Avrupa Birliği de EMASYA'dan şikâyetçi
Toplumsal olaylarda mülki amirden izin almadan askere müdahale yetkisi veren EMASYA (Emniyet-Asayiş-Yardımlaşma) Protokolü Avrupa Birliği'nin de yakın takibi altında.
Zaman'a konuşan bir AB yetkilisi, ilerleme raporlarındaki asker-sivil ilişkileri bölümüne atıf yaparak, EMASYA'ya ilişkin tartışmaları çok yakından takip ettiklerini söyledi. AB Komisyonu son 4 yıldır kamuoyuna açıkladığı ilerleme raporlarında Balyoz darbe planı ile tekrar gündeme gelen EMASYA'nın kaldırılmasını talep ediyor. Güvenlik faaliyetlerinin icrasında daha fazla şeffaflık sağlayacak adımlar atılmasını istiyor.
Türkiye'deki senelik gelişmeleri değerlendiren en kapsamlı AB belgeleri olan ilerleme raporları 2006, 2007, 2008 ve 2009 çalışmalarında EMASYA'ya bir paragrafla değindi. 2006'daki yıllık raporunda mezkur protokole ilk defa atıf yapan AB Komisyonu, gizli belgenin Meclis Şemdinli Soruşturma Komisyonu tarafından ortaya çıkarıldığına dikkat çekiyor. Protokolün 1997'de Genelkurmay Başkanlığı ile İçişleri Bakanlığı arasında imzalandığına işaret eden AB, iki kurum arasındaki anlaşmanın iç güvenlik konularında askerî yetkililere sivil amirlerden izin almaksızın askerî harekât yapma imkânı tanıdığını vurguluyor. AB, protokolün milli güvenliğin geniş tanımlanması için askere geniş bir manevra alanı açtığına işaret ediyor.
2006 raporunda şöyle deniliyor: "Mart ayında Meclis Şemdinli Araştırma Komisyonu'nun taslak raporu Emniyet-Asayiş-Yardımlaşma (EMASYA) olarak bilinen gizli bir protokolün varlığını ortaya çıkardı. 1997'de İçişleri Bakanlığı ile Genelkurmay Başkanlığı arasında imzalanan protokol bazı şartlar altında iç güvenlik konularında askerî harekâtların sivil yetkililerden izin alınmadan yapılmasına müsaade ediyor. Bu protokolle Silahlı Kuvvetler iç tehditlere karşı istihbarat toplayabiliyor."
AB, bütün yazılı belgelerinde Türkiye'den asker-sivil ilişkilerini Avrupa standartlarına getirmesini talep ediyor. Hem AB Komisyonu'nun hem de Avrupa Parlamentosu'nun hazırladığı ilerleme raporlarının en mühim konularından birini asker-sivil ilişkileri oluşturuyor. Ergenekon davasını yakından takip eden AB, 14 Ekim'de yayınladığı ilerleme raporunda asker-sivil ilişkilerine geniş yer ayırmış ve Genelkurmay Başkanı İlker Başbuğ'u yargıyı etkilemeye teşebbüs ettiği iddiasıyla eleştirmişti.
2007 ve 2008 raporlarında EMASYA'da herhangi bir değişiklik yapılmadığı ve halen yürürlükte olduğuna dikkat çeken AB, 14 Ekim 2009'da yayınladığı son raporunda EMASYA'da herhangi bir değişiklik yapılmadığını tekrar vurguluyor.
AB Konseyi 18 Şubat 2008'de onayladığı güncelleştirilmiş Katılım Ortaklığı Belgesi'nin kısa vadeli öncelikleri bölümünde de asker-sivil ilişkilerine atıf yapmış ve 4 öncelik belirlemişti. Bu öncelikler şöyle:
Askerî kuvvetlerin sivil denetimini AB üyelerindeki uygulamalara uyumlu hale getirmek için çabaları kuvvetlendirin.
Milli Güvenlik Stratejisi'nin şekillendirilmesi ve uygulaması dahil güvenlik konularında sivil amirlerin tam kontrolünü ve askerlerin siyasi konulara müdahalesini engelleyin.
Güvenlik faaliyetlerinin icrasında daha fazla şeffaflık ve hesap verebilirliği sağlayacak adımlar atın.
Dış denetlemeyi mümkün kılacak şekilde askerî, savunma ve bütün ilgili kalemlerin Meclis tarafından denetlenmesini sağlayın.
Askerî mahkemelerin yetkilerini askerî personelin askerî vazifelerini kapsayacak şekilde sınırlandırın.
Zaman, 27.01.2010
| 
