Gündem
 Gündem > Ekonomik Gündem > Bu sistemde kaybeden hep işçi
Bu sistemde kaybeden hep işçi
Çalışma Bakanlığı kıdem tazminatı taslağını hazırladı ve taraflara sundu. Taslak, işçinin kıdeminin ayda 7 güne kadar düşürülmesini de içerirken taraflar başka bir formülde de anlaşabilecekler.
Kıdem tazminatı için taraflara sunulan yeni sistemin kaybedeni işçi olacak. Hazırlanan ve taraflara sunulan metne göre, işçinin kıdeminin “7 güne kadar” düşme riski bulunuyor. Bakanlığın üzerinde çalıştığı formüllerden olan aylık yüzde 4 kesintinin kabul edilmesi durumunda, 15 yılın sonunda işçinin alabileceği kıdem tazminatı yıl bazında 7.4 güne kadar inebilecek. Bakanlığın yaptığı hesaba göre, işçiye yıllık bazda yüzde 1.5 reel ücret artışı verilir; kıdem hesabındaki paraya da yüzde 3 reel faiz uygulanırsa işçinin hesabında biriken para 15 yılın sonunda yıllık 7.4 günlük kıdeme denk gelecek. Bir başka deyişle şu anda asgari ücret üzerinden çalışan ve 15 yılın sonunda 15 bin 315 TL kıdem alan bir işçi, bu durumda 3777 TL kıdem almak durumunda kalacak. İşçinin yeni sistemde zarar etmemesi ve kazanımlarını koruması için, 35 yıl sistemde kalması ve en az yüzde 4 reel faiz verilmesi gerekecek.
Kıdem tazminatı için geçen hafta yapılan toplantıda, taraflara kesin olmayan ancak üzerinde “beyin fırtınası yapılabilecek” bir metin dağıtıldı. Dağıtılan metinde yeni kıdem tazminatı için üzerinde çalışılabilecek bir sistem önerisi yer aldı. Tarafların “resmi değil” dediği metne göre, kıdem tazminatı konusunda işçi ile işveren “başka rakamlar üzerinde anlaşabilecek.” Kamunun “Çalışanların büyük kısmı kıdemlerini alabilmek için mahkeme kapılarında sürünüyor” gerekçesiyle hazırladığı yeni modelde de, kıdemini yatırmayan işverenin peşine yine çalışanın kendisinin düşmesi gerekecek. Bununla ilgili olarak kamunun bir yükümlülük almak istemediği “İşçi ve işveren arasındaki bir sorun, biz niye müdahil olalım” dediği belirtiliyor. Tartışılan modelde, kıdem tazminatına hak kazanmak için işçinin en az 15 yıl çalışması gerekecek. Bu durumda tahakkuk eden tutarın yarısını alabilecek. Bunun dışında da ölüm, emeklilik , kendi işini kurma durumlarında kıdem ödenebilecek.
Mevcut hakkı korumak zor
Taslak metinde, işçinin brüt ücretinin yüzde 3 ile 6’sı arasında belirlenecek bir tutarın kıdem tazminatı fonu için ayrılabileceği belirtiliyor. Ancak bununla ilgili olarak hazırlanan projeksiyonda, yüzde 4 ile 5 arasında aylık kıdem tazminatı kesintisi üzerinde durulduğu görülüyor. Söz konusu projeksiyonlara göre de, işçinin şu anki mevcut kıdem tazminatı hakkını koruyabilmesi için en az 35 yıl çalışması gerekecek.
Projeksiyonda ilk kez kıdem tazminatı fonundaki olası birikimlerin sonuçları yer aldı. Projeksiyon, “Yüzde 3 reel faiz, yüzde 4 reel faiz ve yüzde 5 reel faiz” seçeneklerine göre, yüzde 1.5 reel ücret artışı, yüzde 2 reel ücret artışı ve yüzde 2.5 reel ücret artışına göre şekillendirildi. Kıdem tazminatı fonuna ödenecek prim oranları da yüzde 4, yüzde 4.5 ve 5 olarak sıralandı. Buna göre, 15, 25 ve 35 yılın sonunda fonun sonuçlarını gösteren projeksiyonların bazıları şöyle:
Yüzde 4 prime göre: Reel faizler yüzde 3, işçinin ücretine yapılan yıllık artış reel olarak yüzde 1.5 düzeyinde ise ve işverenden her ay brüt maaşın yüzde 4’ü kadar kesinti yapılıyorsa; 15 yılın sonunda 7.4 günlük kıdem hakkı her yıl için oluşacak. Buna göre şu anki sistemde asgari ücret üzerinden çalışan birisi 15.315 TL kıdem alıyorken; yeni sistemde 15 yılın sonunda 3774 TL alacak.
Yüzde 4.5 prime göre: Aylık yüzde 4.5 düzeyinde kesinti yapılıyorsa, reel faiz de yüzde 4 düzeyinde ise ve yıllık yüzde 2 reel ücret artışı sağlanıyorsa; 25 yılın sonunda fonda işçi adına 14.719 TL birikecek. Mevcut sistemde ise bu rakam 25.525 TL olacak. Yüzde 4.5 prim kesintisi 35 yıl sürer, işler de işçinin lehine olur; bir başka deyişle yüzde 5 reel faiz ve yüzde 2 reel ücret artışı yaşanırsa; 35 yılın sonunda işçi her yıl için 32.6 gün kıdem almaya hak kazanacak.
Yüzde 5 prime göre: Aylık yüzde 5 kesinti yapılıyorsa, reel faiz yüzde 5, reel ücret artışı yüzde 2.5 ve fonda geçirilen süre 25 yılsa; fonda 19.994 TL birikecek. Şu anda ise bu rakam 25.525 TL. İşçinin 35 yılda sistemde kalması durumunda, faizler yüzde 5 ve reel ücret artışı da yüzde 1.5 olursa; mevcut kıdemini aşan tutarda tazminatı almaya yeni sistemde hak kazanacak.
Radikal, 29.10.2013
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
|
