Türkiye'nin AİHM karnesi 'yargı reformu kaçınılmaz' diyor
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin 2009 raporu, Türkiye ile ilgili hiç de iç açıcı olmayan bir tablo ortaya koydu. Bugüne kadar hakkında açılan davaların yüzde 86'sında yüklü miktarda tazminat ödemeye mahkûm olan Türkiye, aleyhine en fazla karar verilen ülke konumunda.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 2009 sonu itibarıyla ülkelerin hukuk karnesini açıkladı. Türkiye ile ilgili istatistikler, Meclis'te görüşmeleri devam eden anayasa değişikliğinin ne denli gerekli olduğunu gözler önüne seriyor. Rakamlar, aleyhine en fazla karar verilen ülkenin Türkiye olduğunu gösteriyor.
İstatistiklere göre AİHM, kuruluş tarihi olan 1959'dan bu yana ülkemizle ilgili 2 bin 295 davayı karara bağladı. Bu davaların 2 bin 17'sinde ülkemiz, yüklü miktarlarda tazminat ödemeye mahkûm edildi. Sadece 46 başvuru lehimize sonuçlandı. 204 davada ise Türkiye, mahkûmiyet kararı neticelenmeden tazminat ödemeyi kabul etti. Hakkında açılan davaların yüzde 86'sını kaybeden Türkiye, AİHM önünde halen beklemekte olan dosya sayısında da Rusya'nın ardından ikinci sırada geliyor.
İhlal kararlarının da tasnif edildiği istatistiklerde şikâyetlerin yüzde 32'si adil yargılanma hakkı ve yargılamaların uzunluğu konusunda. Özetle Türkiye'nin insan hakları karnesi mevcut Anayasa ve yargı sisteminin halkın ihtiyaçlarını karşılayamadığını ortaya koyuyor. Anayasa değişikliği paketinde yer alan, 'Anayasa Mahkeme-si'ne bireysel başvuru hakkı', AİHM'de aldığımız mahkûmiyet kararlarının önüne geçilmesini amaçlıyor.
AİHM kurulduğu 1959 yılından bu yana 12 bin 198 adet karar verdi. Bu kararların yüzde 18,8'i Türkiye ile ilgili; hakkında 2 bin 295 karar çıktı. Bunlar içinde sadece 46 tanesi Türkiye'nin lehine sonuçlandı. 204 tanesinde ise Türkiye, mahkumiyet kararını beklemeden tazminat ödemeyi kabul etti. Davaların yüzde 86'sını kaybeden Türkiye, 2 bin 17 ihlal kararıyla ilk sırada yer alıyor. İtalya hakkında bin 556, Rusya hakkında 862 ve Fransa hakkında da 773 ihlal kararı alındı. AİHM önünde beklemede olan 124 bin 650 başvurunun da 14 bin 200 tanesi (yüzde 11,4'ü) de Türkiye ile ilgili. Rusya hakkında 34 bin 550, Romanya hakkında 10 bin 550 ve Ukrayna hakkında 10 bin 200 dava bakılmayı bekliyor.
Avrupa'nın desteklediği anayasa değişikliği paketinde bulunan, "Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkı", AİHM'de alınan mahkumiyet kararlarının önüne geçilmesini amaçlıyor. Bu düzenlemeyle vatandaşın, insan hak ve hürriyetleri konusundaki şikayetlerine ilişkin yargıda çözümlenemeyen davalar için itiraz hakkı getiriliyor. Anayasa Mahkemesi, kendisine iletilen davalarda insan hakkı ihlali olup olmadığını değerlendirecek ve AİHM'deki gibi dava sahibine tazminat ödenip ödenmemesi konusunda karar verecek. Yüksek Mahkeme'de beklediği sonucu alamayan vatandaş, yine AİHM'ye gidebilecek.
AİHM, BİRİKEN DOSYALAR İÇİN yeni hukukçuları bekliyor
Türkiye'nin AİHM'de aldığı mahkumiyet kararlarının yüzde 11'i yargılamaların uzaması ile ilgili. Ancak bu konuda AİHM'nin durumu da iç açıcı değil. AİHM, 1959 yılından bu yana 12 bin 198 adet karar verdi. Buna karşın mahkemenin önünde görüşülmeyi bekleyen 124 bin 650 dava var. AİHM, bu durumu aşmak için sitesinde bir duyuruya yer verdi. AİHM'nin başlattığı sınavla, aralarında Türkiye, Bosna-Hersek, Malta, Hollanda, Norveç, İspanya, Almanya ve Portekiz'in de bulunduğu 27 ülkedeki hukukçulara AİHM'de çalışma imkanı sunacak. Hukukçular, 'ulusal ve uluslararası hukuk' ile 'Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi' alanında başvuru yapabilecek. Başvuracak adayların 65 yaş altında olması, üniversitelerin hukuk bölümünü bitirmiş olmaları, en az bir yıl kendi ülkesinde veya uluslararası bir organizasyonda iş deneyiminin olması, İngilizce veya Fransızca konuşabilmesi gerekiyor.
Zaman, 25.04.2010
|
