Gündem
 Gündem > Ekonomik Gündem > Yolsuzluk en çok savunmada
Yolsuzluk en çok savunmada
Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün yaptığı araştırmaya göre Türkiye, savunma harcamalarındaki şeffaflık açısından Çin ve Tanzanya gibi ülkelerle birlikte yüksek risk kategorisinde yer alıyor
Uluslararası Şeffaflık Örgütü (TI), hükümetlerin savunma sektöründeki yolsuzluğu önlemek amaçlı denetim kapasitelerine ilişkin ilk araştırmasında, incelenen 82 ülkeden yüzde 70’nin, savunma alanında yolsuzluğu önlemede başarısız kaldığını saptadı. TI, Türkiye’nin bu anlamda yüksek riskli ülke grubunda olduğunu bildirdi. Savunma sektöründeki yolsuzlukları önlemek için gerekli mekanizmaları çalıştırmama konusunda Türkiye gibi yüksek riskli ülkeler grubunda, aralarında Bangladeş, Beyaz Rusya, Çin, Etiyopya, Tanzanya ve Rusya’nın da olduğu 15 ülke yer alıyor. Türk savunma sektörünün şeffaf ve ve savunma bütçesinin denetime açık olmadığının belirtildiği TI raporunda, Türkiye’nin, savunma sektöründe yolsuzluğu önleyecek ihbar mekanizmasını yeterince çalıştırmadığı görüşüne yer veriliyor.
TI, 29 ocak günü açıkladığı araştırmasında, savunma sektöründe yolsuzluğu önlemede kullandıkları enstrümanları incelediği 82 ülkenin, 2011 yılı rakamlarına göre dünyadaki askerî harcamaların yüzde 94’ünden sorumlu olduğuna ve bunun da 1.6 trilyon dolara tekabül ettiğine vurgu yapıyor.
“Dünya Bankası ve Stockholm Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü’nden (SIPRI) alınan verilere göre, küresel düzeyde savunma sektöründeki yolsuzlukların tutarı yılda en azından 20 milyar dolar. Bu rakam, G8 ülkelerinin, 2009 yılında dünyadaki açlıkla mücadele için taahhüt ettikleri toplam miktara eşittir,” diyen TI, savunma sektöründe küresel yolsuzluğun yol açtığı vahim tabloya dikkat çekiyor.
İncelenen 82 ülkeden yüzde 70’nin, savunma sektöründe yolsuzluğu önleyecek yeterli mekanizmaları bulunmadığı için israfa ve güvenlik riskine kapıları açık bıraktığını belirten TI, savunma sektöründe yolsuzluğu önlemede kontrol mekanizmaları zayıf kalan ülkelerin üçte ikisinin dünyada en fazla silah ithalatı yapan, yarısının da dünyanın en büyük silah ihracatçısı olduğunu kaydediyor.
Almanya ve Avustralya risksiz
TI, dünyadaki savunma firmalarınının yolsuzlukla mücadelesini ölçtüğü 77 soruyu bu kez 82 ülke hükümetine de sorup aldığı yanıtlara göre, ülkelerin, savunma sektöründe yolsuzlukla mücadelede hangi kategorilerde yer aldığını saptıyor.
Savunma sektöründe yolsuzluk anlamında çok düşük risk grubunda yalnızca Avusturya ve Almanya bulunurken, bu ülkelerin, savunma sektörüne yönelik çok güçlü parlamento denetimi ile çok sıkı denetlenen gelişmiş silah tedarik sistemleri mevcut.
TI’in incelediği Türkiye dahil 82 ülkenin yüzde 90’ında, yolsuzluklara dair içeriden bilgi verenlerin korunmadığı, bu durumun da yolsuzluğu ihbar eden personelin durumunu tehlikeye soktuğuna işaret ediliyor. İncelenen ülkelerden yalnızca yüzde 15’inde hükümetlerin, kapsamlı, hesap verebilir ve etkin bir savunma politikasına sahip olduğu ve denetim yapabildiği belirtiliyor.
Türkiye yüksek risk grubunda
TI endeksinde, savunma sektöründeki yolsuzluk riski, oluşturduğu tehlike, tekrarlanma sıklığı ve vatandaşların bu durumla ne kadar sık karşılaştığını da baz alan hükümetlerin 77 soruya verdikleri ya da vermedikleri yanıtlarla birlikte saptanıyor.
Bu saptamaya göre, Türkiye, savunma sektöründe yolsuzluk kategorisinde daha yüksek riskli ve kritik riskli ülkelerin dahil edildiği E ve F sınıflamasından önce gelen ve yüksek risk grubundaki ülkeler olarak tanımlanan D- (eksi) kategorisine giriyor. Bu kategorideki diğer 14 ülke ise şöyle: Bangladeş, Beyaz Rusya, Çin, Etiyopya, Gürcistan, Gana, Ürdün, Kazakistan, Malezya, Pakistin , Filistin, Rusya, Rwanda ve Tanzanya.
Dikkat çekilmesi gereken husus, bu grupta ve daha yüksek risk taşıyan ülkeler grubunun içinde, Türkiye dışında bir NATO üyesi bulunmazken savunma sektöründe yolsuzluk endeksinde az riskli ülkeler kategorisinde Güney Kore gibi ittifak üyesi olmayan ülkelerin de bulunuyor olması.
Bütçeler denetimsiz
Türkiye’nin, savunma sektöründe D-(eksi) risk grubunda yer almasının nedenleri şöyle sıralanıyor,
“Ulusal savunma politikası kamuoyuna açık değil, silah alımları ve savunma bütçeleri denetim dışı, istihbarat servisi personelinin atanma prosedürü gizli tutuluyor, ilgili yolsuzlukla mücadele uluslararası anlaşmalar imzalanmış olmasına rağmen uygulamada sorunlar yaşanıyor, bütçe içinde savunma ve güvenlik harcamalarındaki gizli kalemler kamuoyuna açık değil, yolsuzluğun operasyonel anlamda stratejik bir konu olduğuna dair bir askerî doktrin bulunmuyor, silah tedarikinde mevcut yasalara rağmen yönetmelikler yoluyla denetimde şeffaflık ilkesi ortadan kalkıyor, silah alımlarının, Türkiye’nin ulusal savunma ve güvenlik politikaları ile uyumlu olup olmadığı bilinmiyor, silah alımları kararlarında etkin olan aracıların kullanımında bir yönetmelik bulunmuyor, savunma politikası ve silah alımlarında parlamento denetimi bulunmuyor.”
Savunma sektöründeki yolsuzluklar kategorisinde Türkiye’den daha yüksek risk grubuna giren ve aralarında Mısır, Eritre, Libya ve Suriye gibi ülkelerin yer aldığı dokuz ülkede ise hesap verilebilirliğin sağlanacağı temel önlemler ile yolsuzlukla mücadele mekanizmaların kurumsallaştırılması anlamında imkânsız bir durum olduğu saptanıyor. Bir dönem askerî darbelerle anılan Güney Amerika ve Doğu Avrupa ülkelerinin ise savunma sektöründe yolsuzlukla mücadelede düşük riskli ülke kategorisine girmiş olmaları dikkat çekici.
Taraf, 31.01.2013
Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.
|
