Gündem
 Gündem > Ekonomik Gündem > Greenspan: Balonlar, soruna yol açmadan durdurulamaz
Greenspan: Balonlar, soruna yol açmadan durdurulamaz
WASHINGTON(MarketWatch)—Eski Fed Başkanı Alan Greenspan her zaman bir ekonomi öğrencisi olmuştur. Finansal krizden bu yana insan doğası konusunda da bir öğrenci oldu.
Washington Anıtı'nı uzaktan gören ofisinde oturan Greenspan sonbaharda çıkacak "The Map and the Territory" adlı kitabında bu görüşüne yer veriyor.
1987-2006 yılları arasında 18 yıldan uzun bir süre Fed başkanlığı görevini yürüten Greenspan, birkaç krizde ekonomiyi çoğunlukla faizleri düşürerek yönetmeyi başarmıştı. Ancak görevi bırakmasının ardından büyük bankalara fazlasıyla güvendiği için özür dilemiş ve ekonomi hakkındaki görüşlerini gözden geçirmişti.
Bugün ekonomi danışmanlığı şirketi Greenspan Associates LLC'nin başkanlığını yürüten Alan Greenspan, MarketWatch'a Fed'in mevcut politikalarını, ekonomiyi ve varlık balonları hakkında ne yapılması gerektiğini değerlendirdiği bir röportaj verdi. Ekonominin yakın vadede güçlü hisse senedi piyasaları sayesinde olumlu bir seyir izleyeceğini söyleyen Greenspan, öte yandan yeni bir hayal kırıklığı yaşayabileceğimizden endişe ediyor.
MarketWatch: Fed'in karşı karşıya olduğu en büyük sorun nedir?
Greenspan: Bilançosundaki devasa artışı en düşük etki ile düşürmeyi başarmak. Bu hiç de kolay olmayacak. Ayrıca nasıl yapılabileceği de kesin değil.
MarketWatch: Fed çıkışa doğru yol alırken bu süreci ekonomiyi kızdırmadan atlatabileceğimizi düşünüyor musunuz?
Greenspan: Kesinlikle böyle olacağını umuyorum ve bunu başaracaklarına düşünüyorum ama zor olacak.
MarketWatch: Piyasaların ilk faiz artışına sert tepki vermesini bekliyor musunuz?
Greenspan: Elbette. Parasal çıkışın ilk sinyalleri geldiğinde neler olduğuna bakın. Piyasalar her zaman hassastır. Her zaman coşkulu tepki verirler.
MarketWatch: Burada Fed'in piyasalarla iletişimi işin anahtarı mı olacak?
Greenspan: Emin değilim. Kendi dönemimde de her zaman şüpheye düştüğüm konu, piyasalarla ne kadar iletişim kurmamız gerektiğiydi çünkü piyasalar her zaman Fed'in ne yapacağına ilişkin tahmin yürütür. Bu bir savaştı ve bu savaşı her zaman bizim kazandığımızdan da emin değilim.
MarketWatch: Fed bir süredir hisse piyasalarının değerlemeleri hakkında konuşuyor. Sizce bu akıllıca mı?
Greenspan: Varlık değerlerinin ekonomik aktivite üzerinde etkili olduğu gerçeğini yadsıyamazsınız. Merkez bankaları yalnızca kredi piyasalarında değil varlık piyasalarında olanlardan da bihaber olamaz. Bir merkez bankası yetkilisi olarak hisse fiyatlarını değerlendirmeye ek olarak emlak piyasaları, emtia piyasaları ve sahibince kullanılan mülklerin fiyatı hakkında da bilgi sahibi olmalısınız. Varlık piyasalarını izlemeden ekonominin nasıl işlediğine dair bütünleşik bir görüşe sahip olamazsınız. Varlık fiyat değişimlerine nasıl karşılık verileceği kanunlara tabi değil ancak piyasayı izlememek bariz bir hata olur.
MarketWatch: Fed Başkanı Yellen'ın varlık fiyatları hakkında endişeler olması halinde öncelikle regülasyonların kullanılacağını söylediği IMF konuşmasına tepkiniz ne oldu?
Greenspan: Balonlara ilk önce regülasyolarla karşılık verilmesi gerektiğine katılıyorum.
Fed, 1994 yılında bir balonu yalnızca para politikası kullanarak etkisiz hale getirmeye çalışmıştı. Federal fon oranlarını 300 baz puan yükseltmiş ve hisse senedi piyasalarındaki zayıf balon oluşumunu gerçekten de durdurabilmiştik. Ancak gerçekleştirdiğimiz yumuşak iniş için sırtlarımızı sıvazlamayı bıraktıktan sonra balonu tamamen yok edemediğimiz aşikar hale gelmişti.
Balonlar oluştuğunda artık kontrol edilemez. Piyasadaki çöküntüyü azaltmadan balonları durdurmak çok zor. Volcker yönetimindeki Fed 1979'daki enflasyon tırmanışını etkisiz hale getirmeyi başarmış ancak çok keskin bir ekonomik daralmayla yüzleşmek zorunda kalmıştı. Balonlar insan doğasının değişmez fonksiyonlarıdır. Sorulması gereken soru ise balonların nasıl yönetileceğidir.
Tüm balonlar şişer ve patlar ancak nasıl finanse edildikleri kritiktir. 1994-2000 yılları arasındaki internet balonu neredeyse hiçbir ekonomik etkiye sahip olmadan devasa bir finansal çöküşe neden olmuştu. 2000'lerin ilk yıllarında söz konusu etkiyi GSYH rakamlarında görmekte zorlanırsınız. Benzer şekilde Dow Jones Sanayi Ortalaması 19 Ekim 1987'de yüzde 23 değer kaybetmişti – bir günlük düşüşte tüm zamanların rekoru-. Goldman Continental Illinois Bank'a çöküşün hemen arkasından Çarşamba günü yapması gereken 700 milyon dolarlık ödemeyi yapmamayı düşünüyordu. Geriye baktığımızda Goldman ödemeyi yapmasaydı krizin etkilerinin çok daha büyük olacağını görüyoruz. Sonuçta bir şey olmadığından çok az insan bu krizi hatırlar ama Fed'deki 18 yıllık görev sürem boyunca beni en çok korkutan tecrübe bu olmuştur. Yani önemli olan toksik varlıklar değil, bu varlıkları idare eden kurumların kaldıraçlama derecesidir. Dönüştürülebilir tahviller seri borç yayılma riskini önemli ölçüde azaltabilir.
MarketWatch: Bazı ekonomistler balon üstüne balon oluştuğunu ve bu döngünün devam edeceğini savunuyor.
Greenspan: Aslında bu fikre katılıyorum. Daha önce de söylediğim gibi balonlar insan doğasının bir fonksiyonudur. Yeterince gözleme sahip değiliz ama bence balonun oluşması için gerekli ve yeterli olan şey uzun süre düşük enflasyonlu stabil bir ekonomik aktiviteye sahip olmaktır. Bu nedenle çok zor bir politika problemi. Balonları yatıştırabileceğine inanan merkez bankası yetkililerinin gerçek dışı bir dünyada yaşadıklarına inanıyorum.
wsj.com.tr, 24.07.2014
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
| 
