülebilirliğini koruyan tek ulusal para olarak kabul edildi. Önce ABD doları altına, sonra da diğer ülke paraları dolara bağlandı. Doların değeri, 1 ons (31.10 gr.) altın = 35 dolar (Bilgi için: Şimdilerde 1 ons altın 1.422 dolar), ya da 1 dolar 0,88867 gr altın olarak belirlendi. ABD Hazinesi 1 dolar getirene 0.88867 gr altın vereceğini ilan etti.
Bretton Woods’la getirilen para sistemi ancak 1971 yılına kadar devam edebildi. ABD ekonomisi ekonomik güçlükler nedeniyle 1971 yılında doların altına dönüştürülebilirliğini kaldırdı. ABD’yi buna iten zorunluluklar, dış ticaretinin büyük boyutlara varan açıklar vermesi ile borçlu ülkeler arasına girmesi oldu.
Doların devalüe edilmesi ve altına dönüştürülebilirliğinin kaldırılmasıyla ortaya çıkan uluslararası para krizi, Bretton Woods ile getirilmiş olan altın döviz standardı sisteminin sonu oldu.
Ama Bretton Woods’un getirdiği 2 kuruluş, IMF ve Dünya Bankası yaşamlarını sürdürdü.
1961’de IMF ile tanıştık
Türkiye Dünya Bankası’nın imkanlarından 1950 yılında yararlanmaya başladı. İlk büyük barajlar, elektrik sistemi, yollar ve limanlar gibi altyapı yatırımları hükümetin Dünya Bankası’ndan aldığı kredilerle yapılmaya başlandı. Özel sektöre döviz kredisi vererek ilk büyük özel sektör yatırımlarına destek veren Türkiye Sanayi Kalkınma Bankası Dünya Bankası tarafından kuruldu. Uluslararası Finans Kuruluşu önemli projelerin gerçekleşmesini sağladı. Bugüne kadar Dünya Bankası’ndan yaklaşık 18 milyar dolar kredi kullanıldı.
IMF’den ilk borçlanma 27 Mayıs 1960 askeri müdahalesinden sonra 1961 yılında gerçekleştirildi.
Bugüne kadar IMF ile 19 anlaşma yapıldı. Bu anlaşmalar ile 49.6 milyar dolar kredi kullanıldı.
18’inci anlaşma AKP hükümetleri öncesi, 1999-2002 krizinde döviz darboğazını atlatmamızı sağlamıştı.
AKP Hükümeti 14 milyar dolarlık IMF borcu ile işe başladı. Borç bir ara 18 milyar dolara yükseldi. Sonra kademeli olarak azaldı. 2013’te sıfırlanacak duruma geldi.
Güngör Uras, Milliyet
12.05.2013
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
|
