Gündem

 Deniz Feneri Balyoz Harekat Planı
 Demokratik Açılım İrtica Eylem Planı
 Siyasi Gündem Ergenekon
 Ekonomik Gündem 

 Gündem > Ekonomik Gündem > Merkez Bankası'nı anlama kılavuzu

Merkez Bankası'nı anlama kılavuzu
Başçı'nın "Türk Usulü Para Politikası" dediği ve 3 yıldır uyguladığı politikaları anlamak için gerekli temel kavramlar

Merkez Bankası 2010 yılından bu yana sıra dışı para politikaları uyguluyor. Tek bir politika faizine dayanan geleneksel para politikalarını geride bırakan Banka, bu tarihten itibaren hem yabancı hem de yerli yatırımcıların anlamakta zorlandığı birçok yeni kavramı gündeme getirdi.

Yatırımcılar, bu politikaların zamanla geride bırakılacağına bekleyedursun, Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı "Türk Usulü Para Politikası" dediği araçları çeşitlendirmeye devam ediyor. Bugün Gaziantep'te yaptığı konuşmada yeni uygulamaların başlayacağını duyurdu.

Aşağıda, Merkez Bankası'nın sıklıkla kullandığı ve kullanacağı kavramları biraz daha netleştirmeye çalıştık.

Haftalık repo faizi: Merkez Bankası'nın 3 yoldan (gecelik, haftalık, aylık) piyasaya yaptığı fonlamalardan biri. Haftalık repo ihalesindeki bu faiz oranını Banka bir dönem politika faizi olarak kullanıyordu. Ancak, faiz koridoru uygulaması ile eski önemini kaybetti. Şu anki seviyesi yüzde 4,5. Şu anda toplam fonlamanın yaklaşık yüzde 25'i haftalık repo ihaleleri ile yapılıyor.

Başçı son yaptığı açıklamada, 24 Aralık'ta haftalık repo ihalesini munzam karşılık oranları ile ilişkilendiren yeni bir yönteme geçeceklerini duyurdu.

[image] The Wall Street Journal

Faiz koridoru ve haftalık repo faizi

Gecelik repo faizleri: Borç verme ve borçlanma faizleri olmak üzere ikiye ayrılıyor. Bu faizler aynı zamanda faiz koridorunun alt ve üst bantlarını oluşturuyor. Borç verme faizi (koridorun üst bandı) yüzde 7,75, borçlanma faizi (koridorun alt bandı) yüzde 3,5 seviyesinde bulunuyor. Ayrıca piyasa yapıcı bankalar, normal günlerde yüzde 6,75 oranında faizle borçlanabilirken, Ek Parasal Sıkılaştırma (EPS) yapılan günlerde bu oran yüzde koridorun üst bandı olan yüzde 7,75'e çıkıyor.

Aylık repo faizi: Dönem dönem bankaları daha uzun vadeli fonlamak isteyen Merkez Bankası bu aracına başvuruyor. Kasım ayındaki toplantıda aylık repo ihalelerine son verilmesi kararlaştırıldı.

Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti: Politika faizi önemini kaybedip, birçok yolla fonlama ön plana çıkınca önem kazandı. Banka'nın, gecelik borçlanma borç verme faizleri, haftalık repo faizi ile aylık repo faizinin ağırlıklı ortalaması alınarak hesaplanıyor. 10 Aralık itibariyle yüzde 6,67 seviyesinde bulunuyor.

EPS (Ek Parasal Sıkılaştırma): Merkez Bankası'nın haftalık repodan fonlamayı keserek ve piyasa yapıcı bankalar dahil tüm bankalara yüzde 7,75'den fonlayarak ortalama fonlama maliyetini artırdığı yöntem. Kurun aşırı yükseldiği ya da enflasyon endişelerinin olduğu dönemlerde Banka, "istisnai" gördüğü günlerde EPS uygulaması yapıyor.

Marjinal Faiz Oranı: Başçı'nın yeni geliştirdiği kavramlardan. Bugünkü açıklamasında yüzde 7,75 olan gecelik repo faizine "marjinal faiz oranı" diyeceklerini açıkladı.

İstikrarlı Faiz Oranı: Haftalık fonlama ile piyasa yapıcı bankalara uygulanan faizlere ilişkin geliştirilen bir diğer yeni kavram. Kısaca, yüzde 4,5-6,75 faiz oranları "istikrarlı fonlama" olarak adlandırılacak.

Rezerv Opsiyon Mekanizması (ROM): Piyasalardaki aşırı oynaklıklarda, özellikle kur hareketlerine karşı Merkez Bankası'nın oluşturduğu yeni mekanizma. Bankaların Merkez Bankası'nda tutmak zorunda oldukları TL zorunlu karşılıkların belirli bir yüzdesini döviz cinsinden tutulmasına olanak sağlanıyor. Bankalar döviz likiditesine ihtiyaç duyduklarında ROM'u daha az kullanıp daha fazla TL munzam tutarken, döviz girişinin yoğun olduğu dönemde daha fazla oranda TL munzam yerine döviz munzam tutuyorlar. Mekanizmanın piyasada otomatik dengeleyici olarak işlev görmesi bankalara TL likiditesine erişimde esneklik kazandırırken bu uygulama sayesinde Merkez Bankası'nın rezervleri güçleniyor.

wsj.com.tr, 11.12.2013


Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.