Gündem
 Gündem > Ekonomik Gündem > Temel Kotil: İnsanım elbette kırılırım
Temel Kotil: İnsanım elbette kırılırım
Türk Hava Yolları mayıs ayında ard arda üç kriz yaşadı. Hosteslere kırmızı ruj yasağı kriziyle başlayan bu süreç Genel Müdür Temel Kotil'in zorunlu izne ayırılması konusunda çıkan polemik krizi ile sürdü. Son kriz de işçilerin greve ayrılmasıyla oldu. Wall Street Journal Türkiye'ye tüm bu yaşananları değerlendiren Temel Kotil babasının hasta olduğu dönemde yanında olamadığına dikkat çekerek "O dönemde bu nedenle kırgınlık yaşadınız mı" sorumuza "İnsanlar kırılırlar. Ben de normal bir insanım. Kimseden farklı bir şeyim yok" cevabı verdi. Kotil " O zaman izin kullanamadım. Şimdi bayramı bekliyorum. Hiçbir genel müdürlük ya da CEO'luk kolay değil. 'Bu şirket benim' diye düşünerek hareket ediyorsunuz. Sahipleniyorsunuz. Bu benim yavrum. Ama öbürtarafta babam-anam da var. Ben zaten çok izin kullanmadım. O zaman izne çıkmadım." dedi.
"O dönemde sizin burada ayrılmanız istendi mi" sorumuza "O dönemde. Ben bu şirkette çalışırken, uydurma gibi gelse bile babamın bir hastalığı vardı. Şu ana iyi ama yürümede problemi var. Benim burada 9'uncu yılım. Ayrılma durumum da yok" cevabı verdi.
İzin konusunda artık bir kriz olmadığını ifade eden Kotil şirketin yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Topçu ile ilişkilerinin iyi olup olmadığı konusundaki soruya kısa bir "O benim yönetim kurulu başkanım, ben de onun genel müdürüyüm" cevabı verdi.
TURKCELL'E GEÇECEĞİM DİYE BİR ŞEY YOK
Son günlerde kulislere sızan yeni haber Temel Kotil'in THY'den ayrılıp Türkcell'de CEO olacağı, Süreyya Ciliv'in de başka bir şirkete geçeceği yönündeydi. Bunun tamamen dedikodu olduğunu ifade eden Kotil "Bunu bir gazeteci arkadaştan duydum. Hatta sonra biraraya gelip esprisini yaptım. Hiç böyle birşey yok" diye konuştu.
Kişilerin farklı belirli yakıştırmalarda bulunduğunu, bunun da hoşuna gittiğini ifade eden Kotil şöyle devam etti: "Benim burada hedeflerim var. (Burada THY'nin 2023 hedeflerini anlatan bir kağıt gösteriyor) Süresiz bir kontratım var benim. Hedeflerim de ciddi. Yolcu ve kargodan önemli hedeflerim var."
Grev konusunda yeni birgelişme olmadığını şu ana kadar bir etkilenme yaşamadıklarını dile getiren Kotil, THY çalışanlarının diğer ülkelerdeki meslektaşlarının gerisinde ücret ve çalışma koşulları ile karşı karşıya olmadığını ifade etti ve şöyle devam etti: "Bizim sendika ile kontratımız var. Bu sözleşme pilotlara aylık 70 kabin personeline 80 saat uçuş veriyor. Havacılık kuralları gereği bunlar 100 saate kadar uçabiliyorlar. Biz kişileri hiç overtime uçurma niyetinde olmadık. Bunun bize bir yararı da yok. Biz olabilecek en hızlı şekilde pilot ve kabin personeli temin ediyoruz. Yönetimin hiçbir zaman 'Bunları daha çok yoralım' niyeti olamaz. Bunun maddi bir karı yok, servis kalitesine bir karı yok. Bizim kendi okulumuz var. 2007'den beri persnelimizi eğitiyoruz. Sadece kaptan konusunda sorun vardı. 400 yabancı pilot aldık. Bir Türk kaptana verdiğimiz maaşla dünyanın heryerinden kaptan temin edebiliyoruz. Türkiye'de verdiğimiz maaşla çalışıyorlar. Ekstra birşey yok."
Bunun THY'de uluslararası düzeyde maaş verildiğini gösterdiğini ifade eden Kotil "Kabinde2005 yılında 1700 çalışan vardı. Şu anda 7 bin. Pilot sayımız 640'dı. Şu an 3 bin. Bu bizim uçuşlarımızla paralel gidiyor. Hiçbir zaman buranın bir yöneticisi ya da yönetim kurulu 'Bunlarıdaha çok yoralım' diye düşünüp bir karar almadı. Bu dünyada hiçbir havayolu genel müdürü kural dışı pilot uçurmaz. Çünkü bu iş ciddi" diye konuştu.
Hosteslere dağıtılan bir kitapçıkla onlara kırmızı ruj yasağı getirilmesi üzerine tepki çeken THY bu karardan geri adım attı. Kotil bu konuda sadece "Ruj kararının hiç uygulanmadı" dedi.
Dilek Hanif tasarımı Kıyafetlerkonusundaki çalışmalarsasürüyor. "THY kıyafetleri konusu da fotoğrafları sızan ilk tasarımları beğendiniz mi?" Yönündeki sorumuza kıyafetlerin tamamlanmış halini henüz görmediği cevabı veren Kotil, "Hala üzerinde çalışılıyor. Sunumları var duymuşsunuzdur mutlaka. Ama samimiolarak söylüyorum. Ben de bitmiş hallerini görmedim" diye konuştu.
YAKITTA MALİYETE BAKARIZ
THY Opet ile yüzde 50 ortak olduğu THY- Opet şirketi aracılığıyla havataşıtı yakıtı tedarik ediyor. Bu ortaklığın iyi gittiğini belirten Kotil "Son zamanlarda bu alana girenler var. örneğin Socar. Daha rekabetçi bir fiyat veren olursa yüzde 50 ortak olduğunuz şirketten yakıt almama ihtimaliniz olur mu?" sorumuza şu cevabı verdi : "Ortaklığımız olsa bile biz ber zaman maliyete bakarız. Çünkü havacılığın özünde neyi daha ucuz yapabilirim sorusu var."
wsj.com, 12.10.2013
Üçüncü havalimanı yapılmasa da THY'yi iki kat büyütürüz
THY'nin 8 yıllık Genel Müdürü Temel Kotil, "Üçüncü Havalimanı planlarınızın neresinde? O yapılmazsa Avrupa'nın en büyüğü olur musunuz" sorumuza "Oluruz" yanıtı verdi. Böyle bir olasılık görmediğini ama büyük bir şirket oldukları için her konuya çalıştıklarını dile geriten Kotil THY'nin B Planını anlattı: "Üçüncü havalimanı için olmama ihtimali görmüyorum. Ancak, büyük bir şirket olduğumuz için bizim şu an çalışıyor olmamız gerekiyor. Sabiha Gökçen'de 17 uçağımız var. İkinci pist yapılıyor. Uçak sayımızı 100'lere kadar artıracağız. THY'nin AHL'deki organizasyonunun aynısını Sabiha Gökçen'de de kurabiliriz. Bu yolla iki kat büyümeyi yakalarız."
2013 THY için nasıl bir yıl oluyor. Hedeflerinizin neresindesiniz?
Ocak-eylül döneminde yolcu artışımız yüzde 24 oldu. Yüzde 29 da transit artışımız var. Geçen yıl rakamlar bunun altındaydı. Bu seneki gelişimi networkümüzün gelişimine bağlıyorum. Bunu da bu yıl yeni noktalar yaratmaya çalışarak yapmadık. Sattığımız bir networkumuz var bizim. Bunlar çok az frekansla başlıyorlar. Ama sonra artırıyoruz. Yıllar içinde artırarak doygunluğa ulaşıyoruz. Yeni noktalar bizi açtığımız yıl büyütmüyorlar. İkinci senede daha çok büyütüyorlar. Çünkü hatlar birbirini besliyor. Network'umuze bakarak 'Avrupa'da kökleşiyoruz. Afrika'ya da yerleşiyoruz' diyebilirim.
En çok nerede ulaştınız bu doygunluğa?
Orta Doğru'ya Avrupa'dan en iyi bağlantıyı biz veriyoruz. 6 bin 800 bağlantı veriyoruz. Uzak Doğu'da da birinciye çok yakınız. Yakında Uzakdoğu'ya da en iyi bağlantıyı veren biz olacağız. Biz bir yapı inşaa ediyoruz. Şirketin stratejisi 1-2 yıllık değil.
Havayolu şirketlerinde bilet için Tavan fiyat uygulaması sektörde tepki gördü. Sizin yorumunuz ne?
İç hat artış hızı Türkiye'de çok yüksek. 2003'de 4 milyon yolcu vardı. Bugün 37 milyon iç hat yolcusu var. Bu sayı Almanya'daki iç hat yolcusuna çok yakın. Biliyorsunuz eskiden fiyatı piyasa değil bakanlık belirlerdi. Bunu değiştiren şimdi Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım oldu. Ayrıca sektörün diğer havayolu şirketlerine açılmasıyla beraber fiyatlar da geriledi. Rekabet sonucu fiyatlar yarıya, 1/3'e kadar indi. Aslında tabii ki piyasa ekonomisi var. Kapasite yani arz artınca fiyatlar baskılanır. Talep üretimin önüne geçerse fiyat artar. Bizde iç hat yolucusu bu yıl Ocak-Eylül döneminde yüzde 24.5 büyüdü. Bu iyi bir rakam. Dolayısıyla normalde fiyatları baskılar. Ayrıca bizim fiyatlarımız Avrupa'da iç hat uçuşlarının yarı fiyatına. Evet Avrupa'da ucuz havayolu şirketleri var. Ama çok eksantrik fiyatlar pazarlama taktiğidir. Biz yolcuya maliyetin çok altına ürün satmak istemeyiz. İç hatların karlılığı da ortada. Havacılıkta en iyi karlar yüzde 10'la ifade ediliyor. İç hatlarda karlılık yüzde 1 ile 10 arası değişir. Ben kapasite artışıyla zaten iç hatlarda bilet fiyatının artacağını hiç zannetmiyorum. Biz bu sene yüzde 24 gibi arz artışı sağladıysak bu fiyatları baskılar. (Bu arada THY 2012'de 6 milyon 639 bin bilet satışı yapan THY bu biletlerin 2 milyon 33 binini 119 lira ve altında fiyatla sattı. 5 milyon 77 bin bilet 200 TL'nin, 6 milyon 290 bini de 300 TL'nin altında oldu. Ortalama fiyat da 147 TL oldu. Tavan fiyat da zaten 300 TL ve üzerindeki fiyatlar için konuşuluyordu)
"Tavan fiyat o olursa kimse maliyetin daha yüksek olduğu doğuya uçmak istemez" yorumuna ne diyorsunuz. Şu an batı doğuyu sübvanse ediyor mu?
Doğu batı uçuşu daha uzun. Bu da maliyeti artırıyor. Ama biz doğuya olan uçuşlarda da aynı mutluluktayız. Ama şunu da belirtmek gerek. Şehir büyüdükçe potansiyel de artıyor. Bu açıdan İsrtanbul'dan İzmir'e olan seferler Van'a Kars'a göre çok daha yüksek oluyor. Bir hacim ekonomisi kendisini gösterebilir. Ama biz Türkiye'nin her yerinden mutluyuz.
Üçüncü havalimanı planlarınızın neresinde? Gecikirse ya da ertelenirse siz yine Avrupa'nın en büyük havayolu şirketi olabilir misiniz?
Oluruz. Plan yapıyoruz o konuyla ilgili. Açıldığı zaman kocaman olacak. Derli toplu olacak. Bütün filomuzu oraya taşıyacağız. Şu an AHL'de dış hat CIP salonumuzu büyütüyoruz. Ama yer olmadığı için çok yavaş büyütebiliyoruz. Biz aslında uzun uçan dış hat ekonomi yolcumuza da CIP vermek istiyoruz. Ama yer yok. Arrival Lounge yaptık. Gelen yolcu duş alabiliyor. Elbisesini ütületebiliyor. Bunun gibi hizmetleri vermek için büyüyebileceğimiz alan yok. Orada uçaklarımızı daha farklı yerleştirebileceğiz. Yeni havalimanı bize büyük bir hediye olacak. Olmama ihtimali görmüyorum ama büyük bir şirket olduğumuz için bizim şu an her konuyu çalışıyor olmamız gerekiyor. Şu an Sabiha Gökçen'de 17 uçağımız var. Bunu 100'lere kadar artıracağız. THY'nin başarısında köprü olması yatıyor. Sabiha Gökçen'de bunu tekrarlayacağız. Oradan Orta Doğu ve Avrupa'ya seferler başlattık. Şu an emekleme döneminde. Önümüzdeki yıl da emekleme döneminde olacak. Ama iki yıl içinde Sabiha Gökçen'de ikinci pist bitiyor. Yeni terminal de yapılacak. Pist bitince Sabiha Gökçen AHL'den de büyük oluyor. Buradaki THY'yi bire bir orada da kurabiliriz. Biz iki kat daha büyüyebiliyoruz bu yolla. Ama bu yeni havalimanı biterse, sıfırdan tasarlandığı için sadece en büyük değil, en iyi de oluyor. Finansmanında da bir problem olacağını sanmıyorum. Finansla ilgili çalışmalar yapılıyor bildiğim kadarıyla. Finansörler gelip bize "Ne yapacaksınız?" diye soruyorlar. THY'nin bu gelişmesi olmasa o havayolunun başarı şansı yok. Biz de onlara kendi politikamızı anlatıyoruz. Benim gördüğüm erken bitirebilirler. Ama projede olmadığım için çok keskin konuşmak istemem.
OVP ve tüketimi kısmaya yönelik önlemler THY'yi nasıl etkiler?
Bizi pek etkilemiyor. Sonuçta uçmak ihtiyaç. Biz de bu ihtiyaca karşı piyasaya arz sürüyoruz. Bir de gidilen şehirde yapılan harcama düşünülünce bilet artık ikincil kalıyor. THY'nin toplam gelirinin sadece yüzde 14'ü iç hatlardan. Minnacık bir rakam var. Dünyaya yayılmış durumdayız. Avrupa bizim için önemli ama Orta Doğu da önemli. Yüzdesel olarak iç hatların önemi düşüyor. Yeni hatlarla yüzdesel olarak Avrupa'nın önemi de azaldı. Dünyaya iyi dokunuyoruz. Bir bölgede problem olursa diğer bölge ile telafi edebiliyoruz. Bir de bizde transit de var.
Avrupa'dan sonra Afrika'da da hızlı yayıldınız
Afrika Afrika diyoruz. Çünkü bizi çok seviyorlar. Biz de onları seviyoruz. Afrika'daki hat açılışımıza Cumhurbaşkanı gelebiliyor. Oysa Avrupa'da gelmezler. Bu ülkelere çok sefer yapılmadığı için onların da Cumhurbaşkanları ve Başbakanları geliyor. Çünkü biz onları Avrupa'nın 100 noktasına bağlıyoruz. Bu sevgi karşılıklı oluyor. Paraya dönüyor. Biz birçok uçak siparişi verdik. Onları da servise koyacağız. 2021'e kadar olan artık bizim için uygulama programı, strateji programı değil. 2020'de 100 milyon yolcu 20 milyar dolar ciroya gelmemiz gerekiyor.
Hatlarınızın doygunluk noktasına ulaşması için ne kadar marjınız var?
Bugünlerde biz günde 1000 sefer yapıyoruz. Bu kadar büyük bir network 2 bin sefer taşıyabiliyor. Biz hiç yeni hat açmasak, sefer sayısını binden iki bine getirsek hala pazarda fazla malımız olmuyor. Hala kapasite altı çalışıyoruz. Bugün yaptığımızın iki katını yapsak da satabilirliğimizi koruruz. Dükkan var ama mal az. Müşteri geliyor, "Daha sonra gelecek" diyoruz.
wsj.com, 11.10.2013
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
| 
