Dünya

Birleşik Krallık içinde iktidarın nasıl paylaşılacağı konusundaki tartışma asıl şimdi alevleniyor.

İndir

ANALİZ: Demokrasinin sağlıklı olduğuna işaret

İskoçya referandumu dünyanın birçok yerinde ilgi ve heyecanla izlendi. Referandumdan bağımsızlık çıkmaması ile rahat bir nefes alanlar da oldu. BBC diplomasi muhabiri Bridget Kendall değerlendiriyor:

"Bazıları İskoçya'nın bağımsız olmasının diğer ayrılıkçı hareketleri güçlendireceğinden endişe ediyordu, Birleşik Krallık ile siyasi, ekonomik ya da askeri ortaklıklar içinde olan bazıları ise, müttefiklerinin zayıflamasından.

"Peki referandumdan bağımsızlığa hayır çıkması Britanya'nın uluslararası konumunu etkiledi mi?

"Batı'nın ve onunla birlikte Britanya'nın da gerilediği ve Çin, Hindistan, Rusya ve Brezilya'nın yükseldiği tezleri zaten bir süredir gündemde.

"Referandumun yapılmış olmasının bile bunun kanıtı olduğunu düşünenler var. Aynı zamanda İskoçya'ya vadedilen genişletilmiş özerklik ve anayasal reform sürecinin Britanya'yı uluslararası gelişmelere etkin bir şekilde katılmaktan bir süre alıkoyacağını düşünüyorlar.

"Avrupa Birliği içinde bir başka kaygı da var: Ya Muhafazakar Parti Britanya seçimlerini bir daha kazanır ve 2017 yılında bu kez AB'den ayrılma konusunda bir referanduma giderse?

"Ama bardağın dolu yanına da bakmak mümkün. Britanya parlamentosu İskoçya'ya bağımsızlık konusunda kaderini belirleme fırsatı vermekle bir çok ülkenin yapmayı aklından geçiremeyeceği bir şey yaptı. Bunu Britanya demokrasisinin sağlıklı ve ayakta olduğunun işareti olarak görmek de mümkün."

İskoçya'nın Birleşik Krallık'ta kalma kararı NATO'yu da memnun etti.

NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen, "Birleşik Krallık NATO'nun kurucu üyelerinden ve eminim gelecekte de ittifakın güçlü kalmasında kilit rol oynayacaklar" dedi.

İskoçya'nın bağımsız olması durumunda NATO'daki dengeler konusunda birçok belirsizlik ortaya çıkacaktı. Birleşik Krallık nükleer denizaltıları İskoçya sularında konuşlanmış durumda. Referandum kampanyası süresince bağımsızlık isteyenler Trident denizaltılarının İngiltere'ye geri gönderilmesini istemişti.

Avrupa Parlamentosu Başkanı Martin Schulz İskoçya referandumundan çıkan sonucu memnuniyetle karşıladıklarını söyledi ve "Karşılaştığımız güçlükleri aşmak için birlik olmanın ne kadar önemli olduğu, içinden geçtiğimiz zorlu dönemlerde kanıtlanmış bir gerçek. İskoçya doğru kararı verdi" dedi.

ANALİZ: Anayasal devrim

BBC'nin önde gelen siyasi yorumcularından Andrew Marr'a göre, referandumdan İskoçya'ya bağımsızlık çıkmadı ama Britanya için "Anayasal devrim" çıktı hem de en hızlısından:

"İskoçya Birleşik Krallık'tan ayrılsın mı ayrılmasın mı sorusuyla başlayan bir oylama Başbakan tarafından yapılan olağanüstü bir anayasal devrim açıklamasıyla sonuçlandı.

"Uzun zamandır cevap bulunamayan sorulara bu kez Londra'daki parlamentoda kapalı kapılar ardında, ana akım partilerin tatlı tatlı uzlaşmamakta uzlaşmasıyla değil, açıkta, herkesin, İskoçya ve Birleşik Krallık seçmeni milyonların gözü önünde yanıt aranıyor.

"İskoçya şoku, çok kısa bir zaman içinde gerçekleşecek bir anayasal devrim getirdi. Muhtemelen tanık olduğum en heyecan verici siyasi olay bu.

Referandumdan 'Hayır' oyu çıkmasıyla birlikte Londra borsasındaki İskoç şirketlerinin hisseleri de hızla yükselişe geçti. İskoçya merkezli bankalar Royal Bank of Scotland ve Lloyds Banking hisseleri sırasıyla yüzde 3,5 ve yüzde 1,8 yükseliyor.

Sigortacılık devi Standard Life ise yüzde 1,6 primli. Enerji ve madencilik alanında faaliyet gösteren Weir Group hisseleri yüzde 1,48 artıda. Altyapı hizmetleri sunan Babcock International da borsada yüzde 2 yükseliyor.

ANALİZ: "Bu iş bitmedi"

BBC editörü Nick Robinson, referandumun net bir oy farkıyla sonuçlanmış olmasının hiçbir şeyin sonu olmadığını vurguluyor, "Bu iş bitmedi" diyor ve açıklıyor:

"Halk sözünü söyledi ve İskoçya bağımsızlığı reddetti. Sonuçlar da kampanyanın her iki kampı tarafından kabullenildi. 'Bu iş bitti' diye düşünüyor olabilirsiniz, ama hiç de öyle değil.

"1,5 milyon Britanya vatandaşının Birleşik Krallık'tan ayrılma yönünde oy kullanması, İskoçya'nın en büyük kenti Glasgow'da seçmenin çoğunluğunun bağımsızlığı tercih etmiş olması ve Londra'nın kısa bir süre için de olsa referandumu kaybettiğini düşünmesi az bir şey değil.

"Britanya'nın üç ana akım partisi şimdi sadece İskoçya için değil İngiltere, Galler ve Kuzey İrlanda'yı da etkileyecek kapsamlı bir anayasa değişikliğinden söz ediyorlar.

"İskoçya Parlamentosu'na daha fazla yetki devretmek üzere bir takvimde anlaştılar ama neyi ve nasıl devredecekleri konusunda uzlaşma sağlanmış değil. Alex Salmond bağımsızlık oylamasını kaybetmiş olabilir ama hâlâ İskoçya Başbakanı. Kendisine önerilen herşeyi kolayca kabul etmesi beklenmiyor.

İki sınıf milletvekili

Referandumun "hayır" kampanyasının zaferiyle sonuçlanacağının belli olmasının ardından kameralara yansıyan bazı görüntüler:

Sterlin değer kazandı

İskoçya'nın bağımsızlığa hayır demesinin ardından İngiliz sterlini euro karşısında son iki yılın en yüksek rakamını gördü.

Sterlin yüzde 43 artarak 1,2743 euroya yükseldi.

BBC iç politika editörü Nick Robinson, Cameron'ın konuşmasıyla ilgili şu değerlendirmede bulunuyor:

"Başbakan David Cameron'un konuşmasında yeni olan İskoçya hakkında söyledikleri değil, İngiltere hakkında söyledikleri oldu: İngiliz seçmene İngiltere'yi ilgilendiren yasa tasarıları oylandığında İngilizlerin oyuna başvurulacağını vadetti. Bu Muhafazakar Parti'nin programında olup da hayata geçiremediği bir vaaddi aslında, çünkü koalisyon ortağı Liberal Demokratlar'ın onayını alamamıştı."

İskoçya referandumundan "hayır" oyunun çıkmasıyla birlikte İngiltere'de piyasalarda iyimserlik arttı.

Pound/ABD Doları paritesi 1,65'leri test etti

Londra borsası ise güne yüzde 1'in üzerinde primle başladı

Londra borsası FTSE 100 endeksi

Darling: Sessiz çoğunluk konuştu

"Hayır" kampanyasının lideri ve İngiltere'nin eski maliye bakanlarından Alistair Darling, sonuçların belli olmasının ardından yaptığı konuşmada, "Bu sadece İskoçya için değil tüm Birleşik Krallık için çok önemli bir sonuç." demişti.

Aslen İskoç olan Darling, "sessiz çoğunluğun" konuştuğunu söylemiş, kampanya sürecinin kutuplaşma yarattığını belirtmiş ve "Haydi İskoçya, birlikte işimize bakalım" demişti.

Salmond: Halkın iradesini kabul edin

"Evet" cephesinin lideri ve İskoç Ulusal Partisi başkanı Alex Salmond da yenilgiyi kabullendiği açıklamasında, "Tüm İskoçya'ya halkın iradesini kabul etmeleri" çağrısında bulunmuş, "Tek bir ulus olarak yürüyeceğiz" diye konuşmuştu.

İskoçya halkı, bağımsızlık referandumunda tercihlerini Birleşik Krallık'ta kalmaktan yana kullandı.

Referandumda seçmenin yüzde 55'i bağımsızlığa "hayır" derken, "evet" oylarının oranı yüzde 45'te kaldı.

Peki "hayır" cephesinin bu zaferi ne anlama geliyor? Kampanya sırasında iki cephe arasında oluşan kutuplaşma nasıl aşılacak? Londra hükümeti İskoçya'ya ne yetkiler devredecek? Birleşik Krallık'ta siyasetin yönü nasıl değişecek? Gelişmeleri, tartışmaları BBC Türkçe'nin canlı anlatım sayfasına taşıyoruz.

Tartışmamıza katılmak için BBC Türkçe'ye Twitter üzerinden @bbcturkce; Facebook üzerinden ise www.facebook.com/bbcturkceservisi adreslerinden ulaşabilirsiniz.

BBCTurkish.com, 19.09.2014