Gündem
 Gündem > Ekonomik Gündem > Türkiye, parasını ödediği 2,735 milyar metreküp ucuz Azeri gazını alamadı
Türkiye, parasını ödediği 2,735 milyar metreküp ucuz Azeri gazını alamadı
BOTAŞ’ı denetleyen Sayıştay, ‘al ya da öde’ kapsamında Azerbaycan’a parası ödenen 2,735 milyar metreküp doğalgazın alınamadığını ortaya çıkardı. Sayıştay’a göre parası verilen gaz ancak 2016 yılı sonuna kadar geri alınabilecek. Ucuz Azeri gazı alınabilseydi faturalara indirim olarak yansıyacaktı. Enerji Bakanı Yıldız, Azerbaycan dahil parası ödenen gazın tamamının 2014 yılı sonuna kadar geri alınacağını açıklamıştı.
Doğalgazda yeni kriz. Türkiye, Azerbaycan’dan parası ödenen 2,735 milyar metreküp ucuz doğalgazı alamadı. Skandal, Sayıştay’ın BOTAŞ denetimlerinde ortaya çıktı. Sayıştay’a göre ‘al ya da öde’ kapsamında parası ödenen doğalgaz ancak 2016 yılı sonuna kadar geri alınabilecek. Enerji Bakanı Taner Yıldız, TBMM’de (Ocak 2013) yaptığı açıklamada 2014 yılı sonuna kadar parası ödenip de alınamayan 1 metreküp doğalgaz kalmayacağını açıklamıştı. Adını açıklamak istemeyen uzmanlar ise olayı ‘skandal’ olarak yorumladı. Aynı uzmanlar konuya açıklık getirdi: Türkiye, doğalgaz ithal ettiği ülkelere maliyetsiz kredi sağlar hale geldi. Buna bir dur denmeli. Azeri gazı en ucuzu. Ama İran-Rusya çok pahalı. Ve bu ülkelere ‘al ya da öde’ yüzünden milyarlarca dolar peşin ödeme yapılıyor. Bu para nasıl ödeniyor? Gaz satılamadığı için faizle kredi alınıp ödeme yapılıyor. Büyük kaynak israfı. Ayrıca Azeri gazı çok ucuz ve mutlaka Türkiye bunu almalı. Yeterli yatırım yapılmadığı için bu gaz da alınamıyor.
Türkiye adına kamu şirketi BOTAŞ; Rusya, İran ve Azerbaycan’dan boru hatlarıyla doğalgaz ithalatı yapıyor. Son yıllarda uygulanan yanlış enerji politikaları ve azalan tüketim sonucu doğalgaz anlaşmalarında yer alan ‘al ya da öde (Take or pay)’ maddesi devreye girdi. Bu madde gereği BOTAŞ, alamadığı doğalgaz için 3,1 milyar dolar ödeme yaptı. Alınmayan gaz için ödenen para kamuoyunda yoğun tartışma konusu olurken Enerji Bakanı Taner Yıldız, 2014 yılı sonuna kadar parası ödenip de geri alınmayan 1 metreküp doğalgazın kalmayacağı açıklaması yapmıştı. Türkiye, 2015 Ocak-Mart fiyat döneminde bin metreküp için İran’a yaklaşık 431 dolar, Rusya’ya 377 dolar ve Azerbaycan’a da 290 dolar ödeme yaptı. Türkiye’nin (BOTAŞ); Rusya ile (Gazprom) yıllık 20 milyar, İran ile (NIGC) 9,6 milyar ve Azerbaycan ile de (SOCAR) yıllık 6,6 milyar metreküp doğalgaz alım anlaşması bulunuyor. ‘Al ya da öde’ kapsamında parası ödenen gaz İran ve Rusya batı hattı anlaşmalarında 5 yıl, Azerbaycan için 4 yıl, Rusya Mavi Akım içinde kontrat süresi sonuna kadar geri alınabiliyor. Aksi durumda para yandığı gibi gaz da alınamıyor.
EN UCUZ AZERİ DOĞALGAZI
BOTAŞ’ın en ucuz olan Azeri doğalgazını da alamadığı ortaya çıktı. Kamu şirketi Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ’yi (BOTAŞ) denetleyen Sayıştay, Azerbaycan’dan parası ödenen doğalgazın alınamadığını tespit etti. Sayıştay, 31 Aralık 2014 tarihli BOTAŞ raporunda parası ödenip alınamayan gaza vurgu yaptı:
“2010-2013 yılları arasında Azerbaycan arz kaynağından yaklaşık 2,735 milyar metreküp ‘al ya da öde’ yükümlülüğüne girilmiştir. Azerbaycan arz kaynağından girilen ‘al ya da öde’ yükümlülüklerinin telafilerine 2014 yılında başlanacak olup, telafilerin 2016 yılı sonunda bitirilmesi planlanmıştır.” Türkiye, İran ve Rusya’dan aldığı doğalgazda da ‘al ya da öde’ye düşmüştü. Sayıştay raporunda bu konuya da dikkat çekildi: ‘Al ya da öde’ kapsamında; 2007 yılından bu yana eksik alınan doğalgaz için 3,1 milyar ABD Doları ödenmiş, ödenen bu tutarın 2,4 milyar ABD Doları kısmı telafi edilmiş, bedeli ödendiği halde alınamayan doğalgaz tutarı bir önceki yıla göre 500 milyon ABD Doları azalarak 737 milyon ABD Doları seviyesine inmiştir.
Zaman, 02.06.2015
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
|
