Dünya

Güney Afrika'da Perşembe günü 95 yaşında ölen ülkenin ilk siyah lideri Nelson Mandela'nın 15 Aralık'ta devlet töreniyle toprağa verileceği açıklandı.

Ölüm haberinin duyulmasından sonra Johannesburg ve Soweto'da ellerinde Güney Afrika bayrakları bulunan büyük kalabalıklar toplandı.

Mandela'nın Soweto'daki eski evinin önünde toplanan kalabalık sabaha kadar dans edip, şarkı söyledi. Ülkede bayraklar yarıya indirildi.

Nelson Mandela için Johannesburg'un eteklerindeki 95 bin kişi kapasiteli Ulusal Stadyum'da bir anma etkinliği düzenlenecek.

Mandela'nın naaşı daha sonra başkent Pretoria'da 3 gün süreyle katafalka konacak. Mandela köyü Kunu'da toprağa verilecek.

'Ulusumuz en büyük evladını yitirdi'

Mandela'nın ölüm haberini televizyonda duyuran Güney Afrika Cumhurbaşkanı Jacob Zuma, "Ulusumuz en büyük evladını yitirdi" dedi.

Akciğer enfeksiyonu geçiren ve üç ay önce taburcu edilen Mandela'nın tedavisine evinde devam ediliyordu.

Nelson Mandela 1990'lı yıllarda Güney Afrika'nın ırkçılığa dayalı apartheid yönetiminden normalleşmeye geçiş sürecine öncülük etmişti. Mandela, bu mücadelesinde 27 yıl hapis yatmıştı.

Nobel Barış Ödüllü Nelson Mandela, dünyanın en çok saygı duyulan devlet adamlarından biriydi.

2004 yılında cumhurbaşkanlığı görevinden ayrılmasından sonra kamuoyu önünde çok yer almamıştı.

Mandela'nın "huzur içinde aramızdan ayrıldığını" söyleyen Zuma, "Nelson Mandela'yı büyük yapan şey, onu insan yapan şeydi. Onda gördüğümüz şey kendimizde aradığımızdır." diye konuştu.

'Dünyanın ışığı söndü'

Zuma, "Sevgili Güney Afrikalılar, Nelson Mandela bizi bir araya getirdi ve biz ona bir arada hoşça kal diyeceğiz." dedi.

Nelson Mandela'nın sağlık durumu hastaneden taburcu edilmesinden bu yana ciddiyetini koruyordu.

Mandela 1993 yılında Nobel Barış Ödülü almış ve 1994'te Güney Afrika'nın ilk siyah cumhurbaşkanı seçilmişti.

Mandela beş yıl cumhurbaşkanı olarak görev yapmasının ardından koltuğundan ayrılmıştı.

ABD Başkanı Barack Obama, Mandela'nın ölüm haberinin ardından yaptığı açıklamada Güney Afrikalı liderin "evrensel ahlak yayını büküp yönünü adalete çevirdiğini" söyledi ve ekledi:

"“Her birimizin bu yeryüzünde zamanını paylaşacağı, dünyanın en etkili, en cesur ve en iyi insanlarından birini kaybettik. O artık bize ait değil. O asırlara ait."

İngiltere Başbakanı David Cameron da Mandela'nın ölümü için "Dünyada büyük bir ışık söndü" dedi.

Mandela'nın uzun yıllar üyesi olduğu Afrika Ulusal Kongresi, “Güney Afrika ve dünya alçak gönüllüğün, eşitliğin, adaletin ve barışın örnek büyük bir heykelini kaybetti. Hayatı bize, açlığın ve yoksulluğun sona ermesi için gelişim ve ilerleme yolunda cesaret veriyor” mesajı verdi.

BM Genel Sekreteri Ban ki-Mun'un ölüm haberi üzerine yaptığı açıklamada şu ifadeler yer aldı:

“Nelson Mandela, adalet için bir dev ve gerçekçi insani bir ilhamdı. Dünyanın birçok kesimi, Mandela’nın insanlığın itibarı, eşitliği ve özgürlüğü için yürüttüğü mücadeleden etkilenmiştir. Hayatlarımıza, çok kişisel yollarla dokundu. Aynı zamanda, Birleşmiş Milletler’in değerleri ve amaçları için hiç kimse daha fazla uğraşmamıştır. Nelson Mandela, inanır, hayal kurar ve adalet ile insanlık için beraber çalışırsak dünyamız ve her birimiz için neler yapılabileceğini gösterdi.”

Mandela'nın ölüm haberinin duyulmasının ardından, Güney Afrikalı liderin öldüğü evin önünde, ellerinde Güney Afrika bayrakları, üzerilerinde de Afrika Ulusal Kongresi gömlekleri olan kalabalıklar toplandı.

Güney Afrika'nın efsanevi liderinin yaşam öyküsünü bu linke tıklayarak okuyabilirsiniz.

BBCTurkish.com, 06.12.2013

Mandela öldü, Güney Afrika yasta

PORTRE: Efsanevi lider Nelson Mandela'nın yaşamı

Nelson Mandela'nın hayatı, çağımızın en sıradışı ve en etkileyici öykülerinden biri ve tanıklığıdır.

Dünyanın en saygı duyulan devlet adamlarından biri olan Mandela, Güney Afrika'da ırk ayrımcılığına dayalı rejimi (apartheid) yıkarak yerine tüm ırkların eşit şekilde temsil edildiği bir demokrasi getirmek için verilen mücadeleye önderlik etti.

27 yıl hapis yattıktan sonra Güney Afrika'nın seçimle iktidara gelen ilk siyah başkanı oldu, dünyanın çatışma yaşayan başka bölgelerine barış getirilmesine öncülük etti.

1993 yılında Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.

Mandela'nın çekici kişiliği, alçak gönüllüğünden gelen mizah gücü ve maruz kaldığı şiddete rağmen kin ve kırgınlık taşımaması, niçin tüm dünyanın hayranlık duyduğu bir lider olduğunu da açıklıyor şüphesiz.

MANDELA'NIN YAŞAMI

1918 Doğu Cape eyaletide doğdu

1944 Afrika Ulusal Kongresi'ne katıldı

1956 Vatana ihanetle suçlandı, daha sonra suçlamalar düşürüldü

1962 Gözaltına alındı, sabotajdan suçlu bulundu, beş yıl hapis cezasına çarptırıldı

1964 Ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı

1990 Serbest bırakıldı

1993 Nobel Barış Ödülü'nü kazandı

1994 Siyahların çoğunlukta olduğu Güney Afrika'nın ilk siyah cumhurbaşkanı seçildi

1999 Cumhurbaşkanlığından ayrıldı

1999 yılında başkanlık görevinden çekilen Mandela, o tarihten sonra Güney Afrika'nın en üst düzey elçisi olarak görev yaptı, HIV/Aids'e karşı kampanyalarda yer aldı, ayrıca ülkesinin 2010 Dünya Futbol Kupası'na ev sahipliği hakkını kazanması için de özel çaba sarfetti.

2001 yılında prostat kanseri teşhisi konulsa da faaliyetlerine ara vermedi, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde, Burundi'de ve diğer Afrika ülkelerinde barış müzakerelerinde yer aldı.

Mandela, 2004'te 85 yaşındayken, ailesine ve dostlarına daha fazla zaman ayırabilmek için faal kamu yaşamından çekildiğini açıkladı.

2010 yılının Kasım ayında ABD ve Güney Afrika milli futbol takımlarının üyeleriyle katıldığı bir toplantının fotoğrafları basına dağıtıldı.

"Madiba"nın yaşamı

Nelson Mandela, 1918 yılında, Güney Afrika'nın Doğu Cape eyaletinde küçük bir köyde doğdu. Dedesi Thembu aşiretinin kralı, babası ise kabile şefiydi. Güney Afrika'da aşirette çağrıldığı takma adla "Madiba" diye bilinir.

Rolihlahla Dalibhunga adıyla doğdu; ancak öğretmeni kendisine, İngilizce "Nelson" ismini verdi.

Annesi Hristiyan Metodist mezhebine bağlı olduğundan, Metodist yatılı okullarda okuduktan sonra Güney Afrika'da siyahların öğrenim görebildiği tek üniversitede hukuk eğitimi gördü.

Yerli halkın beyazlara karşı hak mücadelesini savunan Afrika Ulusal Kongresi'ne (ANC) ilk kez 25 yaşındayken ve eylemci olarak 1943 senesinde katıldı. Daha sonra ANC Gençlik Kolu'nu kurdu ve başkanlığını üstlendi.

İlk eşi Evelyn Mase ile 1944 yılında evlendi, üç çocuk sahibi olan çift 1957 yılında boşandı.

Öğrenimini tamamladıktan sonra ilk avukatlık bürosunu, ortağı Oliver Tambo ile beraber 1952 yılında Johannesburg'da açtı.

1950'li yıllara gelindiğinde ırk ayrımcılığı etkisini göstermeye başlamıştı. Nelson Mandela, Afrika Ulusal Kongresi'nde etkin rol almaya başladı. Daha militanca bir örgütlenmeyi savunan Mandela, defalarca tutuklandı, siyasi faaliyetlerde bulunması yasaklandı.

Beyazların ve siyahların beraber yaşadığı bir Güney Afrika hayalini paylaşan Güney Afrikalı komünist beyazlarla yakınlaştı.

Mandela ve Tambo, birlikte, siyah çoğunluğu baskı altında tutan, beyazların kurduğu Ulusal Parti'nin uygulamaya başladığı ırk ayrımcılığı (apartheid) sistemine karşı kampanya yürüttüler.

Mandela, 1956 yılında 155 eylemciyle beraber en ağır düzeyde vatana ihanetle suçlandı ama hakkındaki suçlamalar, dört yıl süren duruşmaların ardından düşürüldü.

Irk ayrımcılığına karşı direniş, her geçen gün büyüdü; özellikle de siyahların nerede yaşayıp nerede çalışacaklarını sınırlayan yasalara karşı tepkiler güçlendi.

Irk ayrımcılığı giderek daha fazla hissedilmeye başlandı; 1960 senesinde 69 siyahın polis tarafından öldürüldüğü Sharpeville katliamı, bir dönüm noktası oldu.

Ömür boyu hapis cezası

Bu olay, barışçı direnişin de sonunu getirdi. O sırada ANC'nin başkan yardımcısı olan Mandela, ordu ve hükümet hedeflerine karşı silahlı mücadele başlattı, ANC'nin silahlı kanadını kurdu.

Bir süre sonra hükümeti devirmeye ve halkı kışkırtmaya çalışmakla suçlanarak tutuklandı ve hapse atıldı.

Mandela, Afrika Ulusal Konseyi'nin on üyesinin ırk ayrımı güden rejimi yıkmak amacıyla yaptıkları eylemlerden dolayı yargılandıkları meşhur Rivonia davası sırasında, kendi savunmasını yaparken, demokrasi, özgürlük ve eşitlik konusundaki görüşlerini şu sözlerle dile getirecekti:

"Ben, tüm insanların uyum ve eşit fırsatlara sahip şekilde beraberce yaşadığı, demokratik ve özgür bir toplum idealini benimsedim. Bu, uğrunda yaşamak ve ulaşmak istediğim bir idealdir. Ama gerektiğinde bunun uğrunda ölürüm de."

Nelson Mandela, 1964 yılının kışında, 46 yaşındayken ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.

1982 yılında Pollsmoor Hapishanesine nakledilinceye dek, Cape Town'ın açıklarındaki Robben (Fok) adasında tam 18 yıl yaşadı.

Mandela ve diğer ANC liderleri ya hapiste ya da sürgündeyken, Güney Afrika'da direniş son bulmadı; yüzlerce insan öldürüldü, binlerce kişi yaralandı. Ancak Mandela, hapiste olmasına rağmen direnişin sembolü olarak öne çıktı.

Hapsedildiği Robben Adası, adeta bir eğitim merkezi oldu. Mandela mahkumların oluşturduğu politik eğitim sınıflarının başında yer alıyordu. Bu arada sürgünde olan eski ortağı Tambo, 1980 yılında Mandela'nın serbest bırakılması için uluslararası bir kampanya başlatmıştı.

Uluslararası toplum Güney Afrika'da ırk ayrımcılığı güden rejime karşı ilk kez 1967 yılında yaptırım uyguladı.

Baskılar 1990 yılında sonuç verdi, Güney Afrika hükümeti, sonuçta işbirliği yapabileceği tek siyah liderin Nelson Mandela olduğunu idrak etti.

Dönemin Güney Afrika devlet başkanı FW de Klerk, ANC'ye konan siyaset yasağını kaldırdı, Mandela serbest bırakıldı ve Güney Afrika'da tüm ırkları temsil eden bir demokrasi kurulması için görüşmeler başladı.

Mandela ve ANC liderleri, silahlı mücadeleyi askıya aldıklarını açıkladı.

O dönemde Mandela, 1992 yılında adam kaçırma ve ikinci derece fiili saldırıda bulunmakla suçlanan ikinci eşi Winnie'den boşandı.

Bundan beş ay sonra Güney Afrika tarihinde ilk kez tüm ırklardan adayların katıldığı demokratik seçimler düzenlendi ve Mandela ezici çoğunlukla cumhurbaşkanlığına seçildi.

Nelson Mandela'yı özel kılan, birçoklarının kendisini ayrı bir yerde görmesine yol açan yanı, ırk ayrımı güden eski yönetime karşı kırgın, buruk ifadeler kullanmamasıydı.

Mandela, BBC'ye verdiği bir mülakatta böylesi bir bağışlayıcı tutuma nasıl vakıf olduğunu şu sözlerle anlatıyordu.

"Eğer onları affetmezsek, kırgınlık ve intikam duyguları hep var olacaktır. Biz ise, geçmişi unutalım, şimdiye ve geleceğe bakalım ama geçmişte yaşanan acımasızlıkların da bir daha yaşanmasına asla izin vermeyelim, diyoruz."

Son yıllar

Nelson Mandela'nın cumhurbaşkanlığı döneminde en büyük sorun, yoksullar için konut yetersizliği ve büyük şehirlerde yaygın olan gecekondu mahalleleriyle baş edilememesiydi.

Mandela, 80. doğum gününde Graca Machel'le üçüncü evliliğini yaptı.

Bu bağlamda ülkedeki çokuluslu dev şirketleri, yatırımlarını sürdürmeye ikna etti.

89. doğum gününde dünyanın en zor sorunlarının çözümünde danışmanlık yapacak "Akil Adamlar" grubunu oluşturdu.

Son yıllardaki belki de en dikkate değer kampanyası, oğlu Makgatho'nun 1995'te ölümünden sonra oldu.

Mandela, AIDS salgını konusundaki tabuların hala hakim olduğu ülkede oğlunun AIDS'den öldüğünü açıkladı ve Güney Afrikalıları AIDS'in "normal bir hastalık olduğunu kabullenmeye, bu hastalığı konuşabilmeye" çağırdı.

Nelson Mandela son olarak 2010 Dünya Kupası'nın kapanışında halkıyla buluştu.

2011 Ocak'ında ciddi bir göğüs enfeksiyonu geçiren Mandela, bir yıl sonra da karın bölgesindeki rahatsızlıkla bağlantılı olarak kontrolden geçmişti.

2012'nin sonlarında yine hastaneye kaldırıldı Mandela ve safra kesesi ameliyatı olduğu açıklandı.

Mandela, zamanının hemen tamamını doğduğu yerin yakınlarındaki Qunu köyünde geçiriyordu.

Mandela'nın vücutça zayıf olmasına, belleğinin de zayıflamasına karşın, ziyaretçileri kendisini çok keyifli bir havada bulduklarını anlatıyorlardı.

BBCTurkish.com, 06.12.2013