Dünya

 Dünya'dan Başlıklar 

 Dünya > Dünya'dan Başlıklar > 'Gizli diplomasi' sinyalleri

'Gizli diplomasi' sinyalleri
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun Erivan ziyareti, Türkiye ile Ermenistan arasında uzun süre önce rafa kaldırılan ilişkilerin normalleştirilmesi süreciyle ilgili tartışmaları aniden alevlendirdi.

Davutoğlu’nun ziyaretinin resmi nedeni, Karadeniz Ekonomik İşbirliği’nin (KEİ) Perşembe günü Ermenistan’ın başkentinde başlayacak zirvesi. Ancak, Türk Dışişleri Bakanı Erivan’a daha ayak basmadan, hatta Ermeni tarafıyla görüşme yapıp yapmayacağı bile kesinleşmeden karşılıklı mesajlar ve açıklamalar gidip gelmeye başladı. Davutoğlu Erivan’da Ermeni meslektaşı Eduard Nalbandyan’la görüşürse bu, 2009 yılında iki ülke arasında parafe edilen, ancak onaylanmayan protokollerin buzdolabına kaldırılmasından sonra taraflar arasında ilk resmi temas olacak.

Sınırların açılacağı iddiası

Ziyaretin öncesinde Türk basınında Davutoğlu’nun Erivan'da, Ermenistan’ın işgal altında tuttuğu yedi Azeri bölgesinin ikisinden çekilmesi karşılığında Türk-Ermeni sınırını açma önerisinde bulunacağı haberi çıktı.

Bu haber Erivan’da tepki yarattı ve Ermenistan Dışişleri Bakan Yardımcısı Savarş Koçaryan, “Davutoğlu kışkırtıcı açıklamalar yapacağı yerde Soykırım kurbanlarının anısına ‘Soykırım Anıtı’nı ziyaret etse daha iyi olur!” dedi. Koçaryan ayrıca, ”Türkiye ilişkilerin normalleşmesini istiyorsa protokolleri koşulsuz olarak onaylasın ve uygulasın. Eğer Türkiye ülkelerimiz arasında medeni ilişkiler kurulmasını arzu ediyorsa Osmanlı İmparatorluğu’nun işlediği Ermeni Soykırımı'nı kabul etmeli ve kapattığı sınırı açmalı” diye konuştu.

'Futbol diplomasisi' protokolleri

Koçaryan’ın sözünü ettiği protokoller, Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesi amacıyla başlatılan “futbol diplomasisi”nin sonunda 2009 yılında parafe edilmiş, ancak onaylanmadığı için yürürlüğe girmemişti. İki ülkeyi diplomatik ilişki kurmanın eşiğine getiren protokollerin uygulanmamasının ardından Ankara-Erivan hattındaki temaslar tümüyle kesilmişti.

Ancak, Ermeni medyasında yer alan bazı iddialar taraflar arasında son dönemde “gizli diplomasi”nin başlamış olabileceğini düşündürüyor. Örneğin, Aravot gazetesi Ermenistan’ın Türkiye’ye ilişkilerin düzelmesine yönelik yeni bir “yol haritası” sunduğu iddiasını gündeme getirdi. Gazete, 10 gün önce Davutoğlu’na iletildiğini ileri sürdüğü önerilerin üç maddeden oluştuğunu yazdı. Aravot’a göre “yol haritası”, Ankara’nın Ermeni soykırımını kabul etmesini, iki ülke arasında diplomatik ilişki kurularak sınırın açılmasını, bunların karşılığı olarak ise Türkiye’nin Ermeni işgali altında bulunan Azeri toprağı Karabağ’da arabuluculuk rolünü üstlenebilmesini içeriyor.

İlk bakışta bu önerilerin Ankara tarafından kabul edilmesi güç görünüyor ancak bir başka Ermeni ajansının yayınladığı haber-yorum konuyu farklı boyuta taşıdı. Lragir sitesi, söz konusu önerilerin aslında Türkiye’ye ait olduğunu ve planın gizlice Moskova üzerinden Erivan'a iletildiğini ileri sürdü. Site, “Bu plana göre Ermenistan Türkiye'den ne toprak isteyecek ne de tazminat. Doğrusu, Ermeni yönetimi 100 yıllık düşmanına (Türkiye) daha iyi bir hediye veremezdi. Türkiye ise Soykırım'ı kabul edecek ama toprak iddialarından ve tazminat taleplerinden kurtulacak” diye yazdı.

Azerbaycan tarafında durum

2009 protokolleri ve Türk-Ermeni yakınlaşması ve sınırın açılması, Karabağ’daki Ermeni işgalinin son bulması olasılığını zayıflatacağı gerekçesiyle Azerbaycan’ın tepkisini çekmiş ve iki ülke arasında gerginlik yaşanmıştı. Bunun sonucu olarak protokollerin rafa kaldırılması nedeniyle Türkiye’nin dış politikasını Bakü’ye endekslediği yolunda eleştiriler yapılmıştı. Azerbaycan Ermenistan’ı işgal ettiği topraklardan çekilmeye zorlayabilmek amacıyla ekonomik abluka uyguluyor.

Peki, Azerbaycan cephesinde şimdi durum ne, 2009’a göre bir değişiklik var mı?

Bu soruyu Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı himayesindeki Stratejik Araştırmalar Merkezi’nin Türkiye Direktörü Cavid Veliev’e sorduk. Veliev, “Genel olarak Azerbaycan sınır kapılarının açılmasına karşı değil. Hatta Ermenistan`ın beş bölgeden çekilmesi halinde kendisi de Ermenistan`la sınırları açacağını ve Ermenistan`ı bölgesel projelere dahil edeceğini beyan ediyor. Fakat işgalin bitmesi konusunda bir ilerleme kaydedilmeden sınırların açılmasına onay vermeyecektir” dedi. Veliev ayrıca, “Türk basını Davutoğlu`nun, Ermenistan'a iki bögenin işgaline son vermesine karşılık sınırların açılmasını teklif edeceğini yazıyor. Aslında buna benzer teklif 2009 yılındakı protokoller sürecinde de yaşanmış fakat Ermenistan kabul etmemişti. Anladığım kadarıyla Ermenistan bu konuyu Türkiye ile görüşmek istemiyor. Koçaryan`ın Davutoğlu`nun ziyareti ile ilgili açıklaması da bunu gösteriyor zaten” diye konuştu.

Protokollerin uygulanamamasının ardından Ankara-Erivan hattında bütün temasların kesildiği sanılıyordu ancak Davutoğlu’nun ziyareti öncesi Ermeni medyasında çıkan haber ve iddialar, ayrıca Türk basınındaki bazı haberler iki ülkenin son dönemde 2009'da olduğu gibi İsviçre’nin arabuluculuğunda yeniden “gizli diplomasi”yi başlatmış olabileceğinin sinyallerini veriyor.

dw.de, 12.12.2013


Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.