Gündem

Türkiye’de ağustos ayında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra Tayyip Erdoğan’ın cumhurbaşkanı olmasıyla o güne kadar başbakanla muhatap olan Amerikan yönetiminin bundan sonra kiminle görüşeceği de merak konusu olmuştu.

Gizem çözüldü. ABD Başkanı Barack Obama seçimlerden beri Türkiye ile yaptığı tüm görüşmelerde direkt olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan’la konuşmayı tercih etti. İkili üç kez telefonda, bir kez de yüz yüze görüştü. Bu durumda Başkan Yardımcısı Joe Biden’ın Başbakan Ahmet Davutoğlu’yla konuşması beklenebilirdi. Ancak o da Cumhurbaşkanı Erdoğan’la telefonlaştı. Dışişleri Bakanı John Kerry  ise ekim ayında iki kez Davutoğlu ile görüştüğü halde ABD’nin Kobani’de Kürtlere havadan silah dağıtacağını haber vermek için mevkidaşı Mevlüt Çavuşoğlu’nu aradı. Dolayısıyla Davutoğlu’nun muhatabının kim olduğu belirsizliğini korudu.

‘Her seviyede ilişki kuruyoruz’
Türkiye-ABD arasındaki yeni telefon trafiği düzeninde sıradışı birkaç unsur var. Geleneksel olarak ABD’de yürütmenin başında olan başkan, Türkiye’de aynı konumdaki başbakanla görüşüyor. Nitekim Başkan Barack Obama da Beyaz Saray’a geldiği günden beri Türkiye ile ilgili bir konu görüşmek için hep dönemin başbakanı Tayyip Erdoğan’ı aradı. Ancak Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığına seçilmesiyle ilişkisini yeni başbakan yerine Erdoğan’la devam ettirmeyi tercih etti. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi sözcülerinden Mark Stroh konuyla ilgili Milliyet’e yaptığı özel açıklamada “Türk liderlerle her seviyede ilişki kuruyoruz. Başkan Obama ve Cumhurbaşkanı Erdoğan, her ikisi de devlet başkanları, bu yüzden konuşmaya devam etmeleri son derece doğal” dedi. Sözcü Stroh sözlerine “Aynı zamanda üst düzey liderlerimizin Başbakan Davutoğlu ile uzun süreli ve yakın bir ilişkisi var. İkili ilişkilerimizin her kapsamında onunla çalışmaya devam edeceğiz” diye devam etti. Ancak bu durumda Başkan Yardımcısı Joe Biden’ın neden Başbakan Davutoğlu’yla görüşmek yerine Cumhurbaşkanı Erdoğan’la konuşmaya devam ettiğine açıklık getirmedi.    

Rusya’da değişmedi
Türkiye’deki görev değişiminin bir benzeri Rusya’da yaşandığında Beyaz Saray protokolde herhangi bir değişikliğe gitmemişti. Devlet Başkanı Vladimir Putin 2008 yılında başbakan olduğunda Başkan Obama kişi değil mevkiyi muhatap alarak devletin zirvesine çıkan Dmitri Medvedev’le görüşmeye başlamıştı. Putin 2012 yılında tekrar devlet başkanı olduğunda Obama bu kez tekrar Putin’le konuşmaya başlamıştı. Bu sırada Başkan Yardımcısı Biden de başbakan her kimse onunla görüşmüştü. Eylül ayında yayınladığı “Obama Türkiye’de kiminle konuşacak?” makalesiyle konuya ilk dikkat çeken kişi olan Lehigh Üniversitesi Uluslararası İlişkiler profesörü Henri Barkey mevcut durumu Milliyet’e yorumlarken “Amerika Türkiye’deki konjonktüre göre kendi geleneklerini değiştirdi” dedi.

‘Güç kimin elindeyse’
Beyaz Saray’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı muhatap almasının Türkiye’deki görev dağılımına uymadığını hatırlatan Barkey, Obama yönetimi “çok pragmatik bir şekilde güç kimin elindeyse onunla konuşmayı tercih ediyor” yorumunu yaptı. Başkan Obama’nın Erdoğan’a açtığı son telefonun IŞİD’le ilgili özel bir vaka olduğunun altını çizen Barkey, bundan sonra diyaloğun Erdoğan ile Biden arasında devam edeceğini tahmin etti. Barkey, Beyaz Saray’ın Başbakan Davutoğlu ile bu saatten sonra iletişime geçmesinin zor olduğunu da not etti. Şimdi Washington’da birçok kişi aynı soruyu soruyor: Peki Davutoğlu, Amerikan yönetimi ile konuşmak isterse telefona kim çıkacak?

Milliyet, 26.10.2014