'Reform paketi doğru adım, yeni anayasa şart'
AB, 9 Kasım'da yayımlayacağı ilerleme raporunda referandumda kabul edilen anayasa paketini övmeye hazırlanıyor. İlerleme raporu ile birlikte yayımlanacak Strateji Belgesi taslağında, anayasa paketinin Türkiye'yi Avrupa standartlarına daha da yaklaştırdığı ifade ediliyor. Taslakta, ancak yeni anayasanın şart olduğu vurgulanıyor.
Avrupa Birliği, 9 Kasım'da yayımlayacağı ilerleme raporunda referandumda kabul edilen anayasa paketini övmeye, ancak yeni anayasanın şart olduğunu vurgulamaya hazırlanıyor. Taslakta anayasa paketi için "Ülke kapsamlı bir anayasa reformu yaparak Avrupa standartlarına daha da yaklaştı." ifadesi kullanılıyor. Strateji Belgesi taslağı, Türkiye'de bir yıl içerisinde gerçekleşen ilerlemelerin yanı sıra AB'nin beklentilerini de dile getiriyor. Taslakta HSYK'nın yapısının genişletilmesiyle yargının bir bütün olarak daha temsilî hale geldiği belirtiliyor. Yeni anayasa reformunun bütün siyasî partileri ve sivil toplumu kapsayacak şekilde yapılması talep ediliyor. İfade ve basın hürriyetine bu yıl özellikle vurgu yapan Brüksel, demokratik açılımın ise içinin doldurulamadığını vurguluyor.
İlerleme raporu ile birlikte yayımlanacak olan Strateji Belgesi taslağında, dinî hürriyetler alanında yaşanan sıkıntılara da atıf yapılıyor. Demokratik açılımın içinin doldurulmadığını kaydeden AB, Güneydoğu'da vaziyetin terör örgütü PKK/Kongra-Gel'in saldırılarını artırması ile daha da kötüye gittiğini kaydediyor. Taslakta Türkiye'nin dış politikada daha da aktif hale geldiği belirtilirken, Ankara'nın dış siyasetini koordineli yürütmesi durumunda Brüksel için değerinin daha da artacağına işaret ediliyor. Avrupa'ya seyahat eden Türk vatandaşların vize muafiyetinden istifade etmesi için yapılan müzakerelerde Türkiye'ye şart koşulan geri alım anlaşmasında ciddi ilerlemeler kaydedildiği vurgulanıyor. Taslak belgede öne çıkan unsurlar şöyle:
Anayasa paketi: Türkiye reform sürecine devam etti. Türkiye yargı ve temel haklar alanlarındaki birçok önceliğe cevap niteliği taşıyan ve siyasi-hukuki konularda anahtar rolünde reformlar getiren anayasa tadilatını gerçekleştirdi. Reformlar, askeri hakimlerin yetkilerini sınırladı; Anayasa Mahkemesi'ni tekrar yapılandırdı; yargıyı bütün olarak daha da temsili hale getiren HSYK'nın yapısını daha da genişletti; özel sektörde sendikal hakları genişletti; kadın ve çocuk haklarını teminat altına alan özel tedbirlerin alınabilmesi için zemin hazırladı; şahsi verilerin muhafazasını garanti altına aldı; ombudsmanlık kurumunun teşekkülü için kanuni temeli hazırlayarak ombudsmana müracaat hakkı verdi.
Yeni anayasa: Anayasa reformu doğru yönde atılmış mühim bir adımdır. Ancak anayasa reformuna desteği kuvvetlendirmek için bütün siyasi partiler ve sivil toplumun tam katılımı ile geniş ve kamuya açık istişareler yapmak ihtiyacı bulunmaktadır. Şu an itibarıyla uygun yasama ile bu reformların uygulamaya geçirilmesi çok ehemmiyetlidir. Yeni sivil anayasa Türk demokrasisinin Avrupa standartları ve AB katılım kriterleri çerçevesinde kuvvetlendirilmesi için güçlü bir zemin temin edecektir.
İfade ve basın hürriyeti: Temel haklar alanında ifade ve basın hürriyeti hem mevzuatta hem de icraatta kuvvetlendirilmelidir. Dini hürriyetlerin tatbikatında önemli eksiklikler hâlâ dikkat çekmektedir. Kadın hakları, cinsiyet eşitliği ve sendikal haklar konularında reforma ihtiyaç vardır.
Kürt sorunu: Kürt sorununun çözümünü hedefleyen demokratik açılım, sınırlı neticeler üretmiştir. Terör örgütü PKK/Kongra-Gel'in saldırılarını artırması ile Güneydoğu'daki durum daha da kötüleşmiştir. Yolsuzlukla mücadelede bir miktar başarı kazanılmıştır.
Müzakereler: Yavaş da olsa üyelik müzakerelerinde ilerleme kaydedilmiştir. Müzakereler Türkiye'nin gerekli şartları yerine getirmesi için daha talepkâr bir sürece girmiştir. Türkiye açılış kriterlerini ve Müzakere Çerçeve Belgesi'ndeki şartları yerine getirerek müzakerelerin hızının artmasını sağlayabilir. Önümüzdeki birkaç ayda Türkiye rekabet politikası, kamu ihaleleri ile sosyal politika ve istihdam fasıllarına özel dikkat atfetmelidir.
Dış politika: Türk dış politikası kendi geniş çevresinde daha faal hale gelmiştir. Eğer bu politikalar Türkiye'nin üyelik sürecini tekmil eder ve AB ile koordineli şekilde yürütülebilirse bu, AB için bir değer olacaktır. Türkiye, AB-Türkiye dış politikalarının koordinasyonu için birtakım teklifler yapmıştır. Türkiye ile sürdürülen üyelik müzakereleri AB'ye Akdeniz, Karadeniz ve Tuna Havzası'nda daha fazla tesir alanı açmaktadır. Türkiye'nin kendi bölgesindeki rolü AB ile koordinasyonlu ve katılım sürecini tekmil edici şekilde sürdürülmesi durumunda Türkiye'nin ve AB'nin ağırlığı sadece Ortadoğu ve Güney Kafkaslar'da değil bütün dünyada artacaktır. AB ve Türkiye beraber hareket ederek enerji güvenliğini artırabilir, bölgesel sorunlara çözüm arayabilir, etnik ve dinî kisveli çatışmaları engelleyebilirler.
Vize: Türkiye ile geri alım anlaşması için müzakerelerde ciddi ilerleme sağlanmıştır.
Kıbrıs: Türkiye, Kıbrıs sorununa kapsamlı bir çözüm bulunması için Kıbrıs Rum ve Türk liderleri tarafından BM çatısı altında yürütülen müzakerelere kamuoyu önünde destek verdiğini ifade etmektedir. Ancak Kıbrıs Cumhuriyeti ile ikili ilişkilerin normalleştirilmesi yönünde herhangi bir ilerleme sağlanamamıştır. Türkiye Ortaklık Antlaşması Ek Protokolü'nü tam olarak uygulamamış ve Kıbrıs'la doğrudan ticaret irtibatlarını kapsayacak şekilde malların serbest dolaşımının önündeki engelleri kaldırmamıştır. Türkiye'nin Ek Protokolü'nün ayrımcılık gözetilmeden tam olarak uygulama mükellefiyetini yerine getirmesi ve Kıbrıs Cumhuriyeti ile ilişkilerini normalleştirmesi aciliyet kesbetmektedir. AB, 21 Eylül 2005 beyanı, Aralık 2006 ve Aralık 2009 Avrupa Konseyi kararları çerçevesinde gelişmeleri takip edecek ve gelişmeleri gözden geçirmeye devam edecektir. Herhangi bir ilerleme sağlanamaması durumunda AB bütün müzakere sürecini etkileyecek, 2006'da aldığı kararları uygulamaya devam edecektir.
Yunanistan: Türkiye, komşuları ile bulunan sınır sorunlarını da kapsayacak şekilde ikili sorunlarını çözmek için gayretlerini artırmalıdır. Yunanistan ile ilişkilerin geliştirilmesi için yeni teşebbüsler bulunmaktadır. Yunanistan, Yunan adalarını kapsayacak şekilde hava sahasının Türkiye tarafından ihlal edildiğine dair çok sayıda şikayette bulunmuştur.
Ermenistan: Ermenistan ile ilişkilerin normalleştirilmesine yönelik 2009'da imzalanan protokoller hâlâ onaylanmamıştır.
Zaman, 29.10.2010
| 
