Dünya

İngiliz basınında 'casuslar'

Rusya'da devlet kontrolündeki İzvestiya gazetesi, Aralık 1968'de bazı üst düzey İngiliz gazetecileri casuslukla suçlamış, isimlerini ve kod adlarını yayımlamıştı.

İzvestiya'nın yayını İngiltere'de protesto edildi. Ruslar Sunday Times, Observer, Daily Telegraph, Daily Mail ve BBC'de çalışan bazı gazeteci ve editörlerin casus olduğunu iddia ediyordu.

Sovyetler'in bu iddialarına sunduğu kanıtsa, İngiliz gizli servisi MI6'e ait olduğu iddia edilen, küçük bir fotoğraf makinesiyle çekilen belgelere ait resimlerdi.

Belgedeki her bir tabloda, ilgili yayının adı, MI6'in oradaki bağlantısı, kod isimleri ve gazetecinin MI6'deki bağlantısının kod isimleri bulunuyordu.

Bir başka iddia ise, BBC'nin önceden belirlenmiş şarkılara ve cümlelere yer verdiği, bu şekilde de alandaki MI6 ajanlarının, İngiliz hükümeti adına çalıştıklarını kanıtladıkları yönündeydi.

O dönem adı geçen tüm kurum ve gazeteciler iddiaları 'saçmalık' diye nitelemişti. Daha sonra adı BBC Dünya Servisi olarak değiştirilen, BBC Dış Yayınlar Servisi'nin Başkanı iddialara, "gizli polis propagandasının mükemmel bir örneği" demişti.

BBC'nin İkinci Dünya Savaşı sırasında düşman hattının gerisindeki İngiliz ajanlarına şifreli mesajlar geçtiği doğru. Bazı gazeteciler de, propaganda üretiminde MI6 için çalıştı.

Peki bu faaliyetler savaştan sonra da sürdü mü?

Belgenin dili ve formatı doğru

BBC'nin belgeler üzerinde yaptığı araştırma formatın, kullanılan dilin doğru olduğunu gösteriyor. Ama gerçekten hakiki belgeler olup olmadıklarını anlamak biraz daha zor. Çünkü MI6 asla operasyonları ve belgeleri hakkında konuşmuyor. Belgelerde adı geçenlerin hepsi de öldü.

Ama casusluk faaliyetleri konusunda uzman tarihçiler ve eski gazeteciler tüm itirazlara rağmen, belgelerin gerçek olduğunu düşünüyor.

MI6 tarihi yazarlarından Stephen Dorill, "Bunlar gerçek MI6 belgeleri" diyor.

Donill, eski MI6 çalışanı Anthony Cavendish'in kendisine soğuk savaş döneminde gazetecileri kullandıklarını söylediğini aktarıyor.

Belgeleri Ruslar'ın nasıl ele geçirdiğine dair bir ipucu ise, bir belgedeki tarihte, Eylül 1959'da saklı.

Dorill, yazışmaları büyük olasılıkla KGB hesabına da casusluk yapan, MI6 çalışanı George Blake'in aktardığını söylüyor.

Blake o zaman Londra'daki MI6 genel merkezinde genelde geceleri çalışıyor ve bulabildiği bütün belgelerin fotoğrafını çekip, KGB'deki bağlantısına veriyordu.

Ancak MI5'in resmi tarihçisi ve Sovyet casusluk yöntemleri uzmanı Profesör Christopher Andrew'in başka bir teorisi var.

Andrew'a göre, fotoğrafları çekip KGB'ye veren Blake olabilir, ama Ruslar bu belgeleri nasıl kullanacaklarını tüm zamanların en büyük iki taraflı çalışan casusu Kim Philby'ye danıştı.

1963'te Moskova'ya iltica etmeden önce MI6, Beyrut'ta Observer ve Economist için çalışan Philby'den şüpheleniyordu.

Philby'nin Observer'daki patronuysa, David Astor idi.

Astor MI6 adına çalıştığı iddiasını hep reddetti. Ama listede adının bulunmasına neden olan koşullar, Philby'nin bu işte parmağı olduğuna işaret ediyor.

MI6-İngiliz basını bağlantısı gerçek

Profesör Andrew, "Philby'nin çok iyi olduğu konu, İngiliz halkına yönelik nasıl propaganda yapılacağıydı" diyor.

İzvestiya'nın yayını, İngiltere medyasında kısa süren bir fırtına yarattı.

Ama adı geçenler, iddiaları öyle bir reddetti ki İngiliz halkının Londra'nın Bab-ı Âlisi denilebilecek Fleet Street'e bakışı pek değişmedi.

Ama Ruslar'ın adını andığı en azından bazı gazetecilerin MI6'le gerçekten bağlantısı vardı.

Sunday Times'ta çalışan Philipp Knightley, basın çevrelerinde çalışma arkadaşı Henry Brandon'ın MI6 için çalıştığının çok iyi bilindiğini söylüyor.

Knightley ayrıca, listede adı geçen bir başka gazeteci Roy Pawley'nin MI6 ajanlarının gazeteci kılığına girmesine yardımcı olduğunu belirtiyor.

BBC'nin resmi tarihçisi Jean Seaton da, soğuk savaş döneminde BBC yayınlarında mesaj verildiği iddiasının 'çok akla yakın' olduğunu vurguluyor.

Sovyetler doğal olarak belgeleri çarpıttı, ama özünde doğruyu söylüyorlardı: Soğuk savaş döneminde MI6'in İngiliz basınında gerçekten bağlantıları vardı.

BBCTurkish.com, 05.03.2013