Cep telefonlarından, elektrikli otomobillere, beyaz ışık veren lambalardan, askeri silahlara kadar birçok alanda üretim bazı elementlere bağlı. “Nadir toprak elementleri” adı verilen bu hammaddelerin üretiminin yüzde 95’i ise Çin’in tekelinde. Dünyada söz konusu elementlere yönelik talebin arttığının farkında olan Çin yönetimi, ihracatını kısma politikasını sürdürüyor. Çin’in bu tutumu, Avrupa Birliği’ni de önlem almaya itti.
Avrupa Birliği, nadir toprak elementleri ithalatına bağımlılığı kırmak için çözüm yolları arıyor. Avrupa’da ileri teknoloji üreten sanayi firmaları, hâlihazırda bu stratejik madenlerin ithalatına bağımlı durumda. Çin’in ihracat kısıtlaması, söz konusu elementlerin fiyatlarının yükselmesi ve bu alanda arz açığı yaşanması endişesini doğuruyor.
"Hammadde diplomasisi"
Avrupa Birliği gelecek yıllarda, “hammadde diplomasisi” uygulayarak hammadde teminini güvence altına almak istiyor. Avrupa Birliği Komisyonu tarafından hazırlanan stratejik belgeye göre, bu amaçla stratejik ortaklıklar kurulacak ve Çin, Rusya, Afrika ülkeleri gibi hammadde rezervlerine sahip ülkelerle çeşitli ticaret anlaşmaları imzalanacak. Ayrıca söz konusu elementlerin ihracatını kısıtlayan ya da ihracat yasağı getiren Çin gibi ülkelere yönelik baskı da artırılacak. Şayet diyalog yeterli olmazsa, Avrupa Birliği Dünya Ticaret Örgütü’nün yardımına başvurmayı ve Çin'i serbest ticarete zorlamayı da hedefliyor.
Planın en önemli ayaklarından biri de Avrupa Birliği’nin kendi yer altı kaynaklarını kullanmaya başlaması. Bu doğrultuda, Avrupa’da hammadde temin etmeye yönelik çalışmaların yoğunlaştırılması ve bürokratik sürecin basitleştirilmesi hedefleniyor. Avrupa Birliği’nin Sanayi ve Girişimcilikten sorumlu üyesi Antonio Tajani, Avrupa’daki yer altı kaynaklarının devreye sokulabileceği görüşünde: “2015 yılından itibaren nadir toprak elementlerini Avrupa’da kendimiz temin edebileceğiz. Örneğin Grönland’da keşfedilen maden yataklarını kullanarak…”
Geri dönüşüm projesi
Ne var ki nadir toprak elementleri rezervlerinin yalnızca yüzde yedisi Avrupa’da. Bu nedenle, Avrupa Birliği Komisyonu mevcut kaynakların daha verimli değerlendirilmesi için geri dönüşüme ağırlık verilmesini istiyor. Avrupa Birliği Komisyonu, bazı önemli hammaddeler için henüz hiçbir geri dönüşüm olanağının bulunmadığını açıklarken, Avrupa Parlamentosu Yeşiller grubu üyesi Reinhard Bütikofer de geri dönüşümün önemine dikkat çekti. Bütikofer, “Bu alanda geri dönüşüm yapılmaması bir eksikliktir. Şayet geri dönüşüm ihmal edilirse, bazı yer altı kaynaklarının, özellikle de sözü geçen nadir toprak elementlerinin arzı ileriki yıllarda yeterli miktarda olmayacak" dedi.
14 hammaddede sıkıntı
Avrupa Birliği Komisyonu, 14 hammaddenin arzının önemli ölçüde azalabileceği öngörüsünde bulunuyor. Bunlar arasında magnezyum, grafit ile kobalt gibi pil ve akülerde kullanılan hammaddeler de yer alıyor. Bu hammaddelerin rezervlerini ise dört ülke; Çin, Rusya, Brezilya ve Kongo elinde bulunduruyor.
dw-world.de, 03.02.2011
