Dünya

 Dünya'dan Başlıklar 

 Dünya > Dünya'dan Başlıklar > İran'da seçim: Humeyni'nin kızından Rafsancani için çağrı

İran'da seçim: Humeyni'nin kızından Rafsancani için çağrı
İran'ın eski Cumhurbaşkanı Ali Ekber Haşimi Rafsancani'nin 14 Haziran'da yapılacak seçim yarışının dışında bırakılmasına tepki gösteren Zehra Mustafavi (Humeyni), dini lider Ali Hamaney'e mektup gönderdi.

İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad da, eski danışmanı ve dünürü İsfendiyar Rahim Meşai'nin adaylıktan men edilmesine itiraz için Hamaney'e başvuracağını söylüyor.

Hamaney'e bağlı olarak çalışan 12 kişilik Anayasayı Koruyucular Konseyi'nin kararlarına itiraz yolu bulunmuyor.

686 aday adayından sadece 8'ine vize veren konseyin kararını değiştirmenin tek yolu, her konuda son sözü söyleme yetkisine sahip olan Hamaney'in devreye girmesi ancak bu pek mümkün gözükmüyor.

'Kardeşçe tavsiye'

İran İslam Cumhuriyeti'nin kurucu lideri İmam Humeyni'nin kızı Zehra Mustafavi, dini liderliği Humeyni'den devralan Hamaney'e gönderdiği mektupta, babasının Hamaney-Rafsancani ikilisinden övgüyle bahsettiğini hatırlattı.

Humeyni'nin, 1989'da ölümünden kısa süre önce, Hamaney'i kendisinden sonraki dini lider olarak işaret ederken, Rafsancani'yi de Cumhurbaşkanlığı'na layık gördüğünü hatırlatan Mustafavi, babasının "Bu ikili bir arada olduklarında iyidirler" dediğini aktardı.

Mustafavi'nin "kardeşçe bir tavsiye" diye tanımladığı mektubu, "İslam devrimi" için birlik vurgusu taşıyor.

BBC Farsça'nın aktardığına göre, Mustafavi mektupta Hamaney'den "halkın hevesini kıran" bu kararı düzeltmek için devreye girmesini istiyor.

Rafsancani ise men kararına itiraz etmeyeceğini duyurdu.

1989-1997 arasında Cumhurbaşkanlığı yapan Rafsancani, yarışın güçlü adaylarından biri olarak görülüyordu.

Ahmedinejad'ın da itirazı var

İki dönem üst üste oturduğu Cumhurbaşkanlığı koltuğunu zorunlu olarak terk etmeye hazırlanan Ahmedinejad da, eski danışmanı ve dünürü İsfendiyar Rahim Meşai'nin veto edilmesine tepkili.

Ahmedinejad, konuyu en kısa zamanda dini lider Ali Hamaney'e götüreceğini belirterek, "Sorunun çözüleceğinden umutluyum" dedi.

BBC muhabiri James Reynolds ise Hamaney'in kararları değiştirmesine pek ihtimal verilmediğini belirtiyor.

Anayasayı Koruyucular Konseyi kararları, Hamaney'in kendisine sadık muhafazakârlar dışındaki isimleri yarışta görmek istemediği yorumlarına yol açıyor.

Bu isimlerin başında, İran'ın nükleer programı konusundaki çetin mükareleri yürüten ekibin başındaki Said Celili geliyor.

Celili'den önceki başmüzakereci Hasan Ruhani, eski Dışişleri Bakanı Ali Ekber Velayeti ve Tahran Belediye Başkanı Muhammed Bekir Kalibaf diğer güçlü isimler.

Adaylığı onaylananlar arasında eski Devrim Muhafızları komutanlarından Muhsin Rızai, eski Meclis Başkanı Gulamali Haddad Adil, eski Telekomünikasyon Bakanı Muhammed Garazi ve reformist olarak tanınan eski Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Rıza Asıf da bulunuyor.

BBC Farsça'dan Rana Rahimpur, men kararlarıyla birlikte, İran seçiminin "dostluk maçı" havasına bürünmesinin istendiğine dikkat çekiyor.

Diğer yandan sokak protestolarının yeniden gündeme gelmesi muhtemel ancak reformcuların bu kez gösterilere fazla istekli olmadığı belirtiliyor.

2009 yılındaki seçimlerde hile yapıldığı iddiaları üzerine patlak veren protestolar, "Yeşil Hareket" diye adlandırılan muhalefet dalgasını ortaya çıkarmıştı.

Çok sayıda kişinin hayatını kaybettiği ve hapse atıldığı protestoların ardından gözaltına alınan mağlup Cumhurbaşkanı adayları Mir Hüseyin Musavi ve Mehdi Kerrubi halen ev hapsinde tutuluyor.

BBCTurkish.com, 22.05.2013

'Rafsancani'ye yasak, rejimin zaafiyeti'
İran'ın üst düzey, pragmatik politikacısı Haşimi Rafsancani'nin 14 Haziran'daki cumhurbaşkanlığı seçimine girmesine izin verilmedi.

Kararı Anayası Koruyucular Konseyi aldı. Konsey, cumhurbaşkanlığı makamına uygun olmadığı gerekçesiyle adayları yasaklama yetkisine sahip.

Rafsancani'nin yarış dışarıda kalmasının, her şeyden öte İran İslam Cumhuriyeti açısından ciddi sonuçları olacak.

En önemlisi, 78 yaşındaki Rafsancani'nin liderliğini yaptığı merkezdeki akım, siyasi düzenin dışına itilecek.

Rafsancani'nin kendisini temsil ettiğini düşünen herkes büyük ihtimalle siyasi sürecin dışında kalıp, seçimi boykot edecek.

Bu kesimler arasında önemli sosyal gruplar da var. Bazari adıyla anılan esnaf ve daha gelenekçi din adamları da dahil.

Rafsancani'ye konulan yasak, aynı zamanda kendi köklerini söküp atmaya hazırlanan daha zayıf ve ajite olmuş bir siyasi düzene de işaret ediyor.

İslam Cumhuriyeti şu anda tehditlere daha açık bir halde. Şimdi düzenin, reddettiği sosyal gruplardan kendisini korumak için daha acımasız savunma mekanizmaları yaratması gerekecek.

Devrimciden reformcuya

Rafsancani İslam Cumhuriyeti'nin kurucu üyelerinden biri. 1980'lerde Irak'la sekiz yıl süren savaşı yöneten, sonlandıran ve savaşı izleyen yeniden inşa programına liderlik eden isim.

Ancak Rafsancani devrimci siyasette geçirdiği yarım yüzyıldan sonra daha ılımlı bir isme dönüştü.

Son dört yıldır içeride ve dışarıda daha ılımlı bir siyaset, aynı zamanda daha açık ve hoşgörülü bir toplum çağrısında bulunuyordu.

Muhafazakâr kesim ve sağ kanat bu değişikliği hoş göremezdi ve Rafsancani'yi adım adım geriletmeye başladılar. Hatta çocukları bile, uydurma suçlamalarla hapse atıldı.

Şimdi Rafsancani yarıştan çekilmek zorunda kalırken, reformcular ve merkezdekilerden oluşan koalisyonu kendisini pratikte siyasetten emekli edebilir.

Reformcu kanadın bazı kesimleri, kendi sosyal tabanlarını harekete geçirdiği için Rafsancani'nin seçime katılma girişiminin faydalı olduğunu söyleyecek. Bu grup büyük ihtimalle azınlıkta kalacak.

Bazıları da kötü planlanmış bir siyasi macera adına, reformcu kanadın hapisteki lideri Mir Hüseyin Musavi'nin belirlediği hedefleri terk ettiği için Rafsancani'yi eleştirecek.

Bir kesimse inancını tamamen yitirip, siyaseti tamamen terk edecek. En iyi ihtimalle eğitimli orta sınıfların yükselişinin tabloyu tamamen değiştireceğini söyleyip, siyasi tecride yenik düşecekler.

Tablo daha radikal bir şekilde de değişebilir. Suriye, Libya ve Mısır'da yaşanan kaosa karşın, bazı muhalif gruplar rejimi devirmekten başka çare kalmadığını söyleyecek.

Hangi senaryo yaşanırsa yaşansın, Rafsancani'nin siyasi düzenin dışında kalmasıyla, İran İslam Cumhuriyeti tarihindeki önemli bir sayfayı çevirdi.

BBCTurkish.com, 22.05.2013

İran: İki kritik isim seçimde yarışamayacak
Anayasayı Koruma Konseyi'nin cumhurbaşkanlığı seçimlerinde 10 aday adayından, reformcuların ve Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın adayları olarak görülen ikisine onay vermediği bildirildi.

Yarı resmi Mehr haber ajansı, rejimin reformcu kanadının başlıca adayı Ekber Haşimi Rafsancani ve Ahmedinejad'ın desteğini alan İsfendiyar Rahim Meşai'nin liste dışı kaldığını duyuruyor.

Rafsancani daha önce iki dönem cumhurbşakanlığı yapmış, reformcu olarak görülen bir isim.

14 Haziran'da yapılacak seçimde reformcuların desteğini alabilmesi olası başka adaylar da var. Fakat Rafsancani bu adaylar arasında en çok öne çıkanıydı.

Geçen hafta İran parlamentosunun yüzden fazla üyesi, Anayasayı Koruma Konseyi'ne dilekçe vererek her iki ismin de elenmesini istemişti.

Son karar Hamaney'in

Anayasayı Koruma Konseyi (Şura-i Nagehban) Ayetullah Ali Hamaney'e bağlı 12 kişiden oluşuyor ve konsey milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yarışabileceklere onayı da elinde tutuyor.

Tüm konularda nihai yetki sahibi Hamaney Anayasayı Koruma Konseyi'nin kararını da bozabilir.

Dini lider geçmişte, elenen bazı adayların listeye geri konmasını istemişti.

İran'da hizipler siyasi parti gibi faaliyet yürütemeyen ancak kurumsal ve finansal çıkarları temsil eden etkili unsurlardan oluşan gevşek yapılar durumunda.

Anayasayı Koruma Konseyi aday adaylarını bugün bilgilendirse de, konseyin cumhurbaşkanları aday listesini resmi olarak açıklanması için iki günü var.

Devrim Koruma Konseyi'nin eski başkanı Muhsin Rızai muhafazakârlarla, muhalifler arasında bir çizgide görülüyor.

İktidardaki muhafazakârlar

Dini lidere bağlılık yemini eden muhafazakâr ve sağcı unsurlar, hemen hemen bütün devlet kurumlarının kontrolünü elinde tutuyor.

Diğer hiziplere rejimi meşrulaştıracak ama ona tehdit oluşturmayacak derecede özgürlük tanıyarak siyasi statükoyu korumak istiyorlar.

Muhafazakârlar rekabet, demokrasi ve seçmene tercih imkanı verme görüntüsü yaratmak için ilk anda 20 aday kaydettirmişlerdi.

Seçimde yarışacak adaylar arasında en çok Hamaney'in desteğini aldığı söylenen Said Celili öne çıkıyor.

Halihazırda İran'ın nükleer görüşmelerini yürüten Celili, dini lider Hamaney'e sadakati ile tanınıyor.

Tahran Belediye Başkanı Muhammed Bekir Kalibaf da Hamaney'in desteğini aldığı söylenen adaylar arasında.

Adaylar arasında Hamaney'in danışmanı ve eski dışişleri bakanı Ali Ekber Velayeti de bulunuyor.

Bunlardan hangisinin nihai adayları olacağı henüz belli değil; ama Celili ile Kalibaf en fazla ilgi çeken adaylar durumunda.

Celili dini lidere sadık, dışarıda saldırgan bir politika izleyen, içeride ise sınırlı politik şeffaflıktan yana bir bürokrat.

Kalibaf ise daha bağımsız, modernleşme yanlısı bir teknokrat.

Reformcuların orta sınıf hedefi

Reform yanlısı politikacılar, rejimin otoriter uygulamalarına karşı fiili bir ittifak halinde bulunuyor.

Bu kanadı, aday olmaması yönünde hükümetin büyük baskı uyguladığı Rafsancani temsil ediyordu.

Hükümeti eleştirerek daha ılımlı bir iç ve dış politika uygulanması çağrısı yapıyor.

İran'ın İsrail ile savaşa girmek istemediğini söylemesi muhafazakârların tepkisini çekti.

Bu kanat, orta sınıf, küçük esnaf ve tüccar oylarının yanı sıra protesto oylarını da almayı umuyor.

Ahmedinejad çizgisinin sonu mu?

Cumhurbaşkanı Ahmedinejad özellikle ikinci döneminde ülkede kontrolü asıl olarak elinde bulunduran Dini Lider Ali Khamanei ve ruhban sınıfı ile gerilimler yaşanmıştı.

Karar Cumhurbaşkanı Ahmedinejad'a sadık sağcı unsurlar cumhurbaşkanlığı seçiminde yarışamayacakları anlamına geliyor.

Bu kanadı, eksantrik dini ve mistik görüşleri ile geleneksel din adamlarının tepkisini çeken ve ideolojik olarak yalnızlaşan Meşai temsil ediyordu.

BBCTurkish.com, 21.05.2013

 


Bu bölümdeki diğer içerikler için tıklayınız.