Dünya

Dünya > Dünya'dan Başlıklar > “Keşfin hayattayken yapılması inanılmaz”

“Keşfin hayattayken yapılması inanılmaz”

CERN’ün gündemi sarsan basın toplantısının belki de en duygulu ânı, 1964’te parçacıkla ilgili ilk teoriye imzasını atan İskoç fizikçi Peter Higgs’in gözlerinin dolduğu dakikalardı. Keşfi olağanüstü bir başarı olarak niteleyen Higgs “Bu keşfin ben hayattayken yapılmış olması gerçekten inanılmaz” dedi, “hayattayken” kelimesinde sesi biraz titreyerek. Aslında Higgs, sık sık fiziğin en önemli buluşuna kendi adının verilmesinden duyduğu mahcubiyeti dile getiriyor. Zira 83 yaşındaki bilimciyle beraber aynı dönemde beş ayrı bilimci de benzer bir sonuca varan makaleler yayınlamıştı. Higgs’i kırmamak adına onların da isimlerini hatırlayalım: Robert Brout, François Eglet, Gerald Guralnik, C. R. Hagen ve Tom Kibble.

Günün esprisi ise kara delik ve karanlık madde gibi olağanüstü teorileriyle adından söz ettiren astrofizik dâhisi Stephen Hawking’e aitti. Hawking, buluşun önemini parçacıcığın bulunamayacağına dair iddiaya girdiğini ve “100 dolar kaybettiğini” söyleyerek ifade etti. Meslektaşına duyduğu hayranlığı paylaşarak Higgs’in Nobel’i alması gerektiğini belirten Hawking “Eğer sonuçlar beklediğimiz gibi gelişirse bugüne kadar fizik dalındaki deneylerimiz için kullandığımız teoriler için güçlü bir kanıt olacak. Bu çok önemli bir sonuç ve Higgs’in Nobeli’nin garanti olması gerekir” dedi. Bir başka önemli fizikçi Martin Archer ise Higgs Bozonu sayesinde “evrenin temel doğası ile ilgili bilgimizin eksik parçasının bulunduğunu” belirtiyor.

Taraf, 05.07.2012

CERN: Higgs parçacığını gördük

İsviçre-Fransa sınırındaki CERN laboratuarındaki deneylerinin sonuçlarını alkışlar arasında açıklayan bilim insanları, ulaştıkları sonucun çağdaş fizik modellemesinin kilit unsurlarından biri olarak kabul edilen bir olgunun varlığını ispatladıklarını ilan etti.

Söz konusu olgu, fikir babasının adı olan Higgs'den hareketle Higgs boson - Higgs parçacığı olarak anılıyor.

Higgs parçacığı "Neden maddenin kütlesi neden var?" sorusunun cevabının kilit unsurunu oluştura geldi.

BBC Dünya Servisi'nin World Today programına katılan bir uzman, madde ve kütle ilişkisini açıklarken buzdolobı örneğini verdi.

Dünyanın her bir köşesinde ittirilen buzdolabının neden ağır olduğu, ona bu kütleyi neyin verdiği soruluyordu.

Avrupa Nükleer Araştırmalar Örgütü CERN'ün fizik teorisi düzleminde cevabını bulduğunu söylediği soru bu.

İnceleme yapılırken Karbon İzleme Sisteminin beş katlı bir bina yüksekliğindeki kamerası da kullanıldı. Milyar kere milyarlarca molekül çarpışması izlendi.

Kabaca resimleştirmek gerekirse, CERN laboratuvarında varlığı tespit edilen Higgs parçacığı, kuş tüyü bir yastığa bastırıldığında kılıfın içinde hissedilen bir bilye ve maddeye kütlesini veriyor.

CERN'deki milyarlık özel test ortamında gerçekleştirilen benzersiz molekül çarpıştırmalarının sonuçlarını inceleyen bilim insanları, her atomda (kuş tüyü yastık) merkezi oluşturan protondan 130 kat daha fazla çarpışma etkisi yaratan bir parçacığın (bilye) varlığını ispatladıklarını söylüyor.

Diğer beş bilim insanıyla birlikte böyle bir parçacağın varlığını1964 yılında öngören Peter Higgs, sonuçların açıklandığı toplantıda ekibin çalışmalarından övgüyle söz etti.

Higgs, "Sanırım bulduk, bu bir keşiftir" dedi.

CERN Laboratuvarı Başkanı Rolf Heuer de "Yaşarken görebildiğim için mutlu olduğum inanılmaz bir şey bu" dedi.

Araştırma ekib, vardıkları sonucun doğru olma ihtimali tersten açıkladı.

Buna göre, biraraya getirilen iki veri seti, ispatlanan şeyin Higgs parçacağı olmama ihtimalinin üç buçuk milyonda bir olduğunu gösteriyor.

BBCTurkish.com, 04.07.2012

CERN'de yeni bir keşif

CERN bilim insanları, Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda (LHC) Tanrı Parçacağı’nı bulmak için yapılan en son deneyin sonuçlarını bugün açıkladı. Reuters ve AP, bilim insanlarının açıklamasına dayanarak CERN'de yeni bir atom altı parçacık keşfedildiğini duyurdu.

İsviçre, İngitere ve Avustralya’da eş zamanlı düzenlenen üç konferansta fizikçiler CERN’de yapılan sunumu takip ediyor. Şu ana kadar yapılan açıklamalarda, ortaya çıkarılmak istenen Higgs Bozonu'na işaret eden bir atom altı parçacacığa ait iz bulunduğu belirtildi.

CERN, Aralık 2011’de yapılan deneylerin ardından Tanrı Parçacığı olarak kabul edilen ve evrenin oluşumu hakkındaki en önemli bilgileri sakladığına inanılan Higgs Bozonu’nun bulunmasına çok yaklaşıldığını belirtmişti.

Başka bir kıtada görüntülü sunulan ilk Yüksek Enerji Konferansı’nda fizikçiler Higgs Bozonu deneyi hakkındaki açıklamalarına başladı. Deneylerinde dört bin fizikçi ve mühendisin çalıştığı Higgs Bozonu’nun keşfedildiğinin açıklanması halinde, maddenin neden yoğunluğa sahip olduğu ve evrendeki temel kuvvetleri açıklayan Standart Model’in eksik kalan kısımları da tamamlanmış olacak. 26 km uzunluğundaki LHC, atomları ışık hızına yakın bir süratte çarpıştırarak, evrenin oluşumunda ortaya çıkan atom altı parçacıkları inceliyor.

"ATLAS PARÇACIĞI GÖRDÜ"

11.10: Giaonetti, 2012'de karşılaştıkları en büyük zorluğun, geçmişteki deneylerde biriken çok büyük miktardaki veriyle başa çıkmak olduğunu söyledi. Aralık 2011'de dünyanın izlediği Higgs Bozonu sunumunu yapan kişi olan Giaonetti, yığın haline gelen verilerle başa çıkabilmek için uzun bilgisayar işlemleri gerçekleştirdiklerini söyledi.

Gionetti, Atlas dedektörünün, CMS tarafından tespit edildiği açıklanan parçacığı 126 GeV(gigaelektronvolt) seviyesinde, five-sigma seviyesinde gördüğünü söyledi.

11.05: AP haber ajansı, Joe Incandela'nın açıklamasını şu şekilde duyurdu:

"LHC atom çarpıştırıcısında görev alan iki bağımsız ekipten biri, evrendeki tüm maddelere büyüklük ve şeklini verdiğine inanılan yeni bir atom altı parçacağına ait güçlü deliller elde ettiğini açıkladı. CMS ekibinin başında yer alan Joe Incandela, CERN'Deki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi'ndeki toplantıda, elde edilen verinin, kesinlikle bir keşif için netlik ortaya koyduğunu söyledi. Buna rağmen Incendela, keşfedilen yeni atom altı parçacağının takibi sürülen Higgs Bozonu olup olmadığını kesinleştirmediklerini" söyledi.

11.00: Incendela'nın sunumunun ardından, LHC'deki diğer dedektör olan Atlas'ın deney ekibin başında yer alan Fabiola Gianotti sunumuna başladı. Gianotti, üç bin kişilik bir ekibin başında yer alıyor.

LHC.

HİGGS BOZONU'NA AİT İŞARET KEŞFEDİLDİ

10.53: ABD'li fizikçi Sean Carroll Discover Magazine'e yaptığı açıklamada, CERN'de yapılan keşfi değerlendirdi.

Carroll, "Ortada çok büyük bir soru var. Standart Model kapsamında Higgs Bozonu'nda bazı istatistiksel dalgalanmalar mı görüyoruz? Yoksa karşımızda farklı kanallarda beliren, yeni bir parçacağı ait bir iz mi var?" yorumunu yaptı.

Carroll, deneylerde farklı kanalların kolaylıkla yanlış eşleştirme yapılabileceğine ve bu yüzden Higgs teorisine yeni, görsel parçacıklar eklenebileceğine dikkat çekti.

"SONUÇLAR BİRBİRİYLE UYUMLU"

10.40: Incendela, deneylerdeki hassaslık seviyesinin 4.9 sigma olduğunu ve sonuçların birbirleriyle uyumlu olduğunu belirtti. Incendela aynı zamanda 2011'de yapılan deneylerle de en son elde edilen sonuçların birbirini doğruladığını belirtti. Bu açıklamaların ardından salondan büyük bir alkış yükseldi. Incendela, Higgs Bozonu deneylerinde yer alan binlerce bilim insanı ve mühendisi kutladı.

Incandela'nın yaptığı ve Reuters'ın geçtiği açıklamanın ardından, Twitter'da verilen sonucun doğruluğunu sorgulayan mesajlar akmaya başladı. Twitter'da görüşlerini paylaşan fizikçiler, elde edilen sonucun five-sigma seviyesinde olup olmadığını sorguluyor.

Incandela, gerçekleştirdikleri iki testin birleştirilmesiyle ortaya çıkan sonucun, kesinlikle çığır açıcı olan bir five-sigma (fizikte yüzde 99.99997 doğruluk eviyesi) seviyesini gösterdiğini belirtti.

10.30 Incandela, yeni bir atom altı parçacık keşfedildiğine yönelik açıklamalarını daha sonra netleştiren şu ifadeleri kullandı:

"Higgs Bozonu teorisiyle uyumlu olan bir atom altı parçacığın keşfedildiğini söyleyebilirim."

Incandela, Cenevre'de gerçekleştirilen konferansta yaptığı açıklamada, "Bu ön bir tespit. Ancak Higgs Bozonu'na işaret etmesi açısında çok güçlü ve somut olduğuna inanıyoruz" dedi.

10.25: Incandela, Higgs Bozonu'nun iki enerjik fotona dönüştüğü süreçten bahsederek, Tanrı Parçacağı'nı tespit etme çabalarında yeni atom altı parçacıklar bulmuş olabileceklerini belirtti.

10.20: Incandela, elde ettikleri sonuçları birazdan açıklayacağını belirtti. Higgs Bozonu'nu tespit için dört dağılım modeline baktıklarını belirten Incandela, mühendislerin kullandığı karşılıklı kontrol tekniğini açıkladı.

10.02: Sunuma CMS dedektöründe yeni parçacıkları tespit etmek için deneyler yapan ekibin başındaki Joe Incandela başladı. Incandela'nın ardından sunuma LHC'deki bir diğer dedektör olan Atlas'ın ekip lideri Fabiola Gianottithe devam edecek.

Incandela, deney sonuçlarının açıklanacağı güne kadar günlerce uyuyamadıklarını belirterek fazlasıyla karmaşık fiziksel açıklamalarına başladı.

CMS deneylerine ait sonuçları gösteren bir tablo.

Oldukça heyecanlı ve gergin olduğu anlaşılan Incandela, Higgs Bozonu'nu tespit ederek diğer parçacıklardan izole etmeyi amaçlayan CMS'te yaptıkları deneylerde beş model denediklerini belirtti.

CERN'deki Atlas dedektöründe yapılan bir deney simülasyonu.

LHC'deki CMS dedektöründe gerçekleştirilen bir deneyin simülasyonu.

ntvmsnbc.com, 04.07.2012

Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.