• Ana Sayfa
• Gündem
• AİHM
• Avrupa Birliği
• Basından
• Dünya
• Raporlar
• Yazı Dizileri
• Medyada 2. Cumhuriyet

Dünya

Dünya'dan Başlıklar

 Dünya > Dünya'dan Başlıklar > İran'la nükleer müzakerelerde henüz sonuç yok

Dünya güçleri ve İran, Tahran hükümetinin nükleer programıyla ilgili geçici bir anlaşmaya varmak için Cenevre'de çetin müzakereler yürütüyor.

İran, çözülmesi gereken "ciddi meseleler" olduğunu belirtirken, Batılı bir diplomat "belirgin bir açıklık" olduğunu söyledi.

Önemli mevkideki İranlı bir müzakereci, bu aşamada Dışişleri Bakanlarının görüşmelere katılıp katılmayacağının belli olmadığını söyledi.

Bir anlaşmaya varılması halinde, uygulanan yaptırımların yumuşatılması karşılığında İran'ın uranyım zenginleştirme faaliyetini sınırlayabileceği konuşuluyor.

İran, nükleer programının barışçıl amaçlı olduğunda ısrar ederken, bazı devletler, İran'ın nükleer silah edinmesinden endişe ediyor.

Cuma günü sonlanması beklenen Cenevre görüşmelerinde İran'ın karşısında, BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyeleri ABD, İngiltere, Fransa, Çin ve Rusya ile Almanya'nın oluşturduğu 'P5+1' grubu bulunuyor.

'Şeytan ayrıntılarda gizli'

İran Dışişleri Bakan Vekili Abbas Arakçı, Mehr ajansına yaptığı açıklamada, Perşembe günü bir anlaşmaya varılmasının beklenmediğini söyledi.

Görüşmelerin "faydalı" olduğunu belirten Arakçı, "ciddi meselelerde farklılıkların bulunduğunu" sözlerine ekledi.

Batılı bir diplomat, Reuters ajansına şöyle konuştu: "Belirgin aralıklar mevcut ve bu aralıkları kapatmalıyız. Bazı meselelerin gerçekten berraklaştırılması lazım. Her iki tarafta da gerçek bir kararlılık sezdim. Ne olacak şimdi? Göreceğiz. Fakat her zamanki gibi, şeytan ayrıntılarda gizli."

ABD'li bir kaynak ise "Çok zor." demekle yetindi.

Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius, France 2 televizyon kanalına yaptığı yorumda, "ancak sağlam bir temeli varsa bir anlaşmanın mümkün olacağını" ifade etti.

Bir diplomatın Reuters ajansına aktardığına göre, görüşmelere bir aşamada Dışişleri Bakanlarının katılması muhtemel.

7 ülke temsilcisi ay başındaki görüşmeleri bir anlaşmayla sonuçlandıramamıştı.

ABD, bir anlaşmaya varılsa bile, İran'a BM, AB ve ABD tarafından uygulanan yaptırımların büyük bölümünün yürürlükte kalmasından yana.

Bu durumda olası bir anlaşma, İran'ın nükleer programını ilerletmemesi ve daha etkin denetimleri kabul etmesi karşılığında, yaptırımların küçük bir bölümünün kaldırılmasını içerecek gibi gözüküyor.

Ay başındaki görüşmeleri tıkayan konulardan biri, İran'ın Arak'ta inşa ettiği ağır su reaktörüydü. İran'ın uranyum zenginleştirme hakkının tanınmasında ısrar etmesi de diğer bir konuydu.

İran'ın dini lideri Ali Hamaney dün yaptığı açıklamada, nükleer enerji faaliyeti haklarından "zerre kadar" geri adım atmayacaklarını söylemişti.

Hamaney ayrıca İsrail'i "kuduz köpek" diye nitelendirmişti.

Moskova'da bulunan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Hamaney'in sözleriyle ilgili olarak, "Bu gerçek İran. Şaşırmış değiliz. Nükleer silah sahibi olmamalılar. Size söz veriyorum ki nükleer silaha sahip olmayacaklar."

BBCTurkish.com, 21.11.2013

Cenevre'de nabız yoklaması

İyimser başlayan Cenevre'deki nükleer görüşmelerinde yine birçok soru cevapsız kaldı. İran heyeti, ülkelerine duyulan güven eksikliği onarılmadan uzlaşma sağlamanın zor olduğunu belirtti.

İsviçre'nin Cenevre kentinde, İran'ın nükleer programına yönelik görüşmelerin ikinci gününde, İran heyeti Batı'nın da uzlaşma yolunda taviz vermesi gerektiğini belirtti.

İran Dışişleri Bakanı Yardımcısı Abbas Arakçı kendilerinden çok fazla talepte bulunulmaması gerektiğini belirterek, ülkesine karşı olan güven eksikliğine atıfta bulundu, "Karşılıklı olarak güven kaybı onarılmadığı sürece, yapıcı bir uzlaşmaya varılamaz" dedi. Ülkesinin nükleer programından vereceği tavizlere karşılık, Batılı devletlerin de ödün vermesi gerektiğini belirten Arakçı, son görüşmelerde oynanan oyunun tekrarlanmaması gerektiğine dikkat çekti.

Yetkililer, Fransa'nın 7 ile 9 Kasım arasındaki nükleer görüşmelerde, İran'ın nükleer programına dair ağırlaştırılmış talepler üzerinde ısrar etmiş, görüşmede bu nedenle uzlaşmaya varılamamıştı. Görüşmelerde ayrıca AB Dış Politika ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton’un, İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif ile ön anlaşmanın ayrıntıları üzerine görüştüğü bildiriliyor.

İran heyetindeki temsilciler, görüşmelerin oldukça hassas bir döneminde olduklarını ve çıkacak sonucun beklenmesi gerektiğini belirttiler. İranlı temsilciler, anlaşma metninde, İran'ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerinde bulunabileceğinin açıkça yazılması ve bu faaliyetin tanınması gerektiğini ifade ettiler.

Uzlaşmanın önündeki engeller

Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius, İran'ın nükleer programına ilişkin talepleri içeren metnin, BM Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi ve Almanya tarafından kabul edildiğini kaydetti. Buna göre İran'ın, nükleer tesislerini uluslararası uzmanların denetimine açması, uranyumu yüzde 20 oranında zenginleştirme çalışmalarına son vermesi, yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum stoklarını düşürmesi ve Arak reaktörünün inşasının durdurulması talep ediliyor.

İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, Moskova temasları sırasında Musevi cemaati temsilcilerine hitaben yaptığı konuşmada, var olduğu sürece, İran'ın nükleer silah yapmasına engel olacağını ifade etti. İsrail'i tüm dünya için tehlike olarak gösteren İran'ın ruhanî lider Ayetullah Ali Hamaney'in sözlerini eleştiren Netanyahu, "Söz veriyorum, İran nükleer bomba sahibi olmayacak" dedi.

5+1 Grubu ve İranlı yetkililer arasında Cenevre'de yürütülen görüşmelerin odağında, İran'ın uranyum zenginleştirme faaliyetleri yer alıyor. Enerji hammaddesi olarak kullanılan uranyum yüksek oranlarda zenginleştirilerek nükleer silah yapımında da kullanılabiliyor. İran, Batılı devyetlerle İsrail'in nükleer silah yapıldığına dair iddialarını ret ederek, her ülkenin sivil amaçlı nükleer faaliyetlerde bulunmaya hakkı olduğunu savunuyor.

dw.de, 21.11.2013