Gündem
 Gündem > Ekonomik Gündem > Yoksul ile zengin arasındaki enflasyon farkı artıyor
Yoksul ile zengin arasındaki enflasyon farkı artıyor
Daha çok yoksulların kullandığı ürünlerdeki fiyat artışı, zenginlerin tercih ettiği lüks ürünlerden daha fazla olduğu gözleniyor. 2003-2006 arasında en zengin enflasyonu ile en yoksul enflasyonu arasındaki fark, yoksul kesim lehine gelişiyor. 2013 sonunda bu fark yoksullar aleyhine yüzde 13’e ulaştı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı ocak enflasyonundaki artış, ağırlıklı olarak yoksul kesimi yakından ilgilendiren zorunlu tüketim maddelerinden destek aldı. Beklentilerin üzerinde gerçekleşen enflasyonla ilgili tartışmalar devam ederken Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi, bir araştırmaya imza attı. Araştırmada, yoksul enflasyonunun gıda, konut ve enerji gibi zorunlu harcamalardaki fiyat artışlarına daha duyarlı olduğu kaydedilirken, zengin kesimin ise ulaştırma, eğlence ve eğitim gibi lüks tüketimiyle ilişkili olduğu belirtildi. Çalışmada, küresel gıda fiyat şoku ile birlikte 2013 sonu yoksul ile zengin enflasyonu arasındaki farkın yoksullar aleyhine yüzde 13’e ulaştığı vurgulandı.Zaman, 05.02.2014
Yoksul kesim, bütçelerinin büyük kısmını gıda ve barınma gibi zorunlu tüketim harcamalarına ayırırken, zengin kesimin harcamalarında bu kalemler daha az yer tutuyor. TÜİK’in belli aralıklarla ürettiği Tüketici Fiyatları Endeksi’nde kullandığı sepette ise tüm gelir ve harcama gruplarının bir ortalaması kullanılıyor. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (Betam), hazırladığı araştırma değişik gelir ve harcama gruplarında yer alan hanelere özgü enflasyon oranının tüketim sepetlerinin mal ve hizmet bileşimine bağlı olarak farklılaştığını ortaya koyuyor.
Buna göre zengin kesimden yoksul kesime gidildikçe fiyat endeksinin son altı yıldır belirgin biçimde farklılaştığı göze çarpıyor. Gıda fiyat artışının ortalama enflasyonun üzerinde artması, zorunlu tüketime daha fazla bütçe ayıran yoksul kesimin artıştan daha fazla etkilenmesine neden oluyor. Prof. Dr. Seyfettin Gürsel ve Melike Kökkızıl imzasını taşıyan “Yoksul ile Zengin Arasındaki Enflasyon Farkı Artıyor” başlıklı araştırmada, 2003-2006 yılları arasında en zengin ile en yoksul arasındaki farkın az da olsa yoksul kesimin lehine geliştiği kaydediliyor. Küresel gıda fiyat şoku ile birlikte 2013 sonu itibarıyla bu farkın yoksullar aleyhine yüzde 13’e ulaştığının altı çiziliyor. 2007’nin ortasında başlayan enerji ve gıda fiyat şokunun nispi fiyat yapısında büyük değişiklikler meydana getirdiği kaydedilirken, “Bu yansımanın zengin ile yoksulun enflasyonlarını nasıl etkilediği sorusunun yanıtı, gerek toplumsal gerek siyasi sonuçları açısından önemlidir.” ifadelerine yer veriliyor. 2013 Aralık ayı için sıralı yüzde 20’lik harcama gruplarına özgü enflasyon endekslerine yer verilen çalışmada ele alınan endeksler karşılaştırıldığında en zengin kesimden en yoksul kesime gittikçe fiyat endeksinin belirgin bir biçimde arttığı göze çarpıyor.
En zengin yüzde 20’lik dilimde enflasyon endeksi 230,6 iken, en yoksul yüzde 20’lik dilimde bu endeks 243,7’ye kadar çıkabiliyor. Yani en yüksek yüzde 20’lik gelir grubuna mensup temsili hanehalkının maruz kaldığı ortalama fiyat artışı yaklaşık dokuz yılda yüzde 131 olurken, aynı artışın en düşük gelirli yüzde 20’lik gelir grubuna mensup temsili hanehalkı için yüzde 144 olduğu belirtiliyor. Zengin ile yoksul enflasyonu arasındaki yaklaşık 13,1 puanlık farkın, zengin ve yoksulun tüketim sepetleri bileşimlerinin farklılığı ile sepetlerdeki mal ve hizmetlerin fiyatlarının farklı oranlarda artmasından kaynaklanıyor. “Yoksullar bütçelerinin büyük kısmını gıda, konut gibi zorunlu ihtiyaçlara ayırırken, en zengin yüzde 20’lik dilimde bu ihtiyaçlar bütçenin çok daha sınırlı bir kısmına karşılık gelmektedir. Buna karşılık en zengin yüzde 20’lik kesim, ulaşım, giyim ve ayakkabı, eğlence ve kültür, eğitim, ev aletleri ve mobilya gibi ihtiyaçlara bütçesinde daha fazla yer vermektedir. Bu nedenle enflasyon zorunlu harcamalarda ne kadar yüksekse, yoksul kesim de fiyat artışlarından o ölçüde etkilenmektedir.” deniyor.
Araştırmada en zengin ile en yoksul yüzde 20’lik kesim arasındaki büyük enflasyon farkının nedenini anlayabilmek için TÜİK tarafından belirlenen 12 temel mal ve hizmet harcamalarına işaret ediliyor. Betam’ın 2012 Haziran’ında yaptığı araştırmaya göre, zengin ile yoksul enflasyonu arasındaki fark 11,2 iken sonraki bir buçuk yıl içerisinde bu farkta 1,9 puanlık yoksulların aleyhinde bir değişim gözlemlendiği ifade ediliyor. 2003 Ocak–2013 Aralık döneminde en yoksulun bütçesinde yüzde 38,8, en zenginin bütçesinde ise yüzde 19,2’lik paya sahip konut, su ve enerji fiyat artışı yoksul enflasyonuna 92,5 puanlık katkı yaparken, zenginin enflasyonuna 43,3 puanlık katkı yaptığı görülüyor.
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
|
