AİHM'den emsal karar: Gözaltı süresi bir dakika bile aşamaz
AİHM, Fransız vatandaşı Jean-Charles Corbet’in 5 saat fazladan gözaltında tutulmasını hukuka aykırı buldu. Kişi özgürlüğünün bir dakika bile keyfi olarak sınırlandırılamayacağına dikkat çekti. Karar, Türkiye’deki operasyonlar için emsal teşkil ediyor. Gözaltı süreleri sahur baskınında 96 saat, özgür medyaya darbe operasyonunda 13 saat aşılmıştı.
Türkiye’de sulh ceza hakimlikleri ve savcılar tarafından uygulanan hukuksuz gözaltılara ‘dur’ diyecek emsal bir karar verildi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), yasal süre dolmasına rağmen şüphelilerin gözaltında tutulmasını hukuka aykırı buldu. Fransız vatandaşı Jean-Charles Corbet, sorgusunda 48 saatlik yasal gözaltı süresinin 5 saat aşıldığı gerekçesiyle dava açtı. 19 Mart’ta karar veren AİHM, kanundaki gözaltı sürelerinin hiçbir şekilde aşılamayacağına hükmetti. Mahkeme, Fransa’nın işlemini, özgürlüğü keyfi şekilde sınırlandırma diye değerlendirdi. Karar, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne taraf olan Türkiye için de bağlayıcı. 4 günlük yasal süreye rağmen 22 Temmuz sahur operasyonunda polisler 8 gün, 14 Aralık medyaya darbe operasyonunda ise Hidayet Karaca ile Ekrem Dumanlı 13 saat fazladan gözaltında tutulmuştu.
Son dönemde sulh ceza hakimlikleri ve soruşturma savcıları eliyle ihlal edilen 4 günlük yasal süreyi aşmak suretiyle yapılan hukuksuz gözaltılara ‘dur’ diyecek emsal bir karar verildi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), yasal sürelerin dolmasına rağmen şüphelilerin gözaltında tutulmalarını hukuka aykırı buldu. Ders niteliğindeki karar, bir Fransız vatandaşın dosyasına dair. Jean-Charles Corbet isimli vatandaş, sorgu aşamasında yasal gözaltı süresinin keyfî olarak 5 saat aşıldığı gerekçesiyle Fransa aleyhine dava açtı. Davayı 19 Mart’ta karara bağlayan AİHM, kanunda belirtilen sürelerin hiçbir şekilde aşılamayacağına hükmetti. AİHM’nin kararı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne taraf olan Türkiye’yi de bağlayıcı.
22 Temmuz 2014’te gerçekleştirilen polis gözaltıları ile 14 Aralık’ta Zaman Gazetesi ve Samanyolu Yayın Grubu’nu hedef alan gözaltılarda da yasal süreler aşılmıştı. Sahur baskınında, savcılar ve bazı sulh ceza hakimlikleri eliyle polislerin özgürlükleri kısıtlanmış ve yasal süre dolmasına rağmen 8 gün gözaltında kalmıştı. Bu süre zarfında gözaltındaki emniyet mensuplarına adeta eşya muamelesi yapılarak İstanbul Adliyesi’nde ‘muhafaza’ adı altına zorla alıkonulmuştu. Medyaya darbe operasyonunda ise Ekrem Dumanlı ve Hidayet Karaca 80 saat boyunca hiçbir soru sorulmadan emniyette tutulmuştu. 4 günlük süre sonunda hakim karşısına çıkarılmış ancak, mahkemenin kararı bir gün sonraya tehir etmesiyle iki isim 13 saat hukuka ve usule aykırı olarak adliyede zorla tutulmuştu.
Birçok hukukçu her iki dosyadaki süre aşımının Anayasa’ya ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırı olduğunu vurguluyor. AİHM’nin kararı, Türkiye’de son dönemde sıkça yaşanan hukuksuz gözaltı ve süre aşımları açısından emsal teşkil edecek. AİHM’nin kararları Türkiye’yi bağladığı için halen Anayasa Mahkemesi’nde olan bu dosyanın kabul edilmemesi durumunda Türk adli makamlarının tıpkı Fransa’da olduğu gibi mahkum olacağı belirtiliyor.
Sahur operasyonunda polisler 96 saat, gazeteciler ise 13 saat hukuksuz gözaltında tutuldu. Jean-Charles Corbet ise 5 saat hakim karşısına çıkarılmadığı için Fransa’yı mahkum ettirdi. Corbet kararında Fransa’nın yasal 48 saatlik gözaltı süresine uymadığı, bunun Fransız hukukunda yasal bir temelinin bulunmadığı vurgulandı. Mahkeme, Fransa’nın bu işlemini kişinin özgürlüğünü keyfî şekilde sınırlandırılma olarak değerlendirdi. Bu kararın, Türkiye’de kişilerin özgürlüklerini ve hürriyetini hiçe sayan sulh ceza hakimlikleri ve savcıların usulsüz uygulamalarını da etkilemesi bekleniyor.
Bizdeki ihlal Fransa’ya göre katbekat fazla
Polis avukatlarından Ömer Turanlı ise Fransa hakkındaki kararı değerlendirip şunları söyledi: “Fransa’nın mahkum olduğu kararda 5 saatlik bir hak ihlali var. Benim müvekkillerim ise 4 günlük yasal gözaltı süresi dolmasına rağmen 8 gün boyunca hukuksuzca adliyede tutuldu. Bizdeki hak ihlali Fransa’dakine göre katbekat fazla bir hak ihlalidir. Hem de bu hak ihlali UYAP bozuk denilerek evrakta sahtecilik suçu işlenerek müvekkillerimin hakkı ihlal edilerek gerçekleştiriliyor üstelik. Bir dakika dahi süre aşılırsa bu hak ihlali iken biz de önce sahte evrakla 35 dakika, daha sonra 4 gün gözaltı süresi aşıldı. Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvurumuzu yaptık, karar vermesini bekliyoruz. Eğer bu AYM’den sonra AİHM’ye giderse yüzde 100 Türkiye mahkum olur.”
Zaman, 08.04.2015
| 
